úa, óa, ó
Cite this: eDIL s.v. úa, óa, ó or dil.ie/42573Last Revised:
2019
Forms:
hau, haue, hauc, hua, hú, úa, óa, hūä, ua, au, aua, hue, hUae, O, hoa, hUa, ua, Ua, , Oa, U, ua, húa, ūë, haui, hu, hú, ú, o, hai, hui, hua, uí, ūï, au, hoi, hui, Í, u, huu, h, uu, Oa, Ó, Ua, hU, U, ua, Ú, Ó, ua, Ó, háu, aui, Ui, Huí, Uí, U, Oi, hu, Ui, Í, hue, Ú, Húu, Úa, Á, hÚ, auu, u, hU, Ou, U, h-Ua, U, Hua, Óe, Óe, Óa, O, Oa, , hUe, huae, huae, u, hU, ó, aui, Uíb, Uib, hUíb, I, uaib, auib, Oai, uib, Oib, hUib, auae, ua, ua, huae, aeu, úa, úa, haue, U, Ui, Uí, Huí, Huí, Ui, Uí, Huí, Ui, auu, Aú, Uu, Úu, Úu, Úu, hÚ, Úu, Úa, Húu, Úu, Ua, Ua, Ua, Óa, Ua, Hua, Úa, Úa, Óa, Óa, Óe, Úa, Óe, nhUib, Huib, nUib, nUib, Uib, nOib, Ib, Uíb, Uib, hUíb, Uíb, .h., O, hU, Ó, Ó, Ó, Í, Ó, Ú, Ó, Ú
n (earlier aue) io, m. (somet. f. see
IGT, Decl.
§ 98
and exx. below):
n
s.
hau,
Sg. 29a10
. haue (hua, hoa, hue, v.l.),
Fél.
Feb. 8
. hauc (hua, ua, huae, v.l.),
ib. Apr. 11
.
hua,
SR 2754
.
3866
.
hú,
Trip.² 958
.
úa,
2522
.
óa,
2533
.
hūä,
Hail Brigit, § 6
,
§ 22
.
ua,
Laws ii 330.16 Comm.
PH 4298
.
au,
AU 646
.
aua,
744
.
hue,
780
.
hUae,
767
.
O,
762
.
hoa,
795
.
hUa,
617
.
ua h-,
919
.
Ua,
TD 34.30
.
,
TD 34.1
.
a
s. Oa (eclip.),
AU 948
.
(for) U
,
1024
. v
s
m.
a ua
,
TD 22a14
. v
s
f.
a húa
,
SR 6006
.
a ūë
,
Hail Brigit § 26
(where ūë is a disyllable).
g
s. haui (hui, hoe v.l.),
Fél. May 16
.
hu,
SR 3006
,
3110
.
hú,
Three Historical Poems 202 q. 38a; 206 q. 50b
.
ú,
LL 1403, 17349
.
o,
Trip.² 3058
.
hai,
Laws v 512.2
.
hui,
i 182.26 Comm.
hua,
ib. 156.29
.
uí,
LL 147a4
.
ūï,
Bruchst. i 53 § 117
.
au,
AU 706
.
hoi,
675
.
hui,
653
. Í (asp.),
TD 28.40
.
d
s.
u,
Laws i 274.10 Comm.
(dia) huu
,
BB 440a21
.
h,
AU 617
.
uu,
810
.
Oa,
912
. Ó (asp.),
1038
.
Ua,
1012
.
hU,
1039
.
U,
1053
.
ua,
TD 6.3
. Ú (asp.),
15.44
.
Ó (asp.),
17.30
. ua (eclip.),
21.28
. Ó (eclip.),
31.12
.
n
p.
háu,
Sg. 30b12
. aui, ib.
Ui,
Trip.² 2117
.
Huí,
2147
.
Uí (asp.),
2336
.
U,
Laws v 218.30 Comm.
Oi,
AU 840
.
hu,
769
.
Ui,
1037
. Í (asp.),
TD 16.52
.
(ind) hue
,
Auraic. 5146
(LL).
uea,
5151
.
a
p.
Ú,
Trip.² 2156
,
2205
etc.
Húu,
1185
.
Úa,
2379
.
Á,
1540
.
(la) hÚ
,
716
.
auu,
Thes. ii 241.6
(Arm.).
auu,
AU 742
.
u,
589
.
hU,
666
.
Ou,
849
.
U,
743
.
(la)
h-Ua
,
811
.
g
p.
U,
Trip.² 2025
. Hua (eclip.),
2178
.
Óe,
2125
.
Óe (eclip.),
1915
. Óa (eclip.),
2211
.
1091
.
O,
AU 740
.
Oa n-,
794
.
,
881
.
hUe,
771
.
huae n-,
648
.
huae,
646
.
u,
644
.
hU,
736
. ó (eclip.),
TD 8.16
.
d
p.
aui,
Sg. 28a20
.
Uíb,
Trip.² 2191
.
Uib,
2202
.
hUíb,
2272
.
I,
Laws v 264y
.
uaib,
PH 4246.4249
.
auib,
AU 756
.
Oai,
789
.
uib,
562
.
