n
s, n. Later m.,
IGT Introd. 17.y
, cf.
Decl. § 164
.
n
s.
a t.¤
,
Wb. 33a2
.
t.¤
ndagfir,
Thes. ii 292.18
.
in t.¤
,
Sc.M²
6.8
.
rigteg,
Wb. 23b8
(a prima manu).
fleteg,
11d16
.
tigh,
Ériu iii 164.8
. a
s.
tech,
Thes. ii 292.19
,
340.5
.
teag,
ACL
iii 237 § 17
.
teagh,
Keat. iii 2839
. g
s.
thige,
Fél. Ep. 94
.
tige,
SR 3900
. Also taige (analogy of maige,
Thurn. Hdb.
§ 338
) :
ind idaltaigae
,
Sg. 66a19
.
in taigi
,
BDD² 370
.
toighe,
TSh. 1956
.
tigid,
Mon. Tall. 155.7
(
tigi,
9
). d
s.
tig,
Ml. 57c7
.
120d2
.
SR 2930
.
BDD² 525
.
tich,
Mon. Tall. 162.29
.
LL
133a24
.
teigh,
Feis Tighe Chonáin 197
. In Mod. Ir. also teach (by
confusion with a
s.),
Keat. ii 4689
.
Content. xxviii 12
.
taig,
Wb. 9b23
.
23b9
.
33a6
.
Thes. ii 336.1
.
SR 3517
.
toigh,
TD 1.46
.
thaich,
LL 133a28
. a
du.
dá thech
,
SR 1953
.
n
a
p.
tige,
IT i 74.6
,7.
tighe,
TD 26.49
.
tighthi,
Fl. Earls
66.2
.
taighi,
AU i 408.z
. g
p.
tigi,
LU 8763
.
na rígthige
,
9104
.
taige,
TTr.² 1868
.
tighe,
CCath. 3590
.
tigead,
TTebe
2028
.
tigheadh,
Aithd. D. 38.29
. d
p.
thigib,
LU 8049
.
tighthibh,
Fl. Earls 174.31
.
I
house, dwelling:
t.¤ ab eo quod est tectum
,
Corm. 41
.
t.¤ inna fera flechod,
Thes. ii 294.15
.
is t.¤ ndagfir,
292.18
.
ni bíat in-oentaig fri fes,
SR 1951
. t.¤ sruithi `household of
saintly men,'
Mon. Tall. 136.23
.
de gíus dogníth a t.¤
,
TBFr.
76
. i tig fó dúnud a closed house,
TBC-LL¹ 614
.
i tech for leith,
ACL iii 10.23
.
Ardmacha do loscadh tígib templaib,
RC xviii 270.19
. in ti dana t.¤ in rot `who has no habitation
but the road,'
Laws i 128.x Comm.
ar dtógbháil toighe,
TD 8.4
. teagh caithimh gach fhir othair `the house which
cares for all sufferers' (the Virgin Mary),
Aithd. D. 88.22
.
i mBeinn Éadair do ghabh teach `made his dwelling,'
Content. xxviii 10
. do chuaidh fa thigh air `entered the house
upon him,'
Rel. Celt. ii 164.21
. adubhairt ... go lingfeadh an
teagh isteach `would rush into the house,'
Keat. iii 2839.
do-icc, téit etc. i t.¤
makes submission to:
Mac Mec Carrthaigh do taidhecht a t.¤ Tairrdelbaigh ... rig Erenn,
RC
xviii 43.4
.
do mhaith an Coimdhe cion Adhaimh | usaide
dhaoibh dul 'na theach,
Dán Dé iii 2
. do baí Ruaidri ...
ina th.¤
had submitted to him,
AFM iii 86.10
. do chuir teachta
... d'a thabhairt dh'a thoigh no d'fhógra catha air to get his
submission or to challenge him to battle,
ML 14.3
.
II
(a) Attrib. g
s.: aithech tighe .i. fer tighe
householder
,
O'Dav. 98.
Cf.
Ir. Recht 4 § 2
. is maith fer in taige
i tám host, master of the house,
TBC-LL¹ 117
.
fear an tighe,
TD
12.8
. bennacht ... fora techt muige ┐ taigi ... household
possessions,
Ériu iii 4.11
. Cf.
Stud. in E. Ir. Law 12
. intreb
tige `household furniture,'
Laws v 390.x
. lucht toighe
household
,
TD 20.54
.
tigerna in toigi,
Ériu iv 112 § 5.
