adj
o, ā
old, ancient, long-standing
:
is airei caruim fer sean,
ZCP xiii 266 § 12
.
aidche samna co sós s.¤
,
Metr. Dinds. iii
280.61
.
do thuitsiod saoithe seana,
ML² 1975
.
rachat gidh am
s.¤
,
Irish Texts iv 86.52
.
cid sean,
ZCP viii 113.33
.
a dhá
chaomthach re feadh bfaghla | cáolshruth sean is adhbha
fhúar,
Studies 1919, 75.21
.
crich Erne na n-iubar s.¤
,
Irish Texts ii 54.36
.
tulach géiggeal na ngort sean,
TD 4.17
.
iath
. . . na gclár sean,
Content. xxv 3
.
long (of life):
do gheubha
sí saoghal s.¤
,
L. Cl. A. B. 213.67
. dia ndénae-su a n-uile-se, ainfe co mba s.¤
`thou shalt live to be old',
Ériu iii 108 § 54
.
Maelsechlainn slemna rop s.¤ | for trebchlaind Temra is Talten,
LL 133a45
. rop s.¤ in flaith . . . | tairnec i nAiliuch oebind `long
live the chieftain',
Metr. Dinds. iv 68.157
. Of a weapon in long
use, proven:
Sil cColla na ccolg s.¤
,
TD 8.41
.
A. na narm s.¤
,
Rel. Celt. ii 224.18
.
Compar.
is siniu in fer . . . quam mulier
,
Wb. 28b16
. ce méit
asinu aís quam abracham `how much older in age he was',
34a5
.
intí asiniu .i. isáu,
4c14
.
úair ba siniu oldás C.,
LU 9080
(
FB
83
).
airmitiu d'Adam . . . | ar im siniu, ni thibér,
SR 842
.
siniu sencuimne co buiresc in betha,
O'Dav. 308
.
ní sine . . .
a chach he,
PH 1970
.
robo sine arai n-aisi,
CCath. 931
.
an
chuid is sine ┐ is óige don fhéar,
TSh. 2645
.
Superl.
cethrur gelda . . . | . . . | sinium saegul os cach maig |
batar 'sind aimsir toisig,
SR 2251
.
mású ar aís m'athar as
sinem and Éndae Cromm,
Trip.² 1485
.
issē ba sinem dīb,
BColm. 8.1
.
sioneim fedha iobair,
Auraic. 4300
.
As subst. o, n. and (of persons) m. sean m.,
IGT Decl. § 65
.
that which is old:
tucad s.¤ cacha lenna duind ┐ nua gacha bíd,
Acall. 5061
.
do-súa in fer go colba Crúachna | s.¤ corma is núa
lúachra leis,
IGT Decl. ex. 685
. Most frequently of an old
person
: s.¤ gl. senex,
Sg. 49b6
.
is alind s.¤ sobrich,
Wb. 31b35
.
ni théid óc ann ré sén (siun, v.l.),
TE 48.26
.
bat
cumnech coisc ót senaib,
LU 3491
(
SCC 26
).
ní aisnébet sin ná
seanchaid dul damsa ónd orguin,
BDD² 720
.
airdri domain
. . . as giliu grianuibh as noibiu cach s.¤
,
Ériu ii 98.5
(cf.
is sanct
cach s.¤
,
Éigse ii 184 § 1
).
a ḟir fadlas sós na s.¤
,
Metr. Dinds. iii
270.1
.
mar samlait sin,
274.55
.
atchuala ra senaib sund | ferr
molad na cech mod,
LL 306b24
.
comcuimne da tsean .i. in
da eolach, .i. cinnus do bearar in cuimne ón tsin don tsin eile,
Laws i 36.15 Comm
.
isedh innisit na sin,
154.22 Comm
.
sin
┐ sacairt ┐ oirchindig in popuil,
PH 2956
.
fáid cach s.¤ | sean
cach ecnaid,
ACL iii 228.81
.
dligidh sean sogaire,
RC xlv
34.21
.
marbhuit a sin ┐ doniat gialla da n-ócaib,
Marco P. 10
.
an súntach bar sin nō in urlam bar n-óig doc[h]um in c[h]atha,
ML² 1487
.
an sean ní fhidir ná an t-óg | ceadh as fhód idir
don éag,
Studies 1933, 140 § 15
.
feirrde dhuit nach sibh an
sean, | cuid an tsin ag an tsóiser,
L. Cl. A. B. 60.27
.
doiligh oighidh gach ḟir óig | na sin d'oighidh ní hurchóid,
IGT Decl. ex. 1490
.
co na roibi d'óg na do shin andsin,
TTebe
1137
. In phr. eter ṡen(u) ┐ óc(u) both old and young, all:
itir
ṡenu ┐ ócu,
Tec. Corm. § 29.3
.
eter shean ┐ ócc,
PH 4292
.
eter ócc ┐ shen,
Irish Texts iv 86.50
.
offrála . . . | . . . | dlighitt
eter s.¤ is ócc | d'fior ionaid miadhach Maodhócc,
BNnÉ 258
§ 218
.
an ancestor
:
ba handsin dorala chuice Lóchine Lond s.¤ Hua
Lonáin,
RC xiii 60 § 55
.
