n (cf. 1 síd?) s, n. Later u and o, m., and ā, f.
IGT Decl.
§ 38.6
.
(a)
peace, goodwill, peaceableness; a state of peace; a period
of peace, a truce; terms of peace; peacemaking, pacification,
conciliation
:
airde síde et cáinchomricc,
Wb. 24b28
. cen
sloglussu .i. cid cen na bec ndo s.¤ and `without truces i.e. even
without a little of peace there',
Ml. 51a5
. hi s.¤
gl. in multa
requie,
53c15
. ar tuasulcud-ni á toiri ┐ tinnacul síde dún `the
giving of peace to us',
105d10
. nacha sloglussu .i. nacha side
són `i.e. any periods of peace' (gl. indutias),
111b19
. rīsam
huili s.¤ (.i. celum) ind ríg `may we all reach the peace of the King',
Thes. ii
304.9
(
Hy. i
) (sith, v.l.) (a play on the meanings of 1 síd and 2 síd,
Éigse xvi 23 n. 9
).
síth iar sáeth,
Thes.
ii 332.1
(
Hy. v
). a n-ána
for sruamannaib i sidh socomét in fosernaither flatha (leg. i
sída sochomét fosernaiter flathib (Stokes) `for preservation of
peace'),
O'Dav. 1464
.
breth .i. sith no cain, . . . pax uobis a
laidin, sith no si[th]cain a gaoidheilg,
323
.
drebraing iar cath
chalad | issa s.¤ sóer subach,
Fél. Ap. 2
.
pōc quasi pāc, a páce,
ar is airde sīda pax
,
Corm. Y 1057
. a maccu lēigind, lēgaid! |
rob sēnuidh slondad sīdhe may you sign yourselves with the
name of peace (?),
724
.
lánaib . . . | do sidaib, do sonmigeib,
SR 440
.
a lánsíd a lánóentu,
LU 2484
.
slanti cen galar . . . s.¤
cen debaid,
2469
.
lanṡíth i nHérinn i flaith Conaire,
BDD²
229
.
do-bér-sa cid aichni arin tí fhrecéras in fálti in ra s.¤ no
in ra debech,
MU² 827
.
is Sencha macc Ailella ar s.¤ ┐ ar ṡo-berla,
CRR 27
(cf. in cráeb sída, below). sith bliadne do
Muirchertach . . . ┐ . . . do ri[g] Lochlann a truce,
RC xviii
23.4
(Tig.).
for cind rig int ṡída .i. Ísu Crist,
LB 150b12
.
cidh
sídh bes in cech inadh bidh cocadh ann,
CCath. 504
. a haithle
a sídha ┐ a sádháilechta fada `after their peace and their long
slothfulness',
586
. do c[h]uir an sīth a n-airdi . . . ┐ do innis
dā allmarchaib cogad do beith oslaicthi acu re Conn made an
end of peace,
ML² 1026
. triasa fhúidbet s.¤ Dé ┐ a múinnterus
peace with God,
PH 6503
.
doberim mo sh.¤ duib, ol Ísu;
facbaim mo shíd ocaib,
6829
. sídh Eirionnaigh ní híarthuir
`peace is sought with no Irishman',
Studies 1919, 258 § 18
.
grad fagla ┐ fuath do ṡith | múnadh gach adbair ardrigh,
Irish Texts ii 25 § 2
. ná heirg i slánaib sídha (leg. sítha: cóigcrícha)
`in ratifying of peace-compacts have no part',
O'Gr. Cat. 412.1
.
is díon ar urchraibh d'fhagháil | síodh Murchaidh Í Mhadadháin goodwill,
DDána 85.51
.
teachta síth,
68.22
. sioth do
thabhairt dom thoil letting my will have its own way,
6.4
. ar
fhuaim shídh do shaorchlannuibh `in reconciling nobles',
Aithd. D. 41.13
. cóir nách comhaillid cath Saxan | síoth don
fhoirinn fhadhálta `it is but fitting that the Saxon soldiery fulfil
not terms of peace',
TD 16.7
.
fuaradar . . . | cairt a sídh,
Dán Dé xiv 16
. na Tiabanda . . . i sidh in[a] cathrachaib comdaingnib `at peace',
TTebe 1232
.
