n later also caí, coí. f. g
s. cue,
cua,
Críth G. 237 and
v.l.
a
d
s. (in early texts) caí, coí, cuí see infra. Later also
cua,
ZCP iii 378.13
. g
s.
cúadh,
H 3.18, 649b34
. n
p.
cæiti,
TTebe
1749
, a
p.
cæthi,
2365
(see Gloss.).
(a) Name of a social institution according to which a
member of the noble grades had the right to bring a party
with him on a night's coshering visit to each of his servile
clients. The number of his party was in direct ratio to the
number of his clients. The season of coshering visits was
between New Year's Day and Shrovetide, hence phr. aimser
chue frequ. glossed geimred. See Binchy,
Féil. Mhic Néill
18 ff.
and
Críth G. p. 81
. dí loairgg direna(i)tar séot mad
ráithiu chue (chua, v.l.) leth íarm(o)ithá if it be in the coshering
season (i.e. winter),
Críth G. 237
. fri lesa fri cui dorōnad
(a road),
Corm. Y 1082
.
iní do berar itir da chae 'na foiridhin
.i. itir callainn ┐ init,
O'D. 520
(
H 3.17, 423
). adbeba (arbeba,
v.l.) cach a choí (a gcae geimridh, v.l.) .i. epelaid o chach a
choe gaimraid .i. a chuaird gemrid for a doercheli .i. for a
doérbiatachu each one will lose his coshering season,
RC
xxvi 38 § 200
and note.
co tarta . . . .iiii. sect cumel dō
nādnaurthet rath nā cuí,
ZCP viii 316.23
.
cartad raite . . .
.i. i n-aimsir cua . . . .i. an aimsir cuae no aimsir coctha,
Laws i 128.7 Comm.
denum slige .i. i n-aimsir cua,
158.27
Comm.
caithge raite . . . .i. an aimsir cua ┐ aenaigh,
iv
144.24 Comm.
i n-aimsir chuadh . . . .i. gemred,
H 3.18,
649b34
. dámh cháe (compd.) na ngradh filleadh so sios
(title of a tract),
Ériu xiii 51.27
. In concrete sense of the
food provided:
creic aige carrnu ina tech curuice forcruid
cuad,
Laws v 284.y
`the purchase of joints of meat for his
house up to (= excluding) an excessive amount for a coshering
feast i.e. he may purchase sufficient meat to enable him to
entertain his lord and party when they come to his house on
a coshering party but no more',
Féil. Mhic Néill 21
.
tinol
cua (tinol cue .i. bid, v.l.),
Stud. in E. Ir. Law 23.5
`collection
of food for a coshering',
Féil. Mhic Néill 21
.
cai .i. fleadh,
H 3.18, 211.18
.
cuádh .i. feóil ┐ deismirecht air: muc co n-úir
.i. i n-aimsir chúadh,
649b33
. ?
taccad .i. tī-cāid . . . .i. ar
tī chūad atā,
Corm. Y 1250
.
cuadh .i. coga[d], ut est ni
tard biadh i (a, v.l.) cuad do,
O'Dav. 578
(
tharda,
Ériu
xiii 81 § 281
). Prob. also
digeni ierum cai (cauin, v.l.) (.i.
fritailim) in righ,
ZCP iii 243.14
. In B. na f.:
saoghlonn
rosmacht cai (.i. fleadh) na trūagh,
ZCP v 486 § 8
.
līth do
pauper ┐ cai (.i. fled),
§ 7
.
seathnach ētig is tearc cūadh (.i.
feoil),
484 § 6
(
cua,
iii 378.13
).
Frequ. in phrase for (ar) coí on a coshering visit
:
aire
désa . . . deich lánamna[i] a chórus for coí (cae, cuí, v.ll.)
ó challainn co hinit,
Críth G. 335
.
trícha lánamna[e] a
chórus for coí o challainn co hinit ar is a lín bíata bís lín
for coí,
400
`the number on `c.¤' is according to the number of
persons paying food-rent',
Féil. Mhic Néill 20
. aimsir chūa
(chue v.l.,
Corm. Bodl. 38
), aimsir chochtae . . . it hē achuis
ar a nglanaiter .i. arnā hēilnet a cairpthiu oc dul for cāi
that they may not soil their chariots going on a coshering visit
(of roads),
Corm. Y 1082
. dámha for cáe so síos (title of a
tract),
Ériu xiii 51.7
.
cach aire dis dib .xvi. aire for cui dib,
Irish Texts i 19 § 4
.
ni uil aireamh daimhe for cae do rigaibh,
O'Curry 1853
(
23 Q 6, 51b
) `there is no limit to a king's
suite on a coshering',
Féil. Mhic Néill 20 note 5
.
for fecht
feili, for cai cuir.,
Auraic. 2221
.
ochtur for caei,
2225
.
coicer
cae, cethrar gnathless,
2238
. Fig. scuchais in fer cerdda ar
cāe / . . . / riasin aīgid co rath Dé died(?),
Corp. Gen. 317.12
.
(b)
way, path
(orig. meaning?):
cāi .i. conair,
Corm. Y
364
.
LU 568
(ACC Comm.).
conar .i. cen fēr. nó coi en-fir,
O'Mulc. 239
.
cae .i. conair,
Lec. Gl. 223
.
cái .i. conair,
Metr. Gl. 3.14
.
cai no caoi .i. slighe no conair,
O'Cl.
ar na faghbaidís
. . . cai na conair éludha docum in mara,
CCath. 1380
.
nir
lensat cái na conair,
Mer. Uil. 207
.
'na rói-rith gidh leonuighthe a céim 'san chaoi,
Keat. Poems 119
. for (ar) c.¤
on the
road, on a journey: gilidir a chness ra hael / ar óen co tiagