ad-annai
Cite this: eDIL s.v. ad-annai or dil.ie/297Last Revised:
2013
Forms:
adannaí, asidannai, adannat, ad-andaither, adantar, adaind, adhannaitis, -adandad, -rohadanta, adandaba, adand, adnai, adrann, and, atrandsat, adrannad, hadnad, adannaid, adnaid, adannta, adannad, adnad, adaint
v (
ad-and-,
Pedersen Vgl. Gr. ii 457
). Indic. pres. 3 s.
adannaí,
Trip.² 451
. rel.
asidannai,
Trip.² 458
. 3 pl.
adannat,
Triads
86
. Pass. sg. ad-andaither (adainter, v.l.),
BDD² 1408
.
adantar
,
Anecd. iii 34.9
. Ipv. 2 s.
adaind,
Corm. Y 825
.
Indic. impf. pass. pl.
adhannaitis,
Ériu ii 100 § 4
. Subj. impf.
3 s.
-adandad,
TTebe 582
. Pass. sg.
-rohadanta,
Anecd. iii
34.6
. Fut. 3 s. adandaba (atandafa v.l.),
ZCP xiii 379.10
.
pret. and perf. 3 s.
adand,
Gael. 50, 124
(
Blathm. 113
).
adnai
,
BB 414b27
.
adrann,
SR 7921
.
ro and
,
LL 184a15
.
3 pl.
atrandsat,
Immrama 54 § 7
. Pass. sg. adrannad (adrandad
v.l.),
Fél. Apr. 5
.
ro hadnad
,
Ériu xii 190 .y
(TE2). Later
also as simple vb. adannaid, adnaid.
Part. adannta.
Vn. adannad, adnad and later adaint.
IGT Verbs §§ 45,46
.
(a)
kindles, lights
(usually trans.):
im burach do thene . . .
.i. cin in tenid (? -ed) adannai,
Laws i 170.21 Comm.
de
aibritiud atarann in tene muindtir cluana mac Nois from the
moment when the fire burned the monks of C.(?),
Mon. Tall.
162.25 (§ 85)
.
conid on tene sin ro hadnad cach primtene i
nHérinn,
Dinds. 7
(
RC xv 297
).
adantar tene coisecra leo,
Anecd. iii 34.9
.
acloid adannuigh caindle,
O'D. 2192
(
Nero A. vii fo. 134a
).
bruth aeoir . . . no adannfad in domun,
CCath. 1030
.
amal diaid thúsi adantar i n-edpairt duit,
PH
7109
. Nás aga do hadhnadh `he has burned Naas',
Studies 1920,
418.16
.
teine . . . ní hé Día adhnas í,
Párl. na mB. 3296
.
adhantor ┐ shoillsigther . . . ē (of a torch),
Fl. Earls 34.z
.
causes to blush:
créad lér hadhnadh a ghruaidh ghlan,
TD 8.31
.
gruadh adhanta nár hadhnadh `a glowing cheek that never
was made to blush',
27.42
. illuminates, inspires:
recht(t)
crettme adannai amail ron(n)gab recht Adamnáin,
Críth G. 524
.
ra hadnad é . . . o fhis ┐ o fhaistine,
TTebe
4144
. ?
adainter fri cuimne senchad indraice,
Laws iv 140. y
.
(b)
stirs up, incites:
tri oible adannat seirc,
Triads 86
.
tumais rínd a roisc . . . índ ┐ adnai a serc ina cridiu,
BB
414b27
.
adantair serc . . . ind oclaich fá hucht din ingin,
LL 221a12
. (
TTr. 284
).
fearg ro hadnad tretha de,
Ériu xii
190. y
(TE2).
ro hadh[an]nadh bruth ┐ brígh i cridib na
M.,
CCath. 1884
.
rahadandait ferga . . . isna feraib,
TTebe
4488
.
ro and brónbríg in tan ro dall mōrríg Mide,
Arch. Hib.
ii 72 § 32
(
LL 184a15
).
gan éinní . . . do adhainfeadh mh'
anthoil,
Desid. 1099
.
glár far hadhnadh oirbhire,
DDána
90.16
. Aodh mag Uidhir adhnus goimh `kindler of grief',
Gadelica 13 § 16
. osna charad . . . aoibhil adhanas anbhuain
`spark enkindling restlessness',
Ó Bruad. ii xvi 1
. .
ná hadhain
troid,
Dánfhocail 176
. roghaimh Dé do hadhnadh as the great
anger of God was kindled from it (of Pharaoh's destruction in
the Red Sea),
DDána 31.12
. laogh ar shlabhradh ghlas 'n-a
ghlaic / ar hadhnadh as do b'orrdhraic i.e. what resulted
from it was famous,
80.26
.
(c) sets going, begins
(cf. ad-aig):
baithes Pátraic prímdae /
adrannad i n-hÉre,
Fél. Apr. 5
.
.i. ro tindscnad,
Fél.² lxxi
gl. 5
. ro hadhnadh a cluichi caintech `his funeral games were
started',
RC xxiv 184.16
.
adrand (atrann, adhrann v.l.) a
theora eigme ass,
Fing. R. 562
(
LL 270b44
). But see ? ad-ranna.
(d) Intrans. cia lin na retlann adrann how many stars
shone?
SR 7921
.
in trath adnus in re,
Celtica ii 75.171
.
adhnaidh teach don toigh re a thaoibh,
TD
1.46
.
is andsan alt cétna adnus an tesga,
O'Gr. Cat. 300.37
.
ár is hí an aibhill assa nadhana breo (of a poet),
O'D. 1217
(H 2. 15, p. 85a).
adannaid ann . . . accobar na flatha nemdai,
PH 5466
.
ro aghain ┐ ro áirdéirigh cogadh,
ALC i 2.15
. Perh.
also:
m'athair ba húa do Abrám / int Abram adrann o chein /
nir bunad fann do Challdéib,
SR 3303
. cain adrann cach
tucht rothecht / intan ruc in primchinnecht (of Jacob),
2919
.
Cf. andaid.