bandei int shida .i. Pax,
4485
.
bím-si . . . lán do shíoth, do shochroidheacht, ┐ do
chiūnas,
Desid. 984
.
ní háil linn osadh ar bioth nō síoth do
bheith againn réna naimhdibh,
942
. Attrib. gen.: ?
cainsluag
sidi, set rosaig, | mór mili . . .,
SR 471
. críoch Mhumhan na
séadmhúr sídh `of rich peaceful dwellings',
Studies 1920, 97 § 1
.
do-gní s.¤
(occasionally cenglaid s.¤
)
makes peace
:
dorronad
síid eter muntir nime et talman,
Wb. 26d5
.
doroni Find ┐
Goll s.¤ iar tain,
LU 3212
(H). do dénam sída célci fris treacherous peace,
6147
.
do-gní s.¤ eturru,
BDD² 233
.
do c[h]englatar
a comroind ┐ a sīdh,
ML² 982
. sidh mo dherc nocha denuim
`I give my eyes no peace',
Irish Texts ii 82 § 4
.
síoth Laighean
is Leithe Cuinn | 'n-ar fhás d'aimhréidhibh eadruinn | do-ní
an lacha ó linn Muaidhe,
Aithd. D. 18.17
.
síodh ar gcean nó
gur ceangladh,
64.4
.
ní déantar gan díoth anma | síoth na
gcéadfadh gcorpardha,
PBocht 11.38
.
gan mhearbhall gan
fhíoch gan uaill | do shíoth go ndearnam fa dheoidh,
Dán Dé
xxvii 16
.
do ba lántoil lé Cormac an tsíoth soin do dhéanamh,
Keat. iii 3142
.
cheangladar síoth ré Cormac,
ii 5648
. go
ndearna síth báitte coindel ris (`a peace so solemn that he
who should violate it would incur excommunication', note),
AFM iii 228.y
.
in chráeb ṡída (the shaking of which caused men to cease
from fighting):
atraacht Sencha macc Ailella ┐ ra-chroth in
craib sida ┐ ra-ansatar Ulaid,
CRR 52
(cf.
in craib Sencha,
LU 8421
(
FB 29
, H)).
atraacht Sencha iartain ┐ rochroth in
cráeb sída ósna sluagaib combtar sídaig amal betis maic oen-athar,
RC xiv 426 § 47
.
craeb ṡída ┐ forṡidaigthi Fian Érenn,
Acall. 6565
(v.l.
p. 329.22
). fer, cenn sída a peacemaker, a
maintainer of peace
:
fer sitha Conaill is Eogain,
AU ii 314.16
.
ceann síodha na sé líne `the great pacifier of the Six Generations',
Aithd. D. 67.3
.
ar s.¤
(folld. by gen. or by is = ocus), do sh.¤
(folld. by gen. or
RE) at peace (with):
ar síodh a bhiodhbhadh dá mbeam,
Aithd. D. 84.4
.
gan ghlún ó shin ar a shíoth,
100.32
. bean gá bhfuil
chríoch ar gcoinne | do chuir ar a síoth sinne `has taken us
under her peace',
A. Ó Dálaigh vii 2
.
gan í ar síoth is siad,
PBocht 5.37
.
do shíoth na n-aingeal eile | do bhaoi,
14.8
.
bheith do shíoth ris gach aoin-neach,
TSh. 9346
.
As quasi-vn. act of pacifying, keeping the peace
:
in tres fer
ic sídh etarru,
CCath. 100
.
dorala ermor aireach . . . ag sith
eitir Mac Cuill ┐ a braithre,
Leb. Gab.(i) 244.8
.
ro feimdetar fir
Héren[n] a sid immon ríge,
RC xx 140.23
(
ACC Pref
. ).
