n
ā, f.
IGT Decl. § 39 (91.13)
. g
s. also
cliatha,
Cog. 156.6
.
(a)
hurdle
: cliath gl. creta [crates],
Ir. Gl. 126
.
denam cleib,
denam cleithe,
Laws v 474.4
.
gach uair is loscadh comhraite
is clía nudhnecht (sic leg.). Gach uair is loscadh anfoit is clia
lathrach n-aile,
iv 252.1 Comm.
(cliath v.l.).
cia sáer ro fích in
cleith,
LL 26382
.
dogníthe derc . . . ┐ cliatha tairsiu. No briste
in gae . . . ┐ a rind tresin cléith,
RC xiii 454 § 48
. doratsat
. . . cliatha caelaigh mora ós a cennaibh ┐ scratha fót tairsibh
anechtair (as protection for beseigers),
CCath. 1881
.
laem
. . . ainm don clēith bīs fon arbar oca tīrad,
O'Mulc. 806
.
cor eptha i cléith `putting a charm in a hurdle',
MacCongl.
71.25
(prov., in a list of useless actions). Attrib. g
s.
i leabaidh
chléithe,
TSh. 2304
.
(b) Of a house or `les' (see 2 les)
wattle panels of walls,
doors or gates:
samaisc i cléith tís, colpdach i cléith túas,
Críth G. 215
-
16
.
dá [n]dorus [n-]and —comla[e] ar ala
n-aí, c.¤ ar alailiu,
101
.
dofet cliath cleithe .i. as remtechtai
lium cliath ichtair in tighi do denam ar dus anas cleitine a
mullaighi,
O'Curry 1874
(
23 P 3, 21 (23)a
).
ro híadad in tech . . .
┐ doratad crann ar chleith (arcleith v.l.) airi immach,
Trip.²
604
.
elaim-si itir clēith ┐ ursaind,
MacCongl. 123.18
(cf.
cliathcomla).
c.¤ ná comhla ré lis,
A. Ó Dálaigh lv 5
.
ní bīat
clīatha re rátha,
ZCP xiii 9.23
.
an ḟuinneog iomagallmha
. . . ar a mbī cur cléthe nó gráta,
RSClára 93b
.
(c)
woven fence, palisade, outwork
:
doratad immorro M.
. . . dalta do Choin C. . . . ar cléith ar dorus in dúne,
LL
13404
.
do-rigensat . . . cliatha do scia[i]ch ┐ do draigen
i mbeol ind atha fri R. cona muintir, cona rochtadar dul
darsin n-ath,
IT ii2 230.74
.
imthus re marcach eich leith
/ a n-Ath Gallta itir da chleith,
Leb. Cert. 20.8
.
nī tucc a acchaidh
re clēith / budh ferr do c[h]ongbālaidh scēith,
Ériu xvii 28
§ 50
. do congbail clethi ┐ do cosnum cathlaithrech `to
sustain the front',
MR 148.9
. airm n-a gcléith ar comhlaibh
tor `swords form a fence round his castles' portals',
Magauran
1705
. Of the Cross:
ar chléith dhoinnbhear dia hAoine /
do coinnmheadh Dia dar ndín-ne,
DDána 47.2
. Fig.
Máol
Mórdha . . . / Pilip Óg . . . / dhá chléith le dornchlaibh
docra,
O'R. Poems 2799
.
gurab í an fhíor-aithrighe is
comhla ┐ is cliath chosnaimh ag na daoinibh,
TSh. 6894
.
c.¤ fri
opposition to:
cliath ra heclais mairg dogní,
LL 19300
.
a cliath fri nem (to the sinful soul),
PH 8175
. With various
defining genitives: is lá Hú Tegtechān bith for in clē[i]th
dāla ┐ an t-escra ana lāim a bar for dispensing drink(?),
BColm. 52.29
(`hurdle of assembly').
cliath fhosgaidh ar
āth,
O'R. Poems 664
. Toirrdhelbhach . . . baí ina cleith
ḟosccaidh . . . ag gach aén `a sheltering fence',
AFM vi 2106.18
.
dia tartamni .xxx. d'ar ṅdegdoinib immach i ṅgiallas bid
tanaite ar c.¤ gabala sund. Doregthar forn issin cathraig
defence,
LL 283a4
.
cladh coigcriche ┐ . . . cliath ghabhála
fri hUltaibh,
Hugh Roe² 216.14
. sgiath didin ┐ cliath
ghaeithe Ghall re Gaeidheluibh `wind-hurdle' (i.e. protection,
shelter),
ALC ii 310.22
.
in comla catha ┐ in cliath ugra,
Cog.
