ar-beir
Cite this: eDIL s.v. ar-beir or dil.ie/3976Last Revised:
2013
Forms:
airbeirid, arbeir, araber, -airbir, ar-id-beram, arberat, ar-berar, aramberar, arberr, -airberar, arbertar, airberedh, -arbered, -erbirmis, armbertis, arabertis, airbir, arambere, -erbara, -arbera, arambera, -airbera, araroibrea, aramberam, -arbaram, -airbirid, -arbarat, -arberat, armberthar, aramberthar, ar-bertar, arberainn, -airbertha, arberad, -airbertis, -airberthe, -airbéer, -erbæra, -erbera, -erberad, -airbértaís, araruburt, arbert, arrubert, -arbart, -erbart, -arbert, arrubartatar, -arrbartatar, erberdu, airbirthi, erbirthi, aurberta, airbert
v (
air-ber-,
Pedersen Vgl. Gr. ii 464
-
5
). Later as simple vb. airbeirid. Indic. pres. 3 s.
arbeir,
Wb. 10c6
.
araber,
Ml. 46b7
.
-airbir,
Laws v 252.11
. 1 pl.
ar-id-beram,
Sg. 26b2
. 3 pl.
arberat,
Sg. 198b7
. Pass. sg.
ar-berar,
Sg. 31a3
.
aramberar,
148b13
.
arberr,
146a1
.
-airberar,
192a1
. Pl.
arbertar,
Sg.
33a19a
. Indic. impf. 3 s.
airberedh,
RC xvi 60.14
.
-arbered,
RC x 50 note 2
. 1 pl.
-erbirmis,
Ml. 135d3
. 3 pl.
armbertis,
Sg. 196b5
.
arabertis,
Ml. 131d10
. Ipv. 2 s. airbir.
Wb.
29a25
.
Subj. pres. 2 s.
arambere,
Wb. 28c11
.
-erbara,
LL 14162
.
3 s.
-arbera,
Ml. 72b26
.
arambera,
Sg. 192b2
.
-airbera,
O'Dav. 1092
. With ro:
araroibrea,
Thes. i 498.2
.
1 pl. aramberam.
Sg. 148a1
.
-arbaram,
Sg. 40a11
. 2 pl.
-airbirid,
Wb. 11b25
. 3 pl.
-arbarat,
Wb. 10c1
.
-arberat,
BColm. 78.28
. Pass. sg. armberthar (leg. aramberthar, edd.),
Ml. 53c9
. Pl.
co ar-bertar
,
Ml. 121b3
. Subj. impf. 1 s.
arberainn,
Trip.² 2106
. 2 s.
-airbertha,
ZCP iii 29.35
.
3 s.
arberad,
Mon. Tall. 135.9
. 3 pl.
-airbertis,
Wb. 10b8
.
Pass. sg.
-airberthe,
Ériu i 114 § 2
.
Fut. 1 s.
-airbéer,
Wb. 32a20
. 3 s.
-erbæra,
Ml. 110c2
.
-erbera,
Ml. 48b12
. Condit. 3 s.
-erberad,
Ml. 48a5
. 3 pl.
-airbértaís,
LU 1224
.
Pret. and perf. 1 s.
araruburt,
Ml. 108a2
.
ro erberius,
Ériu lv 15
. 3 s.
arbert,
LU
765
(ACC).
arrubart,
Ml. 21a11
.
arrubert,
BColm. 84.5
.
-arbart,
Ml. 36a4
.
-erbart,
LL 13811
.
-arbert,
Thr. Ir. Gl.
34.z
. 3 pl.
arrubartatar,
Ml. 34c4
,
91b1
.
-arrbartatar,
Sg.
40b9
.
Part. erberdu ( d
s.),
Ml. 97d2
. airbirthi (n
p.),
94d1
.
Vbl. of necess.
erbirthi,
Ml. 98c10
.
aurberta,
LB 11b17
.
Vn. airbert.
IGT Verbs § 83
.
I With biuth (d
s. of bith
world
, see
GOI 162
).
(a)
lives: araberat biuth gl. degentibus,
Ml. 50d13
. coarbera
biuth gl. degeret,
72b26
. forcane ┐ arambere biuth gl.
ut scias quomodo oporteat té in domo Dei conuersari `that
thou shouldst teach and live',
Wb. 28c11
.
.xu. bliadnai
i n-ardrígu . . . día n-airbereth bith co craibdech,
Trip.²
2104
. ro airbir bith fon tsruth trom she lived,
LU 3069
.
