v
indic. pres. s. 2 rel. immesoisiu gl. conuerteris,
Ml.
111a6
. s. 3
imsāi,
TBC-I¹ 581.
imsoi,
LU 8880.
im-suí,
BDD² 140.
With suffix. pron.
imsoidi,
SR 2121.
pass.
rel.
immesoither,
Ml. 61a26
. `p. 3
imsoat,
SR 1013.
imdasuat,
BDD² 143.
impf. s 3
imsoadh,
RC ix 470.9
. p. 3
imsaitis,
SR 1125.
subj. pres. s 1 with ro :
co nimparrá
,
TBC-I¹ 24
(an analogical formation, see
Ériu viii 126
).
nachnimparrae,
Corm. Y 756.
subj. past s. 3
connach nimpád
,
Ml. 122a14
. fut. s. 1
ní impob
,
ZCP i 134.23
. sec. fut. pass.
pl.
imsoifitis,
Ériu ii 142 § 157.
pret. and perf. s. 3
imid-rae,
BDD² 501.
nochor impo
,
Ir. MSS. Ser. 178.12
. p. 3
imorroiset,
AU i 434.14
.
Verb. necess.: bed impaithi
gl. convertando,
Ml. 125a8
.
Later impáid, impáidid, impádaid, impóid, impóidid,
impódaid : indic. pres. s. 1
impáim-si,
ITS Sub. xxvi 84 § 12
. s. 3
impaíd,
LU 2114.
impaigid,
Laws iv 56.18 Comm.
impoidid,
Ir. Astr. Tr. 42.20
. rel.
impos,
Laws v 268.25 Comm.
impas,
438.1 Comm.
impoghas,
Stair Erc., 1927
. p. 3
impoit,
Laws v 132.15 Comm.
impait,
Ann. Conn. 1296 § 4.
fut. s. 3 rel.
impabas,
Fél.
76.10
.
impóbas,
BColm. 66.5
.
impaifes,
TTr.² 979.
pass.
impóidhfidher,
BNnÉ 123 § 73.
sec. fut. s. 3
nach iompábhainn
,
Aithd. D. 14 § 10.
p. 3
go n-impoighidis
,
Donlevy
90.6
. pass.
co n-impádhbaidis
,
Maund. § 55.
pret. s. 3
impáis,
TBC-LL¹ 201.
iompoidis,
1435
v.l.
impáidis,
BNnÉ
236 § 160.
impodais,
IT ii2 131.244
.
ro impaidh
,
Stair Erc.
1713.
p. 3
impaiseat,
D IV 2, 63rb30
.
ro-impóset,
PH 3770.
ro impaidhseat
,
AFM ii 1068.12
.
ra impátar
,
TBC-LL¹ 6064.
impoatar,
RC xviii 268.24
(Tigh.).
I trans.
turns round, moves, drives: in dæni immesoither
dærgud `the swiftness wherewith a bed is turned,'
Ml. 61a26
.
imsāi (imsói, LU)
int ara ... a carpat fōsom,
TBC-I¹ 581.
gibe impabas hí fo trí,
Fél. 76.10
.
imsoe (v.l. dointái) reme
na sluagu a Modha,
TBC-LL¹ 2815.
(sóebchore) impaíd immá
cuaird anmand inna pecthach,
LU 2114
(FA).
imsuíthear
in chomlai fri cech ndorus día mbí in gaeth,
BDD² 283.
roimpai in lestar iarsin ┐ dorochair ass in neim he turned
over the vessel,
Lat. Lives 9.6
.
na himpam in curach acht
bíd a erais reme,
RC x 52.11
.
impáidis a bachla ... fo tri
túaith[bél] ina ttimceall,
BNnÉ 236 § 160.
d'fhéachuin
graifne each n-áluinn | leath m'aighthe ní iompábhainn,
ITS xl 232.23
.
d'impó Cú Ch. a aiged arís ar Emhain,
Comp. CC 97.4
.
ro-impóset a n-aigthi fri nem,
PH
3770.
iompaigh chuige an [giall] oile,
Matthew v 39.
iompa
thort `turn over [the page],'
O'Gr. Cat. 631 n. 1
. Fig.
changes:
umsai .i. impaigheadh cach menmain,
O'Curry 1907
(<
23 P 3, fo. 23(21)d
).
II In intrans. or semi-reflexive sense with and without
infix. pron.
