(comaithe) Form v. variable. Cf. cuíbhtheacha (pl.),
Trompa na bhF. 718
. See
Éigse ix 163
.Also comaid-,
comaich-, comaig-, coimith-, coimid-, coimich-, coimig-.
In Mid. Ir. freq. comaigthech (cf. comhaithchech,
Ériu xiii
21.30
) and, in later lang., coimhthigheach (
Oss. v 12.10
),
coimhithigheach (
Gen. xvii 12
), coimthech (
TTebe 482
), etc.
I Adj. o ā
belonging to a neighbour; belonging to another,
not one's own, not related; unusual; extraneous, foreign,
alien
: leth aithgin . . . dam dia cethraib fein . . . aithgin
ma cethra comaithche `neighbouring cattle',
Laws v 156.10
Comm.
cat c.¤ sin, ┐ da madh hé cat na cuile bodein . . . a
cat not belonging to the house,
O'D. 2012
(
Eg. 90, 15b
). do
eclais bunaidh ┐ da eclais comaithig unconnected,
1583
(
H 5.15, 7b
).
da mnai fein . . . do mnai coimithigh,
Laws
ii 418.1 Comm.
a crích comaithig,
LL 8116
. na cáin do
bhen as comair dhaoine gcomaighthech `strangers',
Ériu
v 128 § 21
.
eachtrand nó ciniudha comaighthe,
CCath. 5808
.
do chum an chatha comhaithigh,
TFrag. 106.8
. bērla
comaidheach foreign language,
RC xxiv 383.10
. gídh
coimhighech sin aniu (of the use of the title `rí' for Ó Dubhda),
Hy Fiach. 298.16
.
tre briatraib . . . mna caime . . . coimithi,
RC xi 320.13
.
a curadaib comithi,
TTebe 1547
(comidhthi,
v.l.). for ferand c.¤
on land belonging to another,
Fél.² xxv
n. 206
.
re cach coiccrich coimigthig,
Hy Maine 88.9
. ní
comhoightheach unhereditary,
Top. Poems² 1022
. gairdiughadh comhaithach = extraneus,
ITS xxix 127.26
. connsaine
com[haidh]each an extra consonant (not found in n
s. rí, fili),
Bard. Synt. Tr. 221.7 (p. 166)
.
connsuine comhuidheach
ar a dheireadh, mur tá so: rí ┐ mac an ríogh,
IGT Introd. § 132
. Crích Muman . . . / tucsat fa cruth comhoigeach `brought . . . into strange guise',
Ériu iv 222 § 40
.
an chlann comuighech = alienus,
Smaointe B. Chr. 4768
.
mar mnaoi comhaigthigh,
1528
. o mogh (= -dh) nua
comhuighech = inconsuetus,
2927
. innus nach beth
briathur Dia comhuighthech oruinn foreign to us,
2312
.
dul san chlaochládh choimhidheach putting on a strange
appearance (of a ruined dwelling),
Measgra D. 56.28
.
bhudh í an chara chomhuightheach `a queer kind of friend',
O'Hara 1272
.
cenēl comhaigthech do thruailledh fīr-f[h]ola
na rīghachta,
Fl. Earls 224.9
. an chuid chomuidheach = `lo
ageno',
Desid. 756
. a chuid do ní choimhidheach `share of
something belonging to another',
Parrth. Anma 3459
. an
peacadh do mhédúghadh 'na nádúir féin gan peacadh
coimhitheach do thabhairt chuigi unrelated,
Mac Aingil 2948
.
coinfeasóir coimhitheach do thabhairt . . . do mhnáibh
riaghalta . . . seach an ccoinfeasóir ngnáthach unaccustomed,
2809
. na dée comhaightheacha = deos alienos,
TSh. 7046
.
gach ladrann caethach `every foreign churl',
O'Rah. i 8
.
In religious verse freq. of the body, perh. in sense of
hostile:
ná hiarr orum / do riar, a cholann chomhaidheach,
Aithd. D. 61.5
.
corp comhuidheach . . . / olc dobhuidheach
doiriartha,
80.29
.
a chalann chomhoidheach,
Dán Dé xxii
21
.
an chuirp chomhoidhigh,
PBocht 6.30
.
is mé ceangailte
a cclí choimhthigh,
Párl. na mB. 2010
(=
chuímhthig,
4039
). Adv.
diarr se go coimthigeach bainne ┐ leanna
anéineacht air,
ITS xvi 142.z
(`with an ill-timed request for
milk').
II Subst. o, m. comhuidhech comhuithech coimhidhech
coimhithech m.,
IGT Decl. § 23
.
(a)
neighbour; person who
is in comaithches and subject to its regulations: dligid cach
c.¤ diarailiu tuididin usci `each neighbour',
Coibnes 10
(
Laws
iv 212.30
).
hi t(h)ir comaithich bes comoccus doib,
Laws
iv 192.10
. on do econn berar a commainib c.¤
which is given
out of the joint funds of fellow tenants,
v 370.4
. frisna
cethri comaithchiu ata nesom immidbiat fri da taeb `to the
four neighbours next to him on the two sides',
i 260.10
(
.i.
risna cethra comithigh ad comnesa dó,
274.27 Comm.
).
slan fairgse mbrogaid mbruidrechta ingraide tire comdidan
coímitheach,
iv 48.13
. ardmeas comaitheach the assessment
of the neighbours,
O'D. 2416
(
Rawl. B 506, 53d
).
diambí
aír no lesainm adlia .i. dia foclat comaithigh co lilfi fri ré a
í ┐ a iarmui,
976
(
H 3.17, 679e
). cath etir do thuaith-siu
. . . ┐ a comaithgiu = inter tuam gentem et aliam,
Lat. Lives
86.11
.
comaithig immorro do Maelodrān Huī Māil ┐ ba holc
immorro a chomaithchess doib,
Fing. R. 954
.
cocartte (.i.
comaithich) sin do Dessib Maige Breg,
Rawl. 134a1
.
Sidon
cona chomaidchib,
LL 16287
. cech uli glacad . . . d'a
ṅdingir ar chomaigthech one who is not related,
PH 7541
(`a stranger'). bó cach liss i Mumain ┐ uinge cach comaithig
`house-owner',
MacCongl. 57.11
. With implication of inferiority, small-holder(?):
deroile do chineoil . . . uair mac
comaithigh thu,
TFrag. 202.10
.
an tan lámhuid comhaitigh
. . . eirgidh a n-aighidh saorchlann,
236.8
.
(b)
stranger, alien, foreigner, outsider
:
cethri cinnu c.¤
,
LL 8230
(
TBC-LL¹ 787
).
coimighthi no amhuis,
Ériu viii 121.12
.
comaightech gl. alienigena,
Ir. Gl. 314
. o chomichib (contrasted with o na comarsannaib),
PH 7574
.
fer tigi n-aideag
cotchind do cliaraib ┐ do comaigtib,
Ann. Conn. 1249.16
.
caomhthach gach chomhuidhigh,
DDána 70.21
(`friend of
every stranger guest',
Ir. Monthly, 1920, 652
). '
com facbail
aonur itir comaighechaibh,
Grail 736
. cossin ceth[r]or
comothech assin cetharaird `the four strangers',
Misc. Arch. Soc. 136.4
. go dtobhaighthir do thamall / ar chomhaighthibh
cumann `that love may be got for a time (even) from foes',
PBocht 4.20
.
coimhidhigh chláir groighigh Grég,
IGT Decl. ex. 832
. ar comhaithechaibh = strangers,
RSClára
127a
.