o, n. vn. of con-utaing (see
GOI 356
).
n
p.
cumtach,
Ml. 84a11
. Usu. -aige.
(a) act of building; constructing, composing; building,
construction
: onaib tollaidib bite o[c]cumtuch `building',
Ml. 131c8
.
c.¤ innacathrach,
133c11
. du chumtuch latir gl. in
figendis lateribus,
102d12
. epert in chumtaig forsnaib drummaib `building',
135d5
.
conrotacht . . . in gríanan sin do
imdenmaib ┐ cumtaigib sainamraib,
LU 8064
(
FB 3
).
o
togail Trae co cumdach Tempoill Solman,
MacCarthy
280.4
.
cumdach na Rómha ic Romuil,
CCath. 149
.
aimser
chumtaigh in tuir,
Auraic. 38
.
cumdach na long,
ZCP xxx
55.436
.
prīmh-eaclus . . . ar n-a comdach,
Fl. Earls 178.16
.
c.¤ na n-Iudaide n-ard `architecture',
ZCP i 112 § 1
. cuit
duine . . . nō con . . . nō cumtaigh `building',
Cáin Ad. 41
.
in dingnaib .i. hi cumtaigib De Athar,
Rawl. 106b31
. do
chumhdaighibh uiscce ┐ tire `houses . . . on water and land',
AFM iv 1108.y
.
hi cumhdaighthibh cloch,
Hugh Roe²
180.26
. co cumtuch a chuirp chest(?),
LL 24888
. In moral
sense edification
: c.¤ nirisse gl. aedificationem . . . quae est in
fide,
Wb. 27d24
.
is c.¤ caritatis dilectio proximi
,
6c26
. do ch.¤
popuil De gl. ad aedificandum Dei . . . populum,
Lib. Hymn.
12.86 n.
Gramm. a c.¤
gl. constructionem,
Sg. 139a4
. issed
ac .i. taibsiu gnímo nó chesta gl. huiuscemodi . . . structura,
209b28
. iss ed a cumdach leiss accomol indarann oc slund
imperatiui
gl. constructio,
148a3
. In wider sense: lucht
cumhdaigh na ccaithréimionn `those who compose the battle-rolls',
Ériu v 56.64
. tengta in domain . . . ni-fétfadais
a-cumdach mét mhaithisa in-dúileman give an account of,
RC xxiv 384.25
.
(b) act of protecting, covering, supporting, helping
, etc.:
is techtta . . a ndinsed oldas a cumdac `protect them' (viz.
a druid, a reaver, a satirist),
BCrólige 51
.
cumdach no
coimét,
Trip. lii 6
. ri doraiga teglach ṅdil / dia chumtuch
eter dóinib to escort him,
SR 7582
.
a coimded do cumdach,
Laws iii 22.7
.
bi[d] c.¤ do díbergaib,
LU 6614
=
TBC-I¹ 2078
.
bid tesbaidh do cumtuch in tirese mo dula-sa as `will lessen
this land's covert',
Dinds. 127
.
óenach . . . / co cumtuch
cuirp is anma,
Metr. Dinds. iv 150.55
.
is innte-side ata coilech
in Choimded iarna ch.¤
,
ZCP xvii 228.y
. a trian fri cumdach
a mind `to enshrine his relics',
RC xxvii 284 § 40
.
an ben
easlan do cumdach,
O'Curry 2307
(
Eg. 88, 23 (24)b
). fear do
chumhdaigh your protector,
DDána 4.8
.
Canoin Pháttraicc
do chumhdach lá D.,
AFM ii 638.3
.
iad féin do chumhdach
nó do dhíon orra,
Keat. ii 6086
.
dom chumhdach ar an
ccorōin,
ZCP xii 380.13
.
ar ccumhdach . . . ó pheacadh,
Parrth. Anma 559
.
cothughadh, cosnadh, cumhdach,
Eg. Gl. 137
. ag cumhdach C.C. do chur a n-Albain `helped',
BCC
452.10
. ar laoidh féin ní faghthar dath / gan leabhar glan
dá chumhdach `to support it',
Content. vi 13
. ní fhédaid
anós baistidh . . . do chumhdach lé Scriobhtuir diadha =
support .. . from Holy Scripture,
Carswell 232.9
.
a ccomtach a
dha ciocch ccorr / do bhiodh naom-cloch na nemhond,
Ériu iv
55.17
.
cumhdach fallsa feóil mo bhall,
TSh. 3313
.
