ar-gair
Cite this: eDIL s.v.
ar-gair
or dil.ie/4132Last Revised:
2013Forms:
aragur, argair, aringair, -urgair, arangairet, aranggairtís, aurgair, airgaired, -airgara, -aridgarad, argerat, ar-gart, argairt, -argart, ararogart, as-rogart, ararograd, arrograd, airgairid, airgarthae, airgaire
v (*
air-gair-,
Pedersen Vgl. Gr. ii 534
) Indic. pres. 1 s. aragur
(argaire v.l.),
Ériu ii 200 § 17
. 3 s. argair,
aringair,
Ml.
27c21
.
-urgair,
Laws iv 54.15
. 3 pl.
arangairet,
Wb. 1d7
.
Indic. impf. 3 pl.
aranggairtís,
LU 1695
. Ipv. 2 s.
aurgair,
Irish Texts i 16 § 48
. 3 s.
airgaired,
Tec. Corm. § 2.8
. Subj.
pres. 3 s.
-airgara,
Wb. 2c18
. Subj. impf. 3 s.
-aridgarad,
Sg. 72b6
. Fut. 3 pl.
argerat,
Ml. 121b8
. Pret. 3 s.
ar-gart,
Ml. 55c1
.
argairt,
Thes. ii 335.2
.
-argart,
Wb. 31c25
;
Ml.
53d9
. Perf. 3 s.
ararogart,
Wb. 5c23
. ? With as- for ar-:
as-rogart,
Metr. Dinds. iv 156.134
.
Perf. pass. sg.
ararograd,
Wb. 3c25
.
arrograd,
9b13
.
Later as simple verb airgairid.
Part. airgarthae. Cf. airgart.
Vn. airgaire.
(a)
forbids, hinders, prevents:
amal arrograd descad fo
bairgin i sollumun,
Wb. 9b13
.
cach réit ararogartsom do
nebdénum,
Wb. 5c23
.
na comaccobor ararograd i rect,
3c25
.
ergair do mac, a Ioseph,
Ériu xviii 10 § 4
. ailid cac
otrus humus(a) . . . aragair eslane `which prevents sickness',
BCrólige 45
.
arrogart P. ina hindsa-so,
Laws v 434.1
(=
O'Dav. 128
).
astad caich in[a] sochar . . . argair bailiuth
in betha,
Laws i 50.30
.
aatat a tri . . . aragairet re cuairt
duinebad,
28
.
in lucht ar ar urguir dliged dul a rathaighis,
v 226.35 Comm.
as do suide ata `forcongair nad urgair',
iv 54.15
.
ma urgairter a lecan . . . munar forcongrad ┐
mun[a] urccaire[d],
v 194.27 Comm.
forcongair a fine ar
belaib eclasa nadh urghuir a fhlaith,
342.7 Comm.
?
aritgair
ní cluass ┐ aicsi,
O'Dav. 31
. níram irgaire ar C. do not
hinder me,
LL 12853
.
arogart in séitig orguin P.,
Trip.² 2713
.
co n-aurgairedh in fairrge ┐ ni tuidhcedh tairis,
Dinds. 125
(
RC xvi 77
). cach ní roergair uile everything that he forbade,
Metr. Dinds. iii 456.76
. ?
ni aurgair feil is firinde,
O'Curry 1746
(
23 Q 6, 32
) =
ni aurgaire feil fiss firinde .i. nocha nurgair
a firinne imin mbreithemain fis fo aill na nguai,
432
(H
3.18, 234b).
a.¤ x di y
hinders y in the matter of x: cia aridrogart (sic
leg., edd.) dím sa do guidi siu `though he had forbidden me to
pray to thee',
Ml. 132a10
.
ni bói ni aridgarad de,
Sg. 72b6
.
?
argair gnímu de adbsib airbrib aidblib aidbsib (.i. ro
ergair . . . in molad, etc. no ro ergart gnimu Dé),
LU 770
(ACC). ní argara itid díob `as much as quenches their thirst',
Mon. Tall. 147.25 (§ 53)
.
atá lánamnus aragair in brathair
diaraili,
O'Dav. 94
.
In sense
checks, is a match for: argair fichit fand mo
chomraic / lór do tríchait trian mo gaili my weakest fighting
is a match for twenty,
LU 10273
. argair .c. mo chomairche
my protection is a match for a hundred,
10275
.
frisin coin móir
nád n-árgarad,
LU 5703
(=
narnargarad,
TBC-I¹ 1229
).
nochon etarsa indiu / . . . / loech na hurgarad (sic leg.)
Cano,
Anecd. i 3. 19
(
SCano 63
).
torc atchiu argair gabair,
Auraic. 5230
.
(b) Extended applications: argairt . . . cáercha .i. roingair
she herded,
Thes. ii 335.2
. is cumma argaire[d] cac mboin
`equally he would herd every cow',
Dinds. 98
(
RC xvi 49
).
is úar fri cloï ṅgaeíthe / do neoch in-gair (ar-gair v.l.) Bū
Aīfe,
Fing. R. 127
. rom ergair Findchóem brought me up,
LU 10302
. cid . . . / argair cechn-ahél athrial / sair siar,
etc. what regulates the direction of every wind(?),
SR 7935
.
?
ceatharda arudgair in focul is mell-breatha,
O'Curry 2360
(
Eg. 88, 28(29)a
). Cf. in-gair.