Saxain
pn
o,m. (orig. n,m.?) (Lat. Saxones) pl. only the Saxons,
frequ. also Saxon-land, England: Sagsuin, Saghsuin . . . ón tír
┐ óna dáoinibh,
IGT Decl. § 153
. for Saxanu,
AU 866 (i 376.
18)
.
re Saxanaibh,
892 (410.7)
. i n-airiur Saxan,
912(426.11)
.
cath for . . . Bretnu ┐ Saxanu,
951(470.3)
. do indarbbu
5echtarchiníuil .i. fri Saxanu,
Críth Gabl. 523
. i n-iartur-
desciurt Sacsan . . . i ndesciurt Sachsan,
Fél. 188 (Aug. 24)
=
i Saxanaib,
Fél.² cxxxii
. nert Saxan,
LU 202
= Sachsan,
204
.
coro innarbsat Saxono,
220
. taifnitir S.
¤
coa longaib,
227
. ro
chathaig fri Saxanu,
253
. for tír sachsan sciathanglas,
IT iii
1087.z
. Saxas . . . o raiter S.
¤
,
MacCarthy 288.6
. dorochair i
cath fri Saxanu,
Dinds. 122
(
RC xvi 74
). ic slataigecht sliged
Saxan,
CRR 7
. cíos rioghda Shaxan ┐ Bretan,
Cog. 136.15
.
fuair da réir . . . | Sacsain féin ┐ Frangcoigh,
Keat. ii 5730
.
leabhar urnuighe . . . nuaidh-eagluise na Sacson,
Donl. 128.8
.
15
do rīgh Saxan,
Fl. Earls 24.13
. duine uasal a S.
¤
,
Mac Aingil
104.8
(perh. d
s of Saxa).
See prec.
Saxanach
adj
o, ā (Saxa, Saxain)
Saxon; English: salann S.
¤
,
Aisl.
MC 61.29
. di shalonn Sacsanach,
123.20
. As subst. Sagsanach,
20
Saghsanach o,m. an Englishman,
IGT Decl. § 17
. ā,f. an
Englishwoman
,
§ 18
. n
p.
Sagsnaigh, Breathnaigh,
A. Ó
Dálaigh liii 7
. ona Saxanachaib,
RC xviii 294.1
. Niall mór
mac na Sax[an]chi `son of the Saxon woman',
RC xvii 32.19
.
ré mnaoi shaxanuidh nó éirionnuidh,
Mac Aingil 249.11
.
25Mod. Sasanach.
See Sagsach.
1 scabal
n
o,m. and ā,f. (Med.Lat. scaphula,
Stokes Arch. i 318
.
30
s.v. scaiblín). large pot, cauldron
: scabhal .i. aighean no coire,
O'Cl.
? scabhal .i. sgalán tíghe, ib. dobreth . . . tairr tuirc dō
i scabul,
Corm. Y 825
= í scábull,
Corm. 27
(leithech) = i
scabáil,
Bodl. Corm. 12
. im scabul `the great cauldron',
Laws i
124.4
, glossed .i. in scabel oll . . . in t-aigen bellethan,
134.1
35Comm
.
hi fomailt . . . do scaibaile,
166.23
. scaball cocuis
`cooking pot',
iv 304.17
(
Críth Gabl. 97
). do bīud scabail food
cooked in a cauldron, pot-meat (?),
Aisl. MC 124.38
. taul . . . ba
mmóir scabail cairech,
LL 252b30
(
ZCP xviii 296.8
). ba medi-
ter scabol tige a bolc,
RC xii 86 § 92
. In npr. Ailill Ainech-
40scabaille,
Trip.² 1453
.
? Compd.: cromscīath gel (sic leg.) scabalbrec,
TBC² 2338
(2 scabal?).
2 scabal
n(with unlen. -b-) o,m. (Lat. scapula)
collar, shoulder-
piece(part of a suit of armour) : gabuis a lūirig . . . ┐ a sgabal
45(sic leg.) engach . . . im a muinél,
Fianaig. 84.28
. gabhas an
sgabal eangach . . . 'ma a ghealbhrághuid `shoulder piece',
ITS
xxiv 44.y
. do gabad s.
¤
féithgel . . . fighte uime tar uachtar a
órlúirige `tippet',
Caithr. Thoirdh. 39.33
. edir lúirigh ┐ sgabal
┐ chlaidheamh ┐ chathbharr,
Ériu v 178.277
. gabhait na
50slúaig . . . a luirecha . . . ┐ a scabail cuana chumdachta fona
minnaib `helmets',
Marco P. 61
. ar scibadh a lúirech . . . 'sa
s.