Cairthenn macc Blait s.¤ clainne
Tairrdealbhuigh,
Lism. L. 497
.
Lōegaire Lorc, s.¤ Laigen ┐
Osraigi,
ZCP viii 292.4
.
Eochaid tirmcharna s.¤ síl Muiredaig,
SG ii 471.6
.
is eisen s.¤ Fher mBolg,
RC xvi 80 § 128
.
cró a
shean mur Eunna Aighneach | do-bhéra asteagh go tuillmheach,
L. Cl. A. B. 72.21
.
crann corcra slánuighthe ar
sean,
DDána 54.25
.
a bhfuarais d'ulc ag troid fá iath do
shean,
Hackett xiv 5
.
tír a sean d'ḟagháil ón ḟior,
TD 13.22
.
go leanfadaois sompladha a sean ┐ a sinnsear,
TSh. 5335
.
Of time antiquity; old age:
is hó siun co nuie dam far sercc,
Wb. 4b29
. dobi se co s.¤
`it endured to old age',
Metr. Dinds. iii
356.15
.
Compds. (sometimes merely intensive or for alliteration).
(a) with nouns:
¤áes:
seníum .i. senáis,
Ir. Gl. 735
.
¤argat
old money
:
s. fil agot . . . Cidh doghni s. de? I n-aimsir
Deic . . . dorignedh,
Fél. 184.7
.
¤ben an old woman
: sein-bhean na ríogh, Ráth Cruachan,
DDána 92.19
.
¤breth an
old judgement, a precedent
:
cia ro bai i sein breithaib,
Laws iv
98.13 Comm
.
¤chell senior church (?)
Stud. Hib. xxxiv 48-50
: Senella Cella Dumiche 'Senchell Dumiche',
The Patrician Texts in the Book of Armagh 140 § 23
.
dochóid Pátraic do Thopur Mucno ┐ ró insaig (ró insuidig, v.l.) Senchill = fecit Cell[am Se]nes,
Trip. 1249
.
o cleirc[h]ibh na sein-cheall,
Rule of Tallaght 20 (Teagasg Maoil Ruain)
.
¤chenél
old, original people
:
cethir chenel (.i.
sencinela) fichet batar isin tir,
ACL iii 22.26
.
¤chin an old-standing offence
:
s., uair damad nua cin ro ba sechtmaidh,
Laws i 200.9
.
an dream dá leanann sal na sein-chion,
TSh.
5247
.
¤chomairbert: inna senchomerbertae biuth pecthaige
`of the sinful old way of life',
Ml. 65d4
.
¤chomrorcon an old
error
:
roásaiset drissi inna senchomrorcan tar sodin,
2a6
.
¤chríonacht
prudence
:
ag saothrughadh na saidhbhreas tré
shein-chríonnacht shaoghalta,
TSh. 9474
.
¤chrith: mo lám
ar sionachrith, othar me faon-lag `tremulous as with eld',
O'Rah. xiv 58
.
¤fhairrge:
ag siubhal na senḟairge,
Ériu v 184.392
.
ag silledh na senfhairrgi,
Stair Erc. 1405
.
¤fher an old man
:
epscoip Cille Tidil | na sinḟir co sárgrind,
Gorm. Nov. 1
.
¤fhala an old grievance
:
a sean fholta ┐ a nua
fholta,
AFM iv 1176.6
. ferr senfīacha senfala `better old debts
than old grudges',
RC xlv 21.11
.
¤gabair
old (i.e. proven)
horse:
gabtar ar sengabra latt ┐ indliter ar sencharpait,
CRR
15
.
¤gaill
old English (i.e. Anglo-Normans):
ar neach do
shliocht Gaoidhil Ghlais | . . . | ná ar Sheanghallaibh fóid na
bhFionn,
Studies 1919, 440 § 11
.
¤goídelg:
ealg ainm do
mhuic isin tṡen-gáidhilg,
Cóir Anm. 243
.
cua ainm na claine
isin t-sengaidilc,
TBC-LL¹ p. 495 n. 1
.
