v Usually given as compd. of aigid (
Pedersen Vgl. Gr. ii 451
), but in
conjunct position -aig only is found. Perh. orig. ad-aig, -aig,
a verb of the type described
GOI § 543 (a)
(ro-cluinethar etc.). Hence ad-aig here with deut. forms only
and without vn. In mid. Ir. very common with tautological
inf. pron. 3 s.m. (atn-aig). See aigid.
Indic. pres. 3 s.
a-tom-aig,
Wb. 10d26
.
a-tob-aich,
9c20
.
3 pl.
a-tn-agat,
TBFr. 273
. Pass. sg.
adagar,
BB 252b27
. Pl.
adagatar,
Críth G. 93
. Ipv. 2 s.
a-tn-aig,
TBC-I¹ 935
.
Indic. impf. 3 pl.
ad-aigtis,
MR 256.24
. Subj. impf. 3 s.
ad-n
-agad,
Laws v 466.5
. Pass. sg.
atagtha,
Ériu ii 122 § 63
.
Fut. 3 s.
a-tan-ebla,
Sc.M² § 3
. 3 pl.
adeblad,
RC xxi 382.12
v.l. pret. 3 s.
adacht,
LL 4899
. 3 pl.
adachtatár,
LU 5344
.
atachtsat,
Leb. Gab.(i) 116.16
. Pass. sg.
adacht,
LL 13608
. Pl.
adachta,
Dinds. 128
(
RC xvi 80
). Later as simple vb.
at(n)aigid.
(a)
drives, impels to (DO): cid atobaig dó `what impels you
to it?'
Wb. 19d10
. is foirbthetu hirisse attotaig do neoch
dogní `we know it is perfection of faith that impels thee to what
thou doest',
6c16
. cid atobaich cen dílgud cech ancridi
dognethe frib `what impels you not to forgive every injury that
may have been done to you?',
9c20
.
dílmaine aisndísen
atannaig[n]i do,
Ml. 93d12
.
ar is ainbfius ┐ seimple adidnuid
do,
Laws i 94.7
. adaig a mmairtorad do digh `the produce of
the sea impels one to drink',
Ériu xii 20 § 25
. atnaig G. dó
assin tig G. drove him out of the house,
LL 13590
.
atnaig dó
for teiched,
13610
. Of driving animals etc.:
fer adaig secht
mbu i tir a cheile,
Laws iii 128.2
.
fer idaig cethra . . . ina fér
. . . amail bid a cethra fodesin adnagad ind,
v 466.4
.
at-nagar
gamain istech die marbad,
Ériu vii 198 § 6
.
ad-nagar cæra
histech,
199 § 7
=
doberar,
6 §§ 6, 7
.
atnaigset na huain . . .
docum a mmaithrech,
Lism. L. 86
. adnaig tar fot cruach i
nardnimed `he brings him away over gory sod into a high sanctuary',
Ériu xii 83.14
. adacht Laigniu he drove the Leinstermen before him,
LL 4899
. a.¤ i tenid
sets on fire
:
adachtatár in
crích hi tenid,
LU 5344
(TBC). Note also: atan-ebla i luim
luaith who will reduce us to bare ashes,
Sc.M² 3
. ?
adadar
(adagar v.l.) tene ind,
Trip.² 605
.
atasaigid hi tenid,
Cymmr.
xiv 114.13
.
(b)
pushes, thrusts, places, puts: ataig in cendáil occo isin
sudi faire he puts the head beside him,
LU 9093
(
FB § 84
).
benais mír don staic . . . ┐ ataig . . . ina beol,
MacCongl. 65.11
(
LB 217a28
).
atnaig in di oibill . . . isin tellach, adnaidh a
formna re comlaidh in dorois,
Aen. 2296
.
roadnacht F.
grainne n-oir fo slinnen [a maic],
ZCP ii 134 § 4
(form
influenced by ad-anaig). atnaig C. foí atherruch C. thrusts
him under it again (of wrestling in water),
LU 5232
(TBC) =
TBC-I¹ 755
.
ataig a bratt tairsiu a triur,
IT ii2 210.65
. ce at
agtha fo claideb `though they were put to the sword',
Ériu ii
122 § 63
. atnaigh-sium a mher tharse plied his finger over it
(of playing the harp),
RC vi 183.15
. atagat láim tairsiu they
ravage them
LL 231b5
(
TTr. 1046
). atagat . . . cath cróda they
prosecute a valiant fight
TFerbe 741
.
atnaig a bendachtain for
Jacob,
LB 114a5
. a.¤ aithne (for) recognises:
ad-n-aig Corpre Músc aithne conarb' é Mac Con 'Corpre Músc realized that it was not Mac Con',
CMMucr. (CCA) 92 § 13
.
atnaigh in ingen aichne fair,
IT i 126.9
.