(a)
turns round, revolves, rotates:
(i) with
infix. pron. : connach nimpád `so that he could not turn
himself,'
Ml. 122a14
. bithir og a foraire ar nachn-imparrae
┐ nach toirmescae neach so that he may not turn round,
Corm. Y 756.
imasai ar tuaithbel fo thri fair he revolves,
Ériu v 122.2
. manid talam imid-rae `unless it is the earth
which has turned round,'
BDD² 501
(but LU has immid-róe
.i. ro-bris,
RC xxii 54 § 56
).
immesoid (?) macuairt in
grianbruth etracht sin,
Ériu ii 100 § 6.
immesoi Ruadán
... ┐ geogoin Goibninn,
RC xii 94.25
.
(ii) Without infix.
pron. : immesoisiu gl. [quae nullo labore] conuerteris,
Ml.
111a6
.
imsoi deisell ocus do-thoet ina frithlurg,
Trip.² 411.
(firmimint) immon talmain ... | imsoi on trath co araile,
SR 284.
cloc bec bis for cinn in muil | uirri impas in mol,
Laws i 140.19 Comm.
imsoi cusna húathaib ┐ nos cerband;
LU 8880
(FB).
imsoadh ina crocend,
RC ix 470.9
. imsái
cách díb dochum a chéli
attacks
,
IT iii 510.673
.
im iomdhaidh nach iompábhainn,
Aithd. D. 14.10
.
(iii) With suffix.
pron. :
imsoidi Eua iarsain | do descain anman Adaim,
SR 2121.
(b)
turns about, goes, returns:
(i) with infix. pron. :
immasói in Mac n-Óc for slict Fuamnaige,
IT i 132.14
.
doluid Patricc ... or muir immesoí de sut sind tracht,
Trip.² 903.
dorairngired dó Findabair do t[h]abairt dō
┐ immásōi úadib iarsudiu,
TBC-I¹ 1478.
timnaiss cauch
dib celiubrad di alaili ┐ imdisoat go Alpi they go to A.,
ZCP
iii 247.20
.
ima-saí a charpat ┐ a arai co mbaí oc Áth Cliath,
BDD² 135.
gaibid ... a gaisced ┐ imasai isin chath,
TBC-LL¹
p. 863 n. 3
. imdasoad immach iarsin `she used to return
out after that,'
RC viii 150.16
.
(ii) Without infix. pron. :
imsaí ina ndegaidh comdar scítha ind eich,
BDD² 137.
imsoi as Fergus ar sligi cet loech,
TBC-LL¹ p. 872 n. 4
.
imsóiset
rempu i Sliab Fúait,
1315
.
imsaitis for deis | ... | cach
dib día adbai co glan,
SR 1125.
impais co hEspoc Eirc
`reversus est ad Ercum,'
Lat. Lives 107.4
.
cu raimpaset
na daim otha sin cusan inad a mbui B.,
79.7
.
doairig
Naeisi sin ┐ impodais ara cenn,
AU i 434.14
.
imsoi ...
con luid for (leg. fon ?) Loch Rudraide,
Laws i 74.3 Comm.
ag imsoi dia eol .i. agh impos conicce in baile as a tuccad
hi `a cow which returns by its knowledge,'
v 268.18
,
.25 Comm.
ma do chuaid i n-ailithre ┐ ro impo esti aris,
124.10 Comm.
imsáe reme docum na hEtáile,
CCath. 385.
impobsa co
fesar imthusa in ridiri,
D IV 2, 67ra27
.
do chuir
techta dochum Meic Diarmata ... ┐ impait-sin isin tir lasna
techtaib sin,
Ann. Conn. 1296 § 4.
imsaoi Niall cona Ghallaibh ... dia ttighibh,
AFM vi 2226.1
.
ro impogh Ercuil for
culu ... don cathraigh,
Stair Erc. 1356.
impuide duinn a
fritheing na conuire we must turn back ?,
ZCP vi 292.z
.
Fig.: achtaigim ... co na himpatur hí for culud d'fine
erluma `I decree ... that it be not returned' (of an abbacy),
Laws iii 78.8 Comm.
acht iompam don sgeol ro thionsgnamar,
TFrag. 230.14
.
rogeall ... nach impobad isna
peccadhaibh cedna doridhisi,
D IV 2, 70va20
.
immpa co
lluath co Dia,
PH 236.
d'impó sén ┐ soladh uain don toisc
so,
Comp. CC 99.4
.
iompóigh ód fheirg bhuirb,
Exodus
xxxii 12.
III
converts, changes:
(a) trans. bed impaithi .i. a doiri
hi soiri gl. convertando,
Ml. 125a8
.
conidnimpaith bron
no [ḟ]āilte,
Anecd. v 24.14
.
cislir fodhla fil forsan mbrōn
imidhsūi (.i. impōs é),
ib. 16
. imsoifitis iffirn i ligbotha
┐ i taitnemh richidh `they would be turned into radiances
and into the lustre of heaven,'
Ériu ii 142 § 157.
mara nderna
ar Tigerna a cétmírbuil an uair do impádh sé an t-uisci
a fín,
Maund. § 105.
cionnas iompoighthear an tarán agus
an fíon a bhfuil agus a bhfeoil Chríosd ?,
Donlevy 242.z
.