188.7
. cf.
56.y
.
cúig tríatha . . . / cliatha gaisgidh na
nGaoídhiol,
O'R. Poems 2716
.
cliath mhínighthe na ccóig
ccrīoch,
661
. ard gach oentu . . . / cain cach cliath brathar
protection of a kinsman(?),
Cog. 122.18
.
In phr. i ccléith x on the side of x, in alliance with x:
mairg
. . . ro threicc a chorpfhine . . . ar dhul hi cleith ┐ hi ccomhaontaidh a éccrad,
Hugh Roe² 264.18
.
N. do thocht i ccléth
cloinne Domhnaill,
AFM iv 896.14
. a chaoraigheacht do
breith lais i ccleith Gall to the side of the English,
890.5
.
M.,
mairtír nar thrēith: / bīodh san chnoc im chlēith go
fíor,
Celtica iv 163 § 236
. `i gcléith le `to be united to, allied
to, associated with' s.vv. adiungo, applico, affectus, affinitas,
Risdeard Pluincéad', cited
Celtica iv 192
.
(d) Extended applications: dorála D. do Ch. ar in cleith
oc leith na Sinna `
bridge
',
SG 397.6
.
tucadh amus fair im
cend cleithe Atha Luain . . . cor'thoit cliath an drochaid
fút[h]aib,
RC xviii 167.5
(Tig.).
co nderna droichet ┐ clíatha
dermhára díbh ┐ rathanna romora tarsin [cuan] cétna,
CCath. 1391
.
stretcher, litter, bed
:
cen chlíatha cen tulggu,
Críth G. 101
.
nónbar . . . ro-bái fón cleith fora raibe
tarr na muici,
Sc.M² 6R
.
dá ḟer déc for clíathaib airgdidib
imon imdai,
BDD² 1107
.
búi an péist . . . ana lighe for cleth
iarnaide, a lan do crithribh teindtidhi fon cleth hisin,
Aisl. Tond. 108 § 3
(super cratem ferream).
fo cholbaib ┐ fo
immdadaib ┐ fo clīathaib in rīgthige,
MacCongl. 11.17
(`screens').
cliatha caolaig doriginset Laigin . . . fo cosaib caorach . . .
'ca n-adnacal co Dún nÉtair,
Dinds. 28
.
láindíre do oí ina
lias uasa a chleith codla,
Ériu xiii 27.22
. clíatha fis (apparently always made of rowan branches)
beds on which
druids slept in order to acquire occult knowledge:
luidhset
na druidh fora cliathaib fis ┐ rothoghairmset demhna,
Marco P. 32
.
dochúatar na draoithe ara ccliathaibh cáerthainn
┐ tuccadh . . . nua corma doibh,
V. SS. Hib. cliv n. 5
.
codail
ar do chliathaibh fis / cuardaigh aigéan gach oiris,
Content.
x 2
.
is eadh do-nídís cruinnchliatha caorthainn do dhéanamh
┐ seicheadha na dtarbh n-iodhbarta do leathadh orra . . . ┐
dul mar sin i muinighin a ngeasa do thoghairm na ndeamhan
do bhuain scéal díobh . . . gonadh de sin do lean an sean-fhocal
. . . adeir go dtéid neach ar a chliathaibh fis an tan do-ní
dícheall ar scéala d'fhagháil,
Keat. ii 5448 ff.
harrow
:
cliath fuirsidh[e] (gl. eripica [rastrum]),
Ir. Gl. 240
.
braca,
cliath, foirseadh,
Eg. Gl. 70
.
go niomat cliath ┐ prácadh,
AFM vi 2186.20
.
le clíathaibh foirsighe íaruinn,
1 Chron. xx 3
.
clíath scéith
framework of shield
:
o clíat[h]aibh sgiath secht
mac Meadbha,
Ériu x 85 § 88
. cúic árnaile saorus fer nimthechta ar tigradhus na ninnile .i. cliath tasgair (? trascair)
do iadadh friu (some sort of hurdle for keeping cattle
enclosed),
O'D. 887
(
H 3.17, 637
). Of the oars of a boat:
ro cuireadar amach cliatha . . . crannrighne cruadhrámhadh,
CF² 39
. Of an animal, the loin, rib-cage
: mas ar son carna
ata é is cnaimh ar in cleith uile (of the amount of condiment
allowed with different joints),
O'Curry 183
(
H 3.18, 99
).
curro
bris a cleith n-asnai,
TBC-LL¹ 565 n. 4
.
cliat[h]a bō,
Ériu x
85 § 88
.
do imreadar na lanna . . . gurba cliatha tolla . . .
na taíbh,
CF² 801
. Of a bird's wings:
glésaiss . . . a ghulbain
a ccliathaib a eite,
Mart. Don. 176.17
. Of the strings of a
musical instrument:
cid cia ro chodail . . . re cliathaib . . .
ciuil,
MR 110.y
.
ar chléith tana do thimpáin,
IGT Decl. ex.