(c)
inflicts, imposes on (FOR):
ataigh Midir . . . tri plagha
foraibh,
BB 390a39
. ataig cummasc . . . forsna slúagu
`he caused the slaughter of the hosts',
TTr.² 1480
.
atachtsat
(.i. tucsat) doeire forra,
Leb. Gab.(i) 116.16
.
atnagar rátha
┐ nadmand tenna . . . for muintir C. fria comall,
MacCongl.
23.3
.
ataigtis ratha airib / secht n-airig ata inir,
LL 2596
.
cach nidnacul .i. adanaig fair in flaith,
O'Curry 830
(H 3.18,
380b). attaig Moysi forro in dam orda . . . do merliugud M.
obliges them to destroy (?) the golden calf,
BB 241a47
=
atnaig,
LB 120a37
.
YBL 291a27
.
(d)
proffers, gives:
tescaid . . . in clérech a lúdain de ┐
atnaig don filid,
Fél. 70.9
.
ataig in poíc di ar dig,
LL 4598
=
dorat ind póice dí ar dig,
Ériu iv 102.2
.
adnaig side grád
don gilla,
RC v 200 § 15
.
atnagar biad doib,
MR 10.12
.
ataig cuit cach trir,
LU 1816
.
atnagar cennacht macraidi
Ulad do Choin Chulaind,
LU 10494
. atnaghar doib Cú na
cles `C. is surrendered to them',
Thurn. Zu Ir. Hss. i 44.22
.
adnaigh .i. tabairt nó tidlacad ut est atnaigh uait surrender
it,
O'Dav. 131
. Of giving a blow:
ataig taithbéim dia
claidiub dóib,
LU 3264
(
SCC § 6
).
atnaig T. bulli do,
LL
329a7
.
(e)
carries, brings:
ataig C. lais ina fúair d'ór,
TFerbe 745
.
atnaig corp a athar leiss,
LU 2796
. atnagad leo cen fhis
they take him with them,
YBL 139a45
.
(f)
raises, puts forth (cry, shout): atreset iarsin ┐ dobérat
(atbelat, adeblad, addeablatt v.l.
)
an óengáir eisib,
RC xxi
382.12 and n.
andar lat batar fir betha adaigdis breisim foé
Ériu xii 178 § 7
.
atnagat a ṅgol,
TBFr. 273
. ataig a díchelta
ass he gives forth his secrets,
LU 4457
.
atnaig a gloim n-archon
for aird,
LL 12897
.
(g) a.¤ mnaí
takes a wife (cf. do-beir m.): atnaigh mnai
an Dunchada `he married the wife of D.',
TFrag. 56.9
.
(h)
undertakes, sets about, begins
(with oc and vn.): atnagait
(leg. ata-agat, Stories from Táin) . . . oc imtrascrad they set
to wrestling,
LU 5230
(TBC). atagat (atberat v.l.
Ériu iv
102.41
)
ca rád ra Níall / dul don tiprait . . .,
LL 4604
.
attaig
Isac ac lamachtad a láimí,
BB 236b18
. atnaig oc blassachtaig
`he began smacking his lips',
MacCongl. 47.12
. Note also:
atnaig in druí . . . for imthecht,
Metr. Dinds. iv 60.29
. adnaig
for iarraidh A `he went in search of A',
Aen. 2656
.
(i)
goes, proceeds:
atnaig Ethne fades,
LU 4465
. adnaig
remib co Mag nGlass he sets out at their head to Mag nGlass,
Ériu v 236.64
. atnaig E. i cocud crúaid `E. departs to stern
strife',
Metr. Dinds. iv 68.129
. adnaigh 'san imruagadh `he
betook himself to flight',
Aen. 2846
. atnaig and lá n-óen i
m-boith aroli meic lēgind he goes into the cell of a certain
student,
MacCongl. 53.21
.
atnagat uile inna agaid fadeoig,
RC
v 199 § 8
.
atnagat (do chuiriter v.l.) nói do chauradaib ina
dochum dia marbad,
Otia ii 86 § 4
.
atnaigim isin cuchtair,
MacCongl. 91.17
.
ataigimm isin tech mor,
z 0
. Impers. atnagar hi
cend breithi do breith they proceed to judge,
21.13
.