Without biuth:
is intib airbirit co anbsaid . . . i rrotaigib
anaitreba,
LU 2062
(
FA 14
). ?
is medhōn aratairberat
inacethraso ciasanechtar foferthar .i. is asa meadhōn airbertnaighit,
Anecd. v 24.18
(cf. airberat .i. aitrebat nó
impoait quoting this ex.
O'Dav. 54
).
(b)
eats:
arbeir biuth a mbís for altóir ind ídil,
Wb. 10c6
.
amal aramberat biuth inna cethrai . . . inna sástu frisacomracat,
Ml. 69a19
.
intí arbir bith oss nallaid,
Mon. Tall.
146.8
. ni cainairbiur dergflatha na finn ┐ niconn airbiur
biuth `nor shall I taste food',
RC x 226.188
. tug . . . araill
dina bolgaib . . . ┐ arus arubairt bid . . . ar adbertadar bid
uad na tri cet laech where he ate the three hundred warriors
also ate from it,
IT ii2 102.y
. Without biuth: dia nairbera
samuisci . . . .i. mane esadar samuisc `if he eat',
O'Dav.
1092
.
(c)
uses, employs etc.: arrubartatar biuth gl. freti,
Ml.
34c4
. arrubart biuth gl. usus,
35b11
. amal ni airbertis bith
gl. non utantur,
Wb. 10b8
. conid cumme aramber biuth
hua cech rét frissacomraic so that he enjoys equally everything
he meets with,
Ml. 69a18
. ararubartatar biuth gl. ob perfunctoriam,
97d2
. intan arbir bith in scribtur . . . do deisimbrecht asna psalmaib when Scripture uses an example from
the psalms,
Hib. Min. 4.128
. nī hinill do crāibdech airbera
bith nach cruth la ṡōerbrāth fēin for it is not prudent for a
religious that he enjoy his own will in any way,
ZCP iii 29.3
.
Without biuth
practises (of an art etc.):
cia dána airbere . . . ?
écse, ol sé,
RC xiii 442 § 19
.
wields (of kingship):
ar-robert-side in ríge iar n-ēcaib Airt,
Fing. R. 558
(
RC xxv 24 § 7
).
co n-erbara mo rígise fordo ríge,
LL 14162
.
II
(a)
pleads, makes use of or applies a procedure, etc.(?):
tacra la fear nad airbir a leass a n-airecht `who cannot speak
for his own good',
Laws v 252.11
.
fer a diri ummorro ma
arberai tuarusndal,
Anecd. iii 23.z
.
ma ro airberedh a
faesam fo cetoir,
Laws i 100.2 Comm.
?
cain bera do
dligedh arbera do turbaid,
O'D. 944
(H 3.17, c. 661) (heading
of a par. which lays down that notice (tasc) must be given
of accidental `turbadha', Plummer MS notes). ?
arbert
Bassil brathu,
LU 765
(ACC). Almost = as-beir in: maro
airbeired riu urradh do tabairt leo if they have been told to
bring a native freeman with them,
Laws i 86.26 Comm.
,
88.5
Comm.
,
90.3 Comm.
,
6 Comm.
(b) a.¤ . . . fri
opposes: ni airbéer fritt `I will not reproach
thee with it',
Wb. 32a20
. ni erbart frit cosindiu I did not
oppose you,
LL 13811
. munar airbered [.i. imrisin] ris
if he has not been opposed(?),
Laws i 114.3 Comm.
(c) Gramm.
expresses
(with A): ciaridberam a céill a
pronominibus
`though we express their sense by pronouns',
Sg. 26b2
.
a deilb atreibthig arberar a n-aitherrechthe,
31a3
.
arbertar as noéntarmoirciunn .i. aitrebthacha ┐ agnomina
gl. ex eadem forma agnomina,
33a19a
.
atá linn . . . ni asanarbaram dærscugud di neuch di hilib a chenéuil feissin .i.
a superlait,
40a11
.
arberr chial chesto as indí as difficio,
146a1
.
intan aramberar ciall brethre gníma ass,
148b13
.
arṁbertis a rrangabáil ḟrecndairc,
196b5
.
(d)
subdues, quells(?):
nicon ruba dōine, nicon arlaig . . . nicu
rarbairt (niconarbairt v.l.) a lighe Lomnae,
Corm. Y 1018
(
Anecd. iv 88
). ? dorairned díumus na mborb / ro airbered
cech fodord all murmuring was subdued(?),
SR 4496
.