n
o, n. Later m. In Mod.Ir. dental forms in pl.: n
p.
silta,
ACL i 326 § 46
. a
p.
sīlta,
RSláinte 1160
. d
p.
siltaib,
Irish Texts v 1.3
.
sīltaib,
RSláinte 5062
.
The seed of plants and animals
: s.¤ gl. hoc seminum,
Sg. 63b9
.
s.¤ gl. semen,
Ir. Gl. 1009
.
is a chorp fessin arafoím cach s.¤ .i.
mad grainne cruithnechte foceirr is diass cruithnechte rl.,
Wb. 13c24
. a s.¤ inrolad hisin mais nécruthaigthi gl. creaturae
seminibus,
Thes. ii 10.19
(
BCr. 18a1
).
(a) of plants:
Abellanium, is as tucad sīl n-aball leo,
Corm. Y 1272
. is dilsi in air cona ṡil `the tillage and the seed are forfeited',
Laws iv 132.26 Comm
.
ceithre meich fichet do sil
brach[a],
ii 200.26 Comm
.
coconidium .i. sil lauiri `laurel-seed',
ACL i 332 § 48
.
luibi cach shīl | shīlas ar gach slicht
guidheasun,
iii 235 § 23
.
do shilaib ┐ do thorthib ┐ do chethrib
na tuath,
PH 6288
. gnáth folamh síol na sligheadh the seed
by the wayside,
PBocht 12.3
.
sil cnaibi,
Irish Texts v 6.15
.
moluim sīlta osglus na dūinti do bearbad ar na sīrōipib sin,
mar atāit so, .i. sīl melones ┐ cucurbita . . .,
RSláinte 1160
-
1
.
ag cur ṡil sowing,
Mart. Don. Sept. 9. 60
boirilli sīl,
Cín Lae Ó Meall. 33.17
.
toradh an tsíl do chuir tú, ┐ toradh na
fíneamhna,
Deuteronomy xxii 9
. Freq. used figuratively:
síol glan
ní hionchuir im fhearann,
PBocht 4.29
. iomdha a thoradh
tearc a dhuille | dlúth a ghéaga glan a shíol (of Franciscan
Order),
1.22
.
(b) metaph.
cause, origin
:
sila ┐ adbair in chatha,
CCath. 3852
.
(c) small amount, trace
:
torsig, truagaig, cen sil foiss `wearying, wretched, without germ of rest',
MacCarthy 58.25
.
cen sīl n-úabair nā haincceiss 'without a trace of pride or wickedness',
SR (Adam and Eve) 30.1126
.
do-rimnai Día ... a cosc cen sīl comairge 'God commanded ... that they should be punished without any ounce of pity',
SR (Greene) 4153
.
cen sīl ndogra 'without a trace of sorrow',
SR (Greene) 6131
.
(d) the semen virile
: ó oínsíl rogénartar da macc de `of one
seed have been born two sons of him',
Wb. 4c12
.
immefolngar
dund s.¤ ferdu,
Ml. 44a10
. intan dofuissemar sechtair a sil sin
┐ gainethar hon mathir is and is ainm do fructus,
44a11
.
teistiu int s.¤ immefolangar tri . . . peccad,
71c6
.
a shíol do
dhórtadh tré na chionta féin,
Donlevy 94.4
.
(e) very freq. in sense of
race, progeny, descendants
:
dar
cenn peccati . . . s.¤ Adim,
Wb. 15d20
.
fognífi do s.¤ do sílaib do
bráthar, ┐ nocho [bía rí dot sil co bráth],
Trip.² 740
. re s.¤
dálach dóine `before men's multitudinous race',
Fél. Jan. 1
.
toisech sil nAnmchada,
AU i 516.x (A.D. 1006)
.
mairc ócán
dom s.¤ | asa holc donruá,
LU 9907
. s.¤ a féola the issue of her
body,
Laws iv 44.7
.
isedh i tabuir duine a fearunn . . . do s.¤
a cholla,
iii 46.28 Comm
.
in s.¤ ro sílaig Neimed,
LL 7a20
.
ní
roclos fri sīl fri cath | nōnbor nodasáraiged,
ZCP viii 333.6
.
Síol gConaill ag teacht tharainn,
DDána 113.29
. sgaoilid síol
Eóghain ag Aodh `at Aodh the seed of E. divide',
TD 26.15
.
do
bhi a síol ó sin i le | ag leanmhain luirg na deise,
26.11
.
íarsma
degsil na ndeich righ,
Irish Texts ii 35 § 31
.
ba medithir re
hArcail mac Amphitrionis ar met ┐ ar mesnig in milid sin,
uair ba da s.¤ do,
TTebe 2557
. a síol fá dhruing ndanardha (of
Ireland),
Keat. Poems 1184
. Of a single individual (viz. Níall
Noígíallach):
do dhiúlt Corc . . . | do shíol mhór (do mhór
shliocht, v.l.) Chuinn Cheudchathaigh,
L. Cl. A. B. 108.
198
.
Freq. in sept-names, see
Hog. Onom.
s.v. síl.
(f) of animals,
offspring, breed; act of breeding (?):
sil cethra
do luad .i. na cethra siles ac neoch do cennach doib,
Laws ii
358.4
and
28
(`Kauf von Samen vom Vieh', Thurn.
Stud. in E. Ir. Law p. 23
).
saithe . . . do sil bech,
Laws ii 122.1 Comm
.
bliadain a dtuisten, bliadain a seoil, bliadain a sil `the year of
their breeding' (of bees),
iv 164.3
.
.iiii. fir eich ┐ da ban each
riata cenmotha a groig uair dlegar do a da cutruma fri sil do
groid,
O'Curry 239
(
H 3.18, p. 133
).
culén do shíl in chon út,
TBC-LL¹ 1048
.
nī hē sīl in maigri maill | āsas a hiuchra ālaind,
ACL iii 238 § 3
.
Compds.
¤aicme
race, descendants
:
i síol-aicme Ádhaimh,
TSh. 3261
. ? To this:
¤búalad act of threshing (?): ruc
ruathar fuatha . . . da silbhualad `to utterly smash them',
CF 683
(`with sil- Professor Rhys compares W. chwil- in W. chwilfriwio',
Meyer).
¤cháith
chaff, husks
:
nocho gran seang silcaith
slethcraiti,
IT iii 89 § 116
.
dā óibell tened i mmedón suipp
sílcátha corcca
,
MacCongl. 15.2
.
¤chur act of sowing:
gurab
é an diabhal do-ní síol-chur ar na coirthibh i n-aigeantaibh
na ndaoine n-urchóideach,
TSh. 6334
. ná déantar libh síol-chur idir na dreasaibh = nolite serere super spinas,
10475
.
aimsir an tsíolchuir,
Gen. viii 22
. Metaph.
silcur na tragha
ona fearaib 'na faenluighi,
CF 810
.
aimsior tháinig Pádruig
. . . do shíolchur chrábhaidh ┐ chreidimh,
PCT 27
. Hence:
sílchuirid
sows, propagates
: an ithir go n-a harbhar | . . . | ós
libh do síolchuireadh soin | críochnuigheadh sibh an síolsoin
`as Thou didst sow the seed',
Aithd. D. 50.32
.
mar gur síolchuireadar craos i n-áit an troisgthe,
Eochairsg. 3.15
.
do
bhris sé síos an chathair ┐ do shíolchuir sé í le salann,
Judges
ix 45
.
síolchuiridh sé imreasuin,
Proverbs vi 14
.
¤pheccad
original sin
:
bheith damanta trés an síl-pheacadh sinnsir,
TSh. 3260
.
¤treb
descendants: Naoi 'na fhíréan 'na shíl-treabhaibh féin = in generationibus suis,
3181
.