n
s, n. O.Ir. *au. g
s.
ind aue
,
Corm. Y 149
, cf.
54
.
úae,
LU
7252
(
BDD 91
). ?
ai,
Auraic. 4649.
d
s.
i n-óe
,
LU 3709
(
SCC
33
).
aui,
Corm. Y 662.
ar áui
,
44
.
o huí
,
LU 7287
(
BDD 94
).
óu,
ZCP xiii 373.6
. a
s.
fria ó anair,
Corm. Y 44.
co úae,
LU
7276
(
BDD 93
=
uoe,
BDD 909
). n
d.
dā n-ō
,
Corm. Y 1059
(
Anecd. iv 93.19
).
da auo
,
414
=
dí óe
,
Corm. p. 15.
da n-óó,
RC xi 436
. n
p. oi,
Corm. Y 414
(=
hóe
,
Corm. 15.1
). óa (disyll.),
419
(
Anecd. iv
34 z
).
oa,
LL 248a31
(
TBFr. 20
).
O'Mulc. 190.
? a
p.
oi,
LL
287a8
. d
p.
auaib,
LL 249a9
.
aíb,
LU 8347
(
FB 24
). óeib,
TBC-LL¹ 5948.
uif,
Anecd. iii 54.4
. In Mid.Ir. occas. treated as
fem., see exx. below. Often confounded with eó.
An ear
; early obsolete and confined to heroic lit. and
poetry.
(a) in literal sense:
o (.i. cluas),
Auraic. 1228
.
ó [éo
v.l.] cluas,
Metr. Gl. Ff. 40.
Lec. Gl. 213.
co heo .i. co cluaiss,
ib. 275
.
imm ó (.i. im chluais),
LL 208a9
(
IT i 162.4
).
ara .i.
ar áui .i. fria ó anair,
Corm. Y 44
(i.e. the temple is in front of
the ear). andord ela, inmain aui (: coi) sweet to the ear,
662
.
Cf.
Bruchst. i § 157
.
tri luirg fíacal o huí di arailiu,
BDD 94.
secht traigid eter a ó ┐ a beolo,
Ériu iv 26.9
. di cluais mo dhá
ó the hearing of my ears,
ZCP vi 258.15
. ? ó Chorc ó gcorcair
`of the purple ears',
Content. v 119
(ó, í gCorcaigh MSS.). Of
animals: ó ó go erboll (of a bull),
TBC-LL¹ 6159.
for hoib na mbo,
Ériu ii 20 § 1.
ó aíb ech ┐ analaib fer,
LU 8347
(
FB 24
), cf.
gabáil na n-ésse biid uasaib [leg. uas aíb] ┐ análaib,
9294
.
uasa uif na n-ech,
Anecd. iii 54.4
.
da n-o phill,
ITS v 112.25
(a proverbial term of disparagement), cf.
dá ó phill ar La-
bhraidh Lorc,
Keat. ii 2697.
(b)
angle or tip or corner of a quadrangular garment:
delg óir . . . i n-óe cecha brec-
lenni,
LU 3709
(
SCC 33
).
conaccai side oi dia brutt forsin
tṡnechtu,
LL 287a8
(the wearer is nearly buried in snow).
cetheora oa dubglassa for cech brutt,
248a31
(
TBFr. 20
). Cf.
brat corcra . . . cona ceothoraib oraib [leg. óaib?] ōir fair,
IT ii
177.92
?
cet[h]re heo corccra for gach brut. mbrotgha
arga[i]t ina mbrutaib,
IT iii 238.99
.
gebuid eó do chochuill . . .
gabuis ói a cochuill,
Ériu v 120.15
,
17
.
(c)
angle or corner of a shield:
gebid [Conchobar] scíath ra sciath and .i. ra Fergus mac R.,
.i. in n-óchain Conchobair cona cethri óeibh [hóaibh, heoibh,
heouibh v.l.] óir ┐ cona cethri sethrachaib (do) derggóir . . .
Gia ro boí da threisi . . . ra búail F. a sciath bar C., ra boí da
chalmacht . . . ra choṅgaib C. in sciath, connā ra chomraic ó
in scéith ra hó Conchobair cid itir,
TBC-LL¹ 5981
-
5990
= conár
comraic ó fri hó an sceith, St.; a aó fri hó in sceith, H; a eo
fria heo an sgiath, Add. Windisch takes the last sentence to
mean that C. held his shield so firmly that its `ó' did not touch
his ear; the variant readings seem to imply that both com-
batants attacked each other with their shields. Cf.
TBC2
3580
: ind Ochain . . . cetheora benna ōir fair , and
Ériu iv 28.4
:
ind Ochoin Chonchobair . . . cethri imle óir impe
(i.e. rims). cindu fer for óeibh sciath,
TBC-LL¹ 5948
(= óaibh,
St. H., comhribh, Add.).
(d) part of a chessboard
; corner
:
clár findruine . . . co cetheoraib
auaib ┐ uilneib óir,
LL 249a9
(
TBFr. 91
) =
auip,
ZCP iv
35.18
; perh. rings or handles for lifting. ní roind dath 'na róidh méith au (MS. ní randath na roidhmethau) the colour in their fat rú does not stain red a corner (?)
ZCP xxix 186
.
(e)
part of a pitcher or vessel for liquor (an ear or curved
handle?):
dabach .i. de-uach .i. dā auo fuirri, ar ni bitis oi for
na hēnaib ar tus,
Corm. Y 414.
dabach arcait . . . escra ōir
ar a óu,
ZCP xiii 373.6
(
B. in Scáil § 6
) =
for a ur,
iii 459.24
.
m'o-sa fri hoo na derba, o na derba frisin ngrian,
Ériu v 36.3
.
teighed mh'orda dar oe mair in bledhi isin fin `over the edge of
the cup',
Lism. L. 4419.
Compds.
(a) with adj. in sense
having . . . ears
:
¤derg:
bó
find audercc,
Irish Texts i 3 § 5
.
bó . . . hóderg,
MacCongl.
113.9
.
i rriocht samhaisci finne óderge,
TBC-LL¹ 2293.
secht cét
ṁbó óiderg,
Metr. Dinds. iii 106.55
. seacht mba ódhearga,
ML 4.9
. Of a shield (see c above): ar a sgéith uaine ódheirg,
Duan. F. i 3.5
.
¤find: d
s
f. oifinn (of a cow),
O'Gr. Cat.
145.10
.
¤mór:
ar da n-echaib . . . ómair,
TBC-LL¹ 3377.
See
also óchain.
(b) with subst., qualifying the latter:
¤brat (eobrat) m.
a headpiece, helmet
(cf.
Ériu xvi 202
):
obhrat [óbrat, eobrat v.l.] bá hainm do
chenbhor,
Metr. Gl. Ff. 35.
Cf. eobhrat .i. ceanbhar, O'Cl.,
and eobarr.
¤cuimrech n.: auchuimriuch [eo comrach,
Eg.] n-óir mo [leg. i n-ó] chach fir `an ear-tie',
BDD 119
(perh.
= ó-nasc).
¤nasc an ornament attached to the ear (?
ear-ring
):
aunasc .i. nasc aue .i. ōrnasc nobid im c[h]luasaib na
saorchland,
Corm. Y 54.
¤nascach f. ear-rings (coll.)?
ind
únascach órdai no túidmenta do chluais na n-ingen iarna
mbreith,
PH 5717.