(b) With qual. adj. or gen. indicating general characteristics, building materials, etc.: teach crannghaile wooden
house,
AFM v 1398.z
. t.¤ ndarach an oak house,
LU 1442
(MU).
annsa tigh dorcha `in the grave,'
BNnÉ 43.15
. Also metaph.
a state of darkness, ignorance:
ba buith i tigh dhorcha do
shil Adhuimh ... co tainic a scel-sa do nim,
Ériu ii 98.9
.
t.¤ fíthe a wicker-work house:
teach fichi forche,
BDD² 80
.
i t.¤ fithe forchai,
Ériu xi 44.25
(cf.
157
).
teg iarnaidi ┐ dá
th.¤ cláraid ... ┐ teg talman,
MU² 808
. in deoraidh ... muna
raib secht tigi ingabala leis `habitable houses,'
Laws i 104.31
Comm.
teach óir a golden palace,
DDána 29.38
. t.¤ teined
a burning house:
rí Uladh ... do losccad a ttigh tinedh la
fearaibh Midhe,
CS 290.11
. aghaidh ar teagh dteineadh
(of a foolhardy undertaking),
TD 18.33
.
gan toighthe
trénfhedha,
ZCP viii 201 § 12.
(c) With qual. adj. or gen. of houses adapted to various
purposes: t.¤ n-abbad
abbots' house:
teach nabadh mór
Arda Macha,
AFM ii 1002.3
. t.¤ n-arm
armoury:
isin tig
arm,
ACL iii 8 § 5
. t.¤ mbecc
privy: tuighe tíghe bhig, ┐
an tigh beag féin do ghlanadh, J
JRSAI ii 344.8
. t.¤ cille
church: fáistighe ceall `ruined buildings of churches,'
TD
1.54
. t.¤ coitchenn
common house (in a
monastery) :
for lebeunn in tige coittcenn,
MacCarthy 16.3
.
t.¤ colam
dovecote:
moilenn is-teagh corr colam,
IGT
Decl. ex. 1343
. t.¤ cúirte
courthouse:
i tig na cuirti,
PH
2628
.
teagh cúirte choisgeas eissíodh,
Aithd. D. 67.1
.
t.¤ forcetail
lecture-room:
ina theach foirceudail,
Rule of Tallaght 52.18
. t.¤ fothraicthe
bath-house:
na tige fothraicthi,
Alex. 594
. t.¤ ngabann
smithy:
feidhm teanchaire i dtigh
gabhonn,
TD 19.16
. na th.¤ ngaeisi `demeure d'étude,'
RC xliii 12.27
. t.¤ ngalair
infirmary:
a tigh ghalair na
manach,
ALC i 224.8
. t.¤ na ngiall
house of the hostages (at
Tara, etc.) : god thogra do Thoigh na nGiall ( =
Tara
),
Aithd. D. 5.12
.
i dtigh na ngiall,
TD 10.42
. t.¤ n-imacallmae
meeting-house, reception-house:
téit ... i t.¤ nimacallma
fria muintir,
Trip. 60.4
.
issa t.¤ [n-]immacallamae,
TBFr.
148
. t.¤ n-inchleithe
privy (?) :
isin teach n-inclethi,
RC
xxiii 418.7
, see Gloss. t.¤ lenda
drinking-hall:
a taig leanda
A.,
Alex. 535
. t.¤ leptha
dormitory:
ana t.¤ leptha,
TTebe
4200
.
neamh ... teagh leaptha ag an Dúileamh dhamh,
Dán Dé xxiii 23
. Cf. cotailtech. t.¤ lige
dormitory:
ina
tigh lighi,
Anecd. ii 42.17
. t.¤ méirdrech
brothel:
prostibulum.
t.¤ na merdreach,
Ir. Gl. 713
. t.¤ midchuarda
banqueting-hall
(see midchuairt and
Heldensage 93 n.
,
ZCP xv 352
) : sudigud
Tige Midchúarda (at Tara),
LU 8050. 8229
(at Emain
Macha).
slithi mnā oēntama i tig midchuarda,
ZCP xv 351
§ 40
. t.¤ mór
principal building; palace:
in tan bá urlam la B. dénam
a thige máir ┐ a gríanán,
LU 8069
. secht traigid fichet isin
tig mór (in a monastic settlement),
Trip. 236.21
.
a ttigh
mōr na hAlmaine,
Feis Tighe Chonáin 847
. t.¤ na nouici `the house of
the novices,'
ALC i 224.16
. t.¤ n-oíged
guest-house
(lay and
ecclesiastical. See
V. SS. Hib. cxiii n.
,
cxviii n.