Oib,
819
.
hUib,
913
.
n
du.
da auae
,
AU 743
.
da ua
,
780
. a
du.
da ua
,
776
,
da huae
,
817
. g
du.
da aeu
,
571
.
A grandson
: úa m.,
IGT, Decl. § 108
.
ūa .i. oo ē oldās
in mac ┐ in t-athair, ar is tōisechu mac et athair oldās úa,
Corm. Y 1277
. haue (gl. nepos),
Sg. 29a10
.
háui ... aui,
30b12
.
do maccaib ┐ auib,
28a20
.
haue (hua, ua, huae,
v.l.) ... | do Dunlang,
Fél. Apr. 11
.
m'athair ba húa do
Abrám,
SR 3302
.
Sennar mac Sem ... | hua do Noe mac
Lamiach,
2754
.
hua Iobe ... | dorinnscan bathis,
7497
.
dá mac dec sin ... | Iacoib hui Abaráim,
3006
. Cf.
3110
.
gabais hÉrinn hūäe Luirc,
Hail Brigit § 6
.
hūäe hūäe,
ib. § 22
.
Dungalach mac Faelgusa | úa Nad Froích fír,
Trip.² 2522
=
Trip. 214.3
.
bá húa Coirpri mallachtai baí inna brú,
958
=
Trip. 86.25
.
Soergus óa Mail E.,
2533
.
athair ┐ mac
┐ ua,
Laws i 214.5 Comm.
mac flatha, ┐ ua araile,
ii 330.16
Comm.
is anad a mic ┐ a hui for treisi,
i 182.26 Comm.
im cinaid ... do huai,
ib. 156.29
.
ni hicca cinaid a
mic, nach a hai,
v 512.2
.
cethruime eneclainne i n-ua,
i 274.10 Comm.
curub si bes for a mac ┐ for a ua dogres,
v 292.3 Comm.
ni ren int athair ni sech macu, sech ua
grandsons
,
iv 286.8
.
beit a macc ┐ a ua i n-a chomorbus,
PH 4298
.
millid [flaithius] im a maccaib ┐ im a uaib dia
essi,
4246
.
bruidhean núa gá dénaimh dhó | méraidh dá
úa is dá íarmó,
IGT, Decl. ex. 1800
.
A granddaughter
: úa f.,
IGT, Decl. § 98
.
cid daas in
chaillech ? ól P. ... óa dam-sa sin, ól ind oclach,
Trip.² 267
=
Trip. 28.19
.
ua da hathair,
RC xii 237.6
(
LL 136b
).
ua do Candí ingen Berrsan,
BB 230b21
(YBL however has:
is uad Coindi).
Derb-áil deg-úa Áeda Oirdnidi,
RC xlvii 311
(
LL 141a1
).
Dub Daire úa Tigernaig,
Mórthimch. Erenn § 56 (ed. Hogan)
. v
s.
a ūë Bresail maic Dēin,
slán seiss, a Brigit co mbūaid !,
Hail Brigit § 26
(ūë is a
disyllable here. See
Wortk. 124
).
a Míchol mer ... | a
húa engach Athemas,
SR 6006
.
Of a swarm of bees:
in baili a nabair 'secht saithe' tall is amlaid rosoich: cetsaithi ┐ a mac ┐ a ua 'the place where it says 'seven swarms' above, it extends thus: the first swarm and its 'son' (i.e. secondary swarm) and its 'grandson' (i.e. tertiary swarm)',
Bechbretha 184 (c)
.
a male descendant
: haue (v.l. hua, hoa, hue)
án ind
ecis,
Fél. Feb. 8
.
féil án haui (v.l. hui, hoe) Súanaig,
ib. May 16
.
haue deochain Odissi (hóa v.l.),
Hy. ii 4
.
aue
Muiredaich ... | ... | aue ...,
Thes. ii 295 10
-
11
.
Adamnán
óa Tínni,
Trip.² 3059
=
Trip. 256.12
.
Ultan mac oí
Chonchobair,
ib. 3058
=
Trip. 256.12
.
a female descendant
:
banua Í Ruairc bhuig bhronntaigh, | deaghua Í Néill is Í Bhriain Bhreagh 'descendant of lavish, generous Ó Ruairc, this goodly descendant of Ó Néill and of Ó Briain of Breagha',
O'Hara
286 § 6
.
a spiritual descendant
, e.g. a man ordained by Patrick is
P.'s úa :
bid limm, ol Pátraic, cena .i. úa dam-sa ┐ duit-siu
bías and .i. epscop Coirpre,
Trip.² 1942
=
Trip. 166.18
.
Patraic dano dorat grada for epscop Brugach, conid úa do
Patraic asin dúal sin,
ib. 1946
=
Trip. 166.24
.
In the phr.: gusin nomad nó
as far as the 9th generation
(see 4 nó):
itir clainn ┐ geinelach | cusin nómad n-ó,
O'Dav. 547
=
gusin nomad no,
ACL iii 315 n. 21. 4
.
pn
In the formation of sept-names the plural of úa is found
folld. by the gen. of the eponym, e.g. Ui Néill, Ui Fidgente.