¤gom
old vexation
:
coro
bhethaidhsiot beóghrís a sengomh,
AFM vi 2054.2
.
ro chuimhnigh cách díobh a seangoimh ┐ a nua-fhola dia roile,
AFM iv
1204.20
.
¤laech a veteran
:
a senlaíach,
BDD² 1517
.
na
senóraig ┐ na senlaich,
CRR 15
.
ní mó iná trian a scél innisit
na senlaeich út,
Acall. 298
.
¤lebar an ancient book, Scripture
:
sen lebár sin,
Laws i 240.13 Comm
.
i n-ar sennlebraib,
LB
137b16
. litir in sen libair, más inann ní fogabar ann ┐ isin
maclebar the original MS. (as opposed to the copy),
O'D. 1581
(
H 5.15, p. 7a
).
do fhéagh sinn i seinleabhraibh,
Aithd. D.
44.17
. an gcluin sionn an seinleabhar `do I pay heed to Scripture?',
PBocht 19.18
.
¤les old or ordinary fort of residence:
dul ó faithchi in senlis for airgi,
Laws i 132.13 Comm
.
¤muinter
original people
:
Senach . . . do ṡenmhuinntir Find
meic Chumaill,
Acall. 969
.
¤pheccad
old, inverterate sin
:
an dream bhíos dall ó shein-pheacadh na leisge,
TSh. 9359
.
a thaiscid sen-pheccaid (of the body),
PH 8226
.
¤rád a
proverb
: seanráite Sholaimh `the book of Proverbs',
Proverbs i 1
.
¤ridire an experienced knight
:
gur ferr na senridirdha isin
cath naid na ridirdha oga,
Fier. 10
.
Sir Uuilliem Stanlui, s.
saigdiūirthe Saxanach,
Fl. Earls 52. z
.
¤rúa an old person
:
mac Senbath s.,
LU 1253
.
Cámha gan mac is gan húa | dorála
conadh s.,
Acall. 46
. s.¤ṡaille
matured bacon
MacCongl.² 192
;
old hard-cure
Peritia xv 320 n. 54
:
for thócht sen-s[h]aille,
MacCongl.² 100
.
¤scél
ancient legend
:
ni maith senóir
gan seinsceoil,
Acall. 1385
.
nach doilig sin ge senscel,
Irish Texts ii 28.25
.
¤scélaige
reciter of old tales
:
Suanach . . .
senscélaidi Find,
Acall. 5297
.
¤scríbend
original document
:
senscriband deóda,
Bürgschaft 21 § 62
.
amal frith i seinscribheannuibh na petarlaici,
Lism. L. 3672
.
¤ṡlicht an
old family
:
do bhí sí ag seinṡliocht Cholla,
TD 24.38
.
do ug
a huan síoth dá seinshliocht,
PBocht 4.19
.
¤ṡruith:
oc
comrac fri senṡruthe,
LU 1292
.
na sen sruithe ro-batar
rompa-som,
PH 256
.
¤tintúd early translation
: lasna sen-tintuda (recte -tintudu, Edd.),
Ml. 107a3
.
(b) with adjj.:
¤brisc. As subst.: senbriscai salcai móra
impi `old faded things upon her',
Cóir Anm. 70
(
IT iii 320.1
).
¤buide
yellow from age
: a c[h]naim senbuidi (of an old
tooth),
Trip.² 1625
.
¤ché:
buidhne an bheatha ṡeinché,
DDána 46.43
.
¤chiathaidi?:
rabenastar a seicheda sen-tascidi s. dí,
TTr. 966
(
LL 230a38
).
¤fhoclach
proverbial
:
in
snáithi . . senfoclach ro fagbadar na hugdair a slechtaib a
senbhriathra,
MR 158.10
.
¤fhaltanach: so mar nid na trí
naimhde sean-fhaltanacha-so `the three inverterate enemies',
Donlevy xx 1
.
¤garb:
susta senta sengarbha,
Lism. L. 3653
.
re táebh gacha seiche sengairbhi,
Comp. CC 98.10
.
¤lethan:
dá shleig shéta shenlethna,
SG 260.16
.
¤óc
ever
young, or perh., both old and young
(dvandva compd.): s.
(epithet of the Deity),
ZCP iv 243.32
.
¤ṡaeglach: a ṡeanṡaoghlach áith ḟionnḟuar `seasoned' (of a weapon),
TD 33.10
.
¤tascide: rabenastar a seicheda sentascidi senchiathaidi dí,
TTr. 966
`old-hoarded, long since laid by,' ibid. Gl.
For other compds. with sen see separate articles.