): a teg
noigedsin in spirito (of the body),
Wb. 4a7
.
for merugud
tigi aíged,
BDD² 260
.
aircinnech tige aiged Cluana mecc
Nois,
CS 310.10
. teagh aoidheadh Uachdar Lámhann (the
Virgin Mary),
Aithd. D. 88.21
. t.¤ n-óil, n-óla
drinking-hall,
banqueting-house:
hi t.¤ n-óil,
LU 8825
.
a t.¤ n-óla,
Acall.
1636
. a Thighearna ar dtighe óil (of Heaven),
Studies
1934, 433 § 1
. t.¤ ósta
inn, hostelry:
a tegh osda,
Aisl. Tond.
101.17
.
dogabadur tegh osta in aidchi-sin,
ZCP vi 29.1
.
t.¤ n-othar
infirmary:
teach othuir an airdríogh,
Aithd. D.
3.17
. t.¤ péne
penitentiary (in a monastery) :
a teg pendi,
Mon. Tall. 153.29
. t.¤ rígdae
palace
(cf. rígthech) :
in t.¤
rigdai,
PH 845
.
i tighibh ruin,
RC xliii 8.15
. t.¤ sásaid
refectory:
de refectorio .i. don tigh shásaidh (sic leg.),
ITS
xxix 201.27
. Cf. proindtech. t.¤ (na) sét
treasury, a place
where valuables are kept:
scrinire nó fer tige saét,
Wb. 7c9
.
go tigh na séd,
Manners and Customs ii 118 n. 83
. ar dteach
séad (of a chief),
TD 25.7
. t.¤ screptra
library (of a monastic
settlement) :
Ard Macha do loscadh ... cona durthigib uile
cenmotha in teach screbtra namā,
RC xvii 358.26
.
an
teac screabtra,
CS 260.2
. Cf.
is direch a mbesaib ┐ hi títhib
na screptra et nigri et albi
,
Corm. 22.1
(a church compared
to a chessboard, see 2 tí).
i tigh scrutain ghaeisi,
RC xliii
8.12
. t.¤ sinnser
ancestral home:
ni tarcuisne ar teach sinnsior | do bheir d'Énrí a aithdeilbhsion,
L. Cl. A. B.
184.125
. t.¤ sorn
oven-house: for an teach surn soin (of
hell),
Aisl. Tond. 102.14
. t.¤ talman
underground chamber,
vault, dungeon:
is t.¤ talman,
SR 3196
.
airg ┐ airdlestair ┐
tighi talman,
ML² 81
. do chuir a ttig talmhan é (a seomra
fo íadhadh, v.l.),
CF Eg. 251
. t.¤ termainn a house of refuge:
ar dteagh tearmoinn `our house of safeguard,'
TD 34.34
.
t.¤ tinnabraid : do theagh tionnabhraidh `chamber of slumber,'
TD 24.29
. i dtigh na togha `in the house of election,'
25.32
.
t.¤ trota
blockhouse :
na tighe trota,
CCath. 3590
.
go nernai tegh trot do tempul 'made a blockhouse of the church',
AI 330 (s.a 1203.2)
. t.¤ túir
farmhouse (?) :
mar ba clach aoil gach teagh túir,
DDána
119.12
. See
Ériu vii 26
. t.¤ n-urnaigthe
oratory :
teg n-amra
n-aurnaighthi,
SR 7672
.
goirfither t.¤ na hurnaigthe dom
th.¤-sa,
PH 7572.
III In extended meanings.
(a) dorōnadh tech la Guairi
do Senchān ota Durlus nGuaire co Cluain Ferta Brēnaind
┐ Senchan i medōn in tighi sin co nā rīsadh gemlōichet hē
na gaeth na fleochud an enclosed passage
,
ACL iii 4.25
.
(b) Of churches : ?
lenfetar indatailcend techt | taige (.i.
eacailsi) tarrsnae crainn,
Thurn. Zu Ir. Hss. i 51.1
.
eclesia ... t.¤ ríg nime,
O'Mulc. 182
. as tigh na heagluise
`from the communion of the faithful,'
Donlevy 142.19
.