Accord. to Professor Mac Neill these belong to a later fashion
of nomenclature than collective-names (see
McNeill Pop.-Groups
p. 82
seq.). `In the genealogies, but not in general usage, there is a partial revival of sept-names in Ui, probably in
the eleventh century, perhaps due to professional familiarity
with the early nomenclature.' The eponym can be feminine.
e.g. Ui Bairrche, Ui Brigte. Professor MacNeill knows no
instance of a sept-name derived from a female ancestor
within the documentary period. He thinks that the
feminine sept-eponyms had a religious, not a genealogical,
import. The follg. exx. are illustrative merely: n
p.
U Barrche (Oe Barche, v.l.),
Thes. ii 307.4
(Fiacc's Hymn).
Ui Failge,
ib. 344.36-7
(Broccán's Hymn).
Uí Chúanach,
Trip.² 2336
.
Huí Failán ┐ Huí Duib Dáre,
Trip.² 2787
=
Trip. 234.28
.
Ui Tarrorrae,
Trip.² 2117
=
Trip. 180.21
.
Uí Lilaig,
Trip.² 2144
=
Trip. 182.22
. cf.=
Huí Lilaig,
Trip.² 2147
.
amail atait Ui Ceindselaig,
Laws v 218.30 Comm.
a
p.
la
auu censelich,
Ardm. 11
(
Thes. ii 241.6
).
la Aú Amalgada,
Trip.² 1540
.
fri Uu Ailello,
1051
.
la Úu Censélaig,
2220
,
2260
.
la Úu Cremthain,
2251
.
la Úu Cúanach,
2320
.
la hÚ Dortháin,
716
.
for Úu Hercán,
2205
.
cu Úa
Fidgente,
2379
.
itir Húu Mane,
1185
.
Úu Néill,
3013
.
coro bendach Firu Cúle .i. Úu Segain,
2156
. g
p.
(i
ndesciurt) Ua Censelaig,
Thes. ii 341.35
(do rig) Ua
Culduib,
347.35
cf.
37
.
i crich Ua Néill,
329.38
.
Ua
Briuin,
Trip.² 2025
.
Óa nAilello,
1091
.
Ua Cremthaind,
2039
.
Hua nGarrchon,
2178
.
Úa Lilaig,
2151
.
Úa
Méith,
2114
.
2129
.
Óa nErecán,
2211
.
Óa Fiachrach,
1597
.
Óe Méith,
2125
.
Úa Folgi,
2574
.
Óe nDarca
Chéin,
1915
. d
p.
hi nhUib Amalgada,
Thes. ii 313.46
.
a Huib Briuin,
ib. 334.39
.
i nUib Failge,
329.36
. Cf.
336.42
;
338.28
.
i nUib Garchon,
312.37
.
d'Uib
Lescain doib,
343.26
.
i nOib Muredaig,
342.20
.
i n-Ib
Conaill Gabra,
Laws v 264 y
.
do Uíb Garrchon,
Trip.² 2191
.
di Uib Hercán,
2202
.
for hUíb Censélaig,
2272
.
di Uíb
Bresail,
2782
. In Classical Irish, petrified d
p. is used for n
p., a
p. and g
p. of sept and territorial names:
Foráois na horcra Íbh Eathach,
Bardic Miscellany 248
.
do loisg tú ... Íbh Ethach,
Ériu lxiii 122
.
feólfhuil uíbh Néill,
Éigse xiii 218 § 29
.
Surnames in Ua commence to be used in the 10th century:
Comaltan H. Cleirigh,
AU 980.6
.
pn
In surname (used as title):
.h. Ciardai,
AU i 470 z
(an. 953)
.
O Ruairc,
ib. 470 y (an. 953)
cf.
an. 964.
o hU Ruairc,
ib. 506.1 (an. 998)
. n
s.
Ó Néill,
TD 7.6
etc.
Aodh ... do ghabháil ríghe ... bliadhain is fiche ina
Thigherna, ina Ó Néill, agus secht mbliadhna 'na iarla tar
éis Ó Néill do ghairm de,
L. Cl. A. B. 38.9
-
10
.
Máire,
inghean Chuinn Uí Néill dar goireadh Ó Néill i nÉirinn,
53.29
. Cf.
35
.
Ó Doma Í Dhomhnaillhnaill,
ib. 41.26
.
Ó Súillemháin,
39.20
. v
s.
a Í Dhomhnaill,
TD 2.34
. a
s.
dlighidh ...
Ó Néill do chonnmháil an fad as áil leis,
L. Cl. A. B.
43.26
. g
s.
Tighearnus Uí Néill ar Chóigeadh Uladh,
41.2
.
gnúis ... Í Néill,
TD 7.43
.
file Í Dhomhnaill,
3.10
. d
s.
d'Ó Néill,
8.19
.
d'Ú Néill,
ib. 36
.
d'Ó Dhomhnuill,
15.6
.
d'Ú Chonchobhair,
ib. 44
.
Diarmaid ... 'na Ua Conchubhair
nDonn,
L. Cl. A. B. 2.16
.
Tadhg Óg ... ina Ua
Conchubhair Ruadh,
ib. 18
.