882
. Of the web of cloth:
corba dluithither re cleith lenad
(leined, v.l.) arna landluthud in lini sleg,
TTebe 2823
(`stop-
hurdle').
conarbho dluithe cliatha leinedh ar n-a dluthadh,
ITS v 64.11
. ? cliath .i. umat, [ut est] ar bi[d] mer fo cuachnaidm cliath ferba .i. amail bi[d] mér fo cuachnaidm duitt
iumad briathar in filed `a multitude of words',
O'Dav. 397
(but `? metaph. use of clíath in sense of phalanx', Plummer
MS. notes).
Freq. of the close ranks of men (and weapons) in battle,
especially in phr. i ccléith, i cclíathaib in close fighting(?):
ni ró ḟég F. dar a ais riam . . . ic astar no ic imthecht ┐ chléith
┐ chath (? leg. i cléith no i cath) no chomlund,
TBC-LL¹ 1905
.
nach
hi ccath no hi ccleith / do fáccbadh é, ar sccáth a scceith,
Cog. 88.22
.
buaid [cacha] catha ┐ cacha cliatha,
156.6
.
i n-imairic áigh nó i cléith comluinn,
CCath. 627
.
M. ┐ C. do
marbad a cleith do O.,
Ann. Inisf. 1108.5
(`in a skirmish').
gur lingsed in dā chlēith . . . a cenn araile the two (opposing)
ranks,
ML² 1189
. d'fisrugad clethi Conaill ┐ aird-grinne
Eogain `the phalanx',
MR 176.3
. ro coraigheadh ider na
curadaib cliatha . . . ceinngera do shleaguibh `rows',
Caithr. CC 72
. díon a threabh . . . a ccliathaibh `in fighting',
Rel. Celt. ii 222.31
.
deacair an chéim i gcliathaibh,
PBocht
3.38
.
baidhbh id chomhghaire i gcléith,
Aithd. D. 5.17
.
i gcléith chogaidh ní dú dol / 's gan tú go habaigh aosmhar,
DDána 105.23
. ?
amail corra crit[h]bel / ri clīat[h]uib cāich
/ fir Ērenn re clīat[h]ib-sum / ō sin co tī brāth,
ZCP xiii
15.1
,
2
.
In nn. loc. see
Hog. Onom. s.v. and s. Áth Clíath
.
Compds. With nouns.
¤bern in phr. c. chét
one who
makes a gap of a hundred in the enemy's ranks
:
in cathmilid
┐ in chliathbern chét ┐ ord essorgni,
LL 8219
(
TBC-LL¹ 775
).
an dubdhortadh díl[e]ann ┐ an chliathbearna céd . . . .i.
Caiseal C. airdrígh Lochlann,
CF² 1001
. Also
¤bernaid id.:
na da curaid ┐ na da chliathbernaid chet,
TBC-LL¹ 3245
.
atat
daimh dilann ┐ cliathbernadha cet . . . i Cnuc na Cenn,
RC xliii 40.29
. Also of the gap itself: atconnairc na clíathbernadhae mora oslaicte . . . ┐ na muir 'arna muradh `the
great battle-breaches open and the ramparts rased',
CCath. 3724
.
¤bernadach id.:
tuarascbail . . . a cathmiled ┐ a cliathbernadach cét,
TBC-LL¹ 5147
. os chliathblai Charmaind
battle-field(?),
BB 37b26
. cathmilid ┐ cliathcomla cathu shield (fig. of a
warrior),
TTr.² 1582
. cliathdhroichet do dhénamh oc Ath
Luain wattle bridge,
AFM ii 1132.18
.
fa chliathfhroighibh do
chraobh mbreac,
DDána 68.38
. tiar tre chliathghaoith
cláir na bhFionn `
battle-wind
',
O'Hara 3081
. mairg tarla
i gcliathghoil 'na cheann `ardour of a skirmish' (Gloss.),
Ir. Syll. Poetry 64 § 14
.
fa chliathmhadh Céin,
O'Hara 2620
.
With adj. mac Piaruis chaoimh chliatharnaidh `fierce in
battle' (Gloss.),
Butler Poems 1351
.
Éire chliathbhras,
Hackett
xliv 3
.