(c) Of heaven :
nochar bhean de dul 'n-a theach,
DDána
59.16
. guais liom ... do theach d'iadhadh oram I dread
lest ... Thy house should be closed against me,
Dán Dé viii 9
.
Also with qualifying adjj. etc. : 'mo mh'inad 'na findtig
`in His white mansion,'
Gorm. Mar. 19
.
nemth.¤
,
SR 573
.
2744
.
meic Nechtain in núathaig,
Gorm. June 17
. núathaig
.i. teach nua nimhe, O'Cl.
t.¤ nebmarbtath,
Wb. 15c13
.
ar
an teach thall,
DDána 6.17
. dá thigh thoghurma `house
of summons,'
Studies 1932, 141 § 11
. i dteagh na trócuire
`the House of Mercy,'
1933, 310 § 30
.
so toigh thuas,
A. Ó Dálaigh viii 7
.
(d) t.¤ ifirnn
hell :
tuarasgbháil tighe Ifeirnn,
Dán Dé
xxv 21
.
TSh. 6176
. Cf.
beag cás toighe acht an teach-sain,
Dánfhocail 122.
(e) na seacht dtighe `the Seven Mansions
' (
i.e. heaven),
Aithd. D. 56.20
. Saor do dhealbh na trí tighe (? heaven,
earth and hell),
56.6
. gá rí do b'fhearr trí toighe (heaven,
the world, Mary's womb),
DDána 61.13
.
(f)
family, line
(cf. Engl. house) :
cineadha uaisle tighe
Linox,
Keat. ii 5987
.
ar mhórán dá dtighthibh onóracha,
TSh. 5358
. Cf. fa fhortacht do thígi to help (the people of)
your house,
Gilbert Facs., IV i plate xiv a 5
.
IV In adverbial phrases.
(a)(i) taig
inside :
immaig
no taig,
SR 4063
.
a chos amuig ┐ aroli i taig,
PH 1406
.
ittigh no amuigh,
BNnÉ 265.z
. gan comrac atigh nō amuich
`fighting neither at home nor abroad,'
Ériu iii 145 § 25
. Cf.
ara choímthecht a taig immach di maig i t.¤
,
Críth G. 585
.
See also istech, istig.
(b) With vbs. of motion do thig
home : tudecht dia tich
`to go home,'
Mon. Tall. 162.29
.
doristís ... dia taigh cind
.x. m-bliadan,
TTr.² 693
.
a thecht slán da thoigh,
ZCP
viii 116 § 14
. ? Cf. náir an sgealsa [ag] tiacht do[t] tigh
(? sic leg.),
Rel. Celt. ii 293.6
.
(c) 'ga thig, 'ga tigib
at home : tall bis ... in fecht
deighinach, oca tigh imurro in fecht tuisech `within the[defendant's] territory ... at home,'
Laws iv 12.11 Comm.
a līonmaire thuaid ga toigh,
ZCP viii 116 § 6
. dá bhfaghdaois uatha ga dtoigh | síoth ó ṡíol T. `for their own land,'
Content. xv 29
.
F. is Ch. is T. co taigib,
Arch. Hib. ii
49 § 23.
(d) ó thaig
from home :
dochúatar iar sain ó taig,
Ériu iv
98 § 28 a
.
ge deach rí conaill a ccēin | ... | ni hēiccen
beires ó thoigh | acht do thuillemh tūarastoil,
ZCP viii
116 § 10.
(e) ó thigh go tigh `
from door to door
,'
Studies 1927,
88 § 20
.
gan dul ... ó thigh go tigh,
Donlevy 350.12
.
(f) i n-óintig la
dwelling with, together with : as nádúir do
na grasuibh gan fulang a n-éintigh le pecadh marbhtha
divine grace cannot coexist with mortal sin,
Mac Aingil 381.4
.
See also under oentu.
Compd.
¤elba
household :
budh tuar doimheanma dá
thighealbha,
Studies 1932, 434 § 9
(but perh. compd. of
tiug).
Frequ. in placenames.
T.¤ Duind,
Acall. 662
.
T.¤ Moling,
2680
. See Hog. Onom. Also in kennings for Ireland and
its provinces :
a Tigh Dá Thí,
DDána 91.36
.
ar Mhur Dá
Thí Teach Lughaidh,
107.8
.
a ghéag cláirThighe Chruachan,
TD 3.39
.
gabhla Thighe na Teamhrach,
9.3
.
a bheithir
ó aolToigh Airt,
19.9
.