(b) a peace-offering, compensation, atonement, indemnity;
compact of peace
; in pl.
peace-conditions:
tuc Mac Murcadha
.u. fichit uinge d'ór do ṡíth d'U Ruairc,
RC xviii 274.15
(Tig.).
tucc an ferann . . . dó, do shith ina diultadh o dorus a tighe
as a peace-offering for having turned him away . . .,
BNnÉ 225
§ 124
. is hi comarli doronsat sith ┐ sosad re hUilliam . . . ┐
breth Rig Saxan risna sithaib-sin `as to the conditions of peace',
Ann. Conn. 1224.13
.
gi bé síodh bhus loinn latsa | do bhoing
dhíom 'n-a ndubhartsa,
Aithd. D. 40.19
.
anam gach fhir 'na
dhíoth dhó | gá síoth as mhó ro dhligh Dia,
Dán Dé xxvi 27
.
gá chaoineadh an gcéin do mhar | ní chuala gur choisg Peadar |
go dtug sé síoth [leg. sh-] 'na shéana,
xx 15
. mar shéala ar a
shíodh compact of peace,
xviii 28
. gidh mór beag dobhéaradh
sibh | is síodh a chréacht don Choimdhidh an atonement for
His wounds,
vi 21
. is amhlaidh do críochnuigheadh an tsíoth
soin eatorra `these were the terms in which this peace was concluded',
Keat. iii 5114
. déana síoth dhuit féin agus don
phobal `atonement',
Levit. ix 7
. a s.¤
by the appeasing power of:
a síoth umhla an éarlamha,
PBocht 15.16
. fagh a síoth an
uisge d'ól | mo chuidse dá fhíoch d'iompódh `win by that
draught's appeasing power . . .',
20.38
.
(c)
pardon, forgiveness
:
gabhar síodh ar son an pheacaidh,
DDána 15.17
.
síoth mo locht ná leig ar cairde,
PBocht 9.24
.
do bhir Críosd . . . | síoth dhamh ina ndearna mé,
Dán Dé x 12
.
síodh fan gcrann do chuaidh treimhit | fuair an Dall ó Dhoiminic,
iv 9
. ghuidheas le síodh slaite Boirche `praying for the
pardon of B.'s prince',
Aithd. D. 25.18
.
(d) of natural phenomena,
peace, quietness, stillness
:
is ann
sin tāinic sīth na ndūl ┐ na n-aird-rennach dōib ┐ fuaradar
gaoth co des . . . i n-a ndegaid,
ML² 678
.
an tsíon ón fhoighide
as fhearr, | gloinide síodh is soineann,
DDána 80.3
.
Compds.
¤athair: Senan saer sidathair silem soailche
`peace-father',
Lism. L. 341.21
.
¤barr the crown of peace (?):
sithbarr ar síthaide | samrig (leg. samrí) ar samaigt[h]i,
ZCP
viii 205 § 29
.
¤chiúin
peaceful and calm
:
ba shith-chiúin
coibhsuidh na cuanta,
ITS i 78.5
.
¤chráeb (cf. cráeb ṡída,
above):
re glór bhar síodhchraobh seanma,
DDána 68.21
.
¤dénam: breis chothruim dó a foscadh 's a síthdhéanamh
peacemaking,
Hackett xlv 12
.
¤fhlaith
peaceful kingdom or
rule (especially of heaven):
tūatha Hérenn tairchantais |
dosnicfed sídḟlaith núae,
Thes. ii 314.2
(
Hy. II
) (`prince of
peace').
sidhflaith .i. nime,
O'Curry 477
(
H 3.18, p. 249
).
luid hi
sídḟlaith sóerdai,
Fél. July 13
.
go rísem an siothflaith saor |
sósadh soinmeach na bfíornáomh,
Irish Texts iii 78 § 242
.
¤fhocal
intercession, mediation
:
díon dúin a síoth-fhocal sin,
A. Ó Dálaigh xxvi 6
. ?
¤laithe
day of peace
:
ba hed sīthlaithe
fotae,
Thes. ii 319.6
(
Hy. ii
),
.i. laithe in sith,
Thes.
ii 319.33
.
siothlaithe
.i. laithe an tsiodha, no na siothchána,
O'Cl.
¤maith npr. f.
Sithmaith abatisa cluana Bairenn mortua est
,
AU i 248.14
¤nem
peaceful heaven
:
flaitheam suairc .uii. sidhnimi,
BB
399a45
.
¤airer
peaceful shore
:
dleaghar do ríghfhilidh súr
gach síodhoirir,
DDána 70.6
. ?
¤slicht ba lia biadh Eoghain
eachtraidh | re seóladh ar sith-sleachtaibh `peaceful tribes',
ML 10.6
=
sīth-Grēgaib,
ML² 131
.