¤
. . . mballghlas `shoulder-pieces',
Studies 1920, 417.14
.
dúntar órsgabal uichtslim | mun rígh,
L. Cl. A. Buidhe 98.145
.
a thruaill sgabuil,
Magauran 4340
. sgaball uinnleach óir
55chiumsach `an angular cape',
Rel. Celt. ii 262.8
. le tait[nem?]
an treansgabuill,
12
. máil na s.
¤
`princes robed in armour',
Ó Bruad. i 28 § 4
. do bhúail sé rígh Israel eidir altuibh an
scabail `harness',
1 Kings xxii 34
.
Of women's ornaments: i n-eiric na sgabhal (leg. sgabal?)
60┐ na slabhradh ┐ na n-ornasg do chuiridis fa (v.l.) na muineál
necklets,
ZCP iv 416.16
.
Of monks' habits: eter coilér a sccapail ┐ an nocht-bhruinne
`scapulars',
BNnÉ 89.14
. ettorra ┐ a sccapail,
16
.
? Compd. see under 1 scabal.
65
? scabar:
adj
co nderna . . . simnecha rebta ┐ scabur-tana toll-
scailte da luirig,
CCath. 3633
(`thin, pierced and scattered
scrapings', Stokes, taking s.
¤
as subst. Omit ┐ after rebta?).
da scaburassan ailli . . . do electair,
4668
. Hence s.
¤
.i. tana;
scabarasán .i. asán tana,
O'Cl.
70
scacaid
v(ON loan-word,
Wortk. 148
,
189
)
strains, filters, sifts,
purifies
: athghlan, scag `refine, purge, strain',
Eg. Gl. 34
. scag
`strain thorow',
529
. sgactur do buain a sugha as,
Rosa Ang.
296.23
. berbtur . . . ┐ sgagtur hi it should be boiled and strained,
86.18
. a thréoraidhthí dalla, sgagus an mhíoltóg ┐ shluigeas
75an cámhall,
Matth. xxiii 24
. Fig. innus go sg[ag]adais na
neoil an Firenach chuguinn sprinkle, shower,
Smaointe B. Chr.
366
. sa bhráth sgagthar cionnta cáigh `the world's sins are
sifted at Doom',
Dán Dé xxxi 16
. do sgag-san é dá aindeoin
`purified him (in) spite of himself' (of St Paul),
vi 31
. scagfa
80mé amach as bhur measc na ceannairgthigh,
Ezek. xx 38
, cf.
xxxvi 25
. Of language, literary works, etc.: ainm na mbear-
ladh . . . as ar sgagadh an ghaoidheilge out of which Gaelic was
sifted (selected),
MS. Mat. 549.35
. mar do sgagadh le Pádraic
(i.e. seanchus na hÉireann) `has been expurgated',
Keat. i
8582.20
. a scríbheann dá sgagtha leam if I were to examine,
DDána 3.5
. briathra an sgrioptúir do sgag siad,
34.12
. tar
éis an sgeoil do sgag mé `after my story',
PBocht 7.22
. sgol
sgagthair `scholars in training',
Magauran 3634
.
Part. scactha: oighidh Taidhg dhuansgagtha Dhoill of the
polished verse,
DDána 115.4
. sgríobhtha go sgagtha sgrú-
5duighthe,
TSh. 718
, cf.
5250
. Of persons
proved, tested
: co
raibhe sgagtha `durch . . . Prüfung',
ZCP ii 352.7
. bheith
sgagtha ó ghníomh is ó ghlór,
DDána 3.12
. Caitir fhíona an
ógh sgagtha `choice virgin',
PBocht 14.5
. Verbal of necess.
tabhair fós páipéar is peall | fám láimh ón sgagtha sgríbheann
10`whence writing is to percolate',
Studies 1923, 597 § 4
.
Vn. scacad: sgacadh,
Eg. Gl. 530
. uisgi eórna . . . arna
sgagad strained barley-water,
Rosa Ang. 86.2
. ag sgagad
leanna,
RC xiv 26.7
. Fig. madh ail leat do lochta fein do
scagadh,
ITS xxix 133.20
. lorcc na sein-leabar do lenmain go
15ham a sgagtha `till the time of their revision',
BNnÉ 182 § 41
.
d'eis a sgagtha do bhi an bhen | dalta mar í nior hoiledh
trained (?),
Ir. Texts ii 109 § 49
. mairg chaitheas dlús re
dhalta | . . . d'éis a dheaghsgagtha,
DDána 104.1
. lionn
ionnsgagaidh,
IGT Verbs ex. 402
.