Coimheud an Chroidhe, ┐ . . . Cumhdach na Ccēdfadh,
Desid. 3049
.
do dhealuigh a ccumhdacho riú,
Numbers xiv 9
. aer ata ar na
cumdach etorra enclosed between them,
Ir. Astr. Tr. 18.7
. do
urail corp Rolanduis do chumhdach do bhalsaimm ┐ do
mirra `to preserve',
ITS xix 96.30
.
(c)
cover, case, shrine
: dubbert P. c.¤ dufíacc idon clocc ┐
menstir `a case (containing) . . . ',
Thes. ii 241.16
(
Ardm. 18a
).
dianda sera i c.¤
(of valuables),
Críth G. 294
. do rig hE.
lasandernad acumddachso (of case for book),
Ir. Gl. 57.2
.
do chuir a chruit ina cumdach,
Stair Erc. 659
.
ben a cumhdach do chenn na cráisighi,
Acall. 1718
. droichet . . . go
gcomhdach . . . ōs a chionn `roof',
Fl. Earls 86.5
.
Of clothes, apparel, etc.:
cumtuch .i. cum thoga bīs .i. co
lend,
Corm. Y 329
. ? cumthach (leg. c.¤ ?) brunni `a cover for
the breast' (of a `lumman'),
Metr. Dinds. iv 332.43
. corp ┐
cumthach (comdach, v.l.) a cæmcheili `dress',
TTebe 4699
.
cumhdach a chuisleann `covering',
Aithd. D. 78.25
. cumhdach
a cinn `head-dress',
TFrag. 66.1
.
in cumdach . . . robui
fura cenn,
ZCP vi 276.25
.
cumdach mor d'édach uime,
BNnÉ 34.10
. seolbrat . . . impe ┐ cumtaige isind imdæ
bed-coverings(?),
LU 7354
(
BDD 99
).
(d) act of adorning, ornamenting; ornament
: dia cumtuch
`to their adornment',
Ml. 36c17
. tre sóinmigi ┐ ch.¤ Sión gl.
ut restituas ei ueteris felicitatis ornatum,
72a5
. c.¤ basuisse
fri hiriss gl. ornantes se,
Wb. 28b9
.
gach lí, gach cumhdach,
Ériu xiii 39.17
.
cumdach mic righ,
Laws ii 158.24
.i. c.¤
a netaigh,
Laws ii 158.26 Comm.
lenid corcra . . . cona
cumtuch oir ┐ argait,
LL 24233
.
do chumtuch ingantach
tíri Arabiae,
LL 24890
.
c.¤ alaind orda ima bragait,
TTebe
754
. blatha ┐ cumdaige na so-gnim `adornments',
Ir. Lit.
50.4
. c.¤ baindsidhi `wedding ornament',
CCath. 1166
.
Of speech, writing etc. embellishing, heightening: trop cucumtuch ┐ chonimbiud briathar gl. propter pompam,
Ml. 94b11
.
ar thucait cumtaich no molta ho duinib `for the sake of pomp
or praise',
Ériu vii 174.1
. gur chuirestair . . . glósnaithe
filedh fuithe da . . . cumhdach (of poetic composition),
BNnÉ
265.26
. C.¤ fír Fircertni (in mock list of treasurers),
Anecd.
ii 53.10
. cumdach na Paitri commentary,
RC xi 400.25
.
sluag na sacart, cach díb ┐ a druim fria chlár ic cumtuch na
claisse `composing'(?),
Celtica iv 34.476
.
(e) Attrib. and predic. g
s. in various meanings: a scrin
cumtaig protective,
Ann. Conn. 1293.7
. leabhar cumhdaigh
an illuminated book,
ITS xvi 52.16
.
dorinde cūpa cumduig da
cloicenn,
ZCP xiii 181.17
. cloidem cumdaigh `
decorated
',
vi 93.2
.
coróin . . . cumdaigh,
52.7
. cnú chumhdaigh dar
gcrobhuing (of Christ),
Aithd. D. 75.40
.
clár cumdoigh,
IGT
Decl. ex. 524
. fri gnim cumtaig cóir cech gráid
proper,
fitting
(?),
SR 7131
. etig didiu nī cumtaig cruth
well-formed
(?),
O'Mulc. 462
. In chevilles:
clar cóir, cobsaid, c.¤ dind,
SR 981
.
cumtaig arg,
4757
.
cumtaig rath,
7042
.
cumtaig
grád,
4225
.
Compd. With adj.:
ásna cathbarraib . . . cumtachglana,
TBC-LL² 4221
.
See cumtacht.