(b) intrans.
changes, becomes: impoidid se a naduir na
talman `it adopts (lit.
changes into
) the nature of the earth,'
Ir. Astr. Tr. 42.20
. tipra ... imshoi ildatha fri haimsir cach
en-laithi `a well ... which turns to many colours,'
Ériu ii
112 § 36.
(c) in theological sense converts:
(i) intrans.
do-chí
an sciúrsa do-chí an cló | sí don iúlsa nír impó,
IGT Decl.
ex. 53.
adúbradur ... co n-impádhbaidis morán do Serrisdinechaib ... do cum creidmi tritt an mirbuil sin `many
Saracens ... should be turned to belief,'
Maund. § 55.
amhuil
do ghuidheas an eagluis ortha ... ionnas go niompóighidís,
Donlevy 90.6
.
(ii) trans.
do iompō sē na Lumbardaig ...
a ccreidium chomhlāin na heclaisi,
ZCP xiii 184.2
.
gurbh
e Eōin do impo iat ō arrait ┐ ō ṡechrān,
ib. 14
. pass. ?
ro-impod sochaide do Romanchaib fo eris ┐ cretim,
PH 287.
IV
revokes, annuls, abrogates, reverses (a contract, etc.;
generally glosses do-intaí) :
do innthai flaith ocus fine .i.
uair impaigid in flaith ocus in eclais ocus in fine cach cunnrad,
iv 56.8 Comm.
cuir nach tindtai in t-athair um a
mac .i. nocha n-imponn in t-athair um a mac iatt `the
father does not reverse them as regards the son,'
Laws v 286.9
Comm.
atait tri cuir tindtai mac beo-athar .i. impas mac
in athar bi im a athair,
438.1 Comm.
do intaiter in chair
sin .i. impothar in cor sin,
384.4
.12 Comm.
as na tindtaigtear .i. as na himpaither ar cul he,
500.17 Comm.
? To this :
suith na hathgabala .i. impait na athgabala in ni hisin im
a hanad i laim cintaig,
Laws i 98.21 Comm.
V With prepositions.
(a) with FOR, AR
turns against,
revolts against: imda-suat fair co ngaíb `they turn upon
him with spears,'
BDD § 13.
antí díb so impóbas oram-sae,
BColm. 66.5
.
ro impá form Finnachta | ní bad airdide a
fhine,
SG 388.37
.
as tridsin do impoatar Ulltaigh ... airsium,
RC xviii 268.24
(Tigh.).
galar do gabail Muirchertaig ...
cor' imposat fir Erenn air,
33.15
.
cebe minca ro impodh
in toici ríamh ar in Róimh,
CCath. 512.
do impa for a
thigerna `he rebelled against his liege-lord,'
Marco P. § 64.
cid iat ard-maithe Erenn uile do impobadh ar h-ua
n-Ainmirech,
MR 148.10
. in tan impoghas in sen orum
`when fortune turns against me,'
Stair Erc. 1927.
(b) with FO
attacks, turns upon:
imsói fóithib ... ┐ marbthus iat a cethri firu déac,
TBC-I¹ 1681.
immsóe in Dond
Cualngi fa mnáib ... tíri Cualngi,
TBC-LL¹ 6201.
imma-sái
Conchobar iarsin fo slúag Geirg sechnón in dunaid,
IT iii
480.245
.
imsói fothu, feochar ngal, | Cú na cath is na
comram,
Metr. Dinds. iii 258.29
.
imasai-sium fuithibh-sium
ocus trascraid morfesir dib,
RC v 199 § 10.
dobert a
moghadhu ... leis ┐ imsae futhu,
CCath. 2445.
(c) with FRI
turns against, attacks:
is and-sin imsóe
Cuchulaind friu ┐ ra gab bar a slaide ... co ros cuir úad na
n-ágib minta,
TBC-LL¹ 2977.
imsoe Cuchulaind friu-som ┐
eiscis a da cend déc díb,
2911
. imsoítis a claidib fríu in
tan dognítis gúchomram `their swords used to turn against
them when they would make a false contest,'
SCC² § 2
(=
LU 3235
).
impais in anim fris-in corp ┐ ercid a ferg
fria,
PH 8219.
frit fein impaifes sin ule,
TTr.² 979.
roimpo
a sen ... ris na Gallaib `their good luck turned against the
foreigners,'
Cog. 116.2
. roimpaised a eich ris fochetoir da
ithi `his horses turned upon him forthwith to eat him,'
TTebe
2382
.