n
ā, f.
(a) the Gaelic language :
cūa ainm na clāine isin
tsengaidilc,
TBC-I¹ 2611
.
Gōidelg .i. ō Gōidiul,
O'Mulc. 667
.
gōidelg .i. guth-Elg .i. guth Ērendach
,
Corm. Y 714
. Cf.
Auraic. 3540
.
gaidelc .i. berla Eirenn,
3540
.
in Gaedelg,
2482
.
Gaoidelg,
2282
.
filid na Gaidhilcci,
4525
. ise met ┐
laigett cacha Gaeidelgi o dealt co bric[h]t the superior and
inferior limit of all Gaelic is from a monosyllable to an octosyllabic word,
1233
.
co n-epistlib ... tria goedeilg,
Trip. ii
442.29
.
iar seanchaidib na Gaedilgi,
Laws i 34.24 Comm.
do labhairt ris i Scoitbhéarla .i. i nGaedhilg,
Keat. ii 792
;
iii 3312
.
tria Goédeilg (tre Gaeilg, Rawl B 486),
Sex Aet. 64 § 1 n.
do shár-Ghaelg-sa (sháirghaedhilge, v.l.),
Celtica iv 106 § 3
.
(b) Generalised
speech, utterance :
Enna gensalach ... |
intan atraiged a ḟerg | nocho ba glan a goedelgc,
Rawl. 84a53
.
cosc ar chéol, glas ar ghaoidheilg `music is checked, speech is
fettered,'
Ériu viii 192.18
;
194, n. 5
.
seachna na ngréas
ngoidheilge,
KMMisc. 242 § 3
.
as beag airighther dá fheirg
ar a ghlór nó ar a ghaoidheilg,
245 n
. sé gaill cen gaeidealga 'six foreign slaves without speech',
Leb. Cert.² 1444. daonghaoidhealg = 'the human language .i. Latin, also morality,'
P. O'C.
(c) Gram.
pronunciation
(as opposed to ogam = spelling) :
snaidhm gaídhilge agus a glas | créad bhriseas nó créad chláenas? 'what causes the binding of pronounciation and its clasp to be imperfect and what causes it to be incorrect?',
Celtica xxvii 58 § 1
. na cóig connsuine gan ogham gan gháoidheilg n-uirrdhighthi
the five consonants that are not eclipsed in writing or pronunciation,
IGT Introd. p. 2.1
. an connsuine bháithtear, do
gháoidheilg do dhénamh d' ogham san chomhfhocal (a
metrical fault), l.36
.
tal feirinnsgne ... tail baininnsgne ar
énogham ┐ ar éngháoidheilg re hainm iollraidh an fhocuil
sin,
ib. § 84
.
an tan teaguimh .d. no .t. no dá .t. dá chéile
gáoidhealg éintinne bhuig as cóir orra,
ib. § 40
.
(d)
indicative
: 'do-nímís' no 'do-niamaís' nó 'do-nemís' G[aoidhealg] in dá chédḟocal ┐ s[uidhioghadh] in focal déidhinach 'the first two forms are "non-subjunctive", the last one subjunctive'
IGT Verbs § 1 (168.22)
, CSANA Yearbook ii 45
. 'a bhfeadh' agus 'a bhfad' agus 'a gcein', .l. Gaoid[healg] ar a dteid suidh[iogh]adh na ndiaid gan tsuidh[iogh]adh; 'an feadh' agus 'an fad', Gaoid[healg] as .c. na ndiaidh '
a bhfeadh, a bhfad, a gcein: for any indicative form that has a subjunctive the subjunctive should be used. For an feadh, an fad the indicative form is correct'
ii 46
. mar sin achd gura .c. s[uidhiogha]d[h] ┐ G[aoidhealg] a n-a ndiaigh so: 'gidh', agus nach .c. i ndiaigh 'madh' achd s[uidhiogha]d[h] abhain 'in that way except that both subjunctive and indicative are correct after the following: gidh and that only subjunctive is correct after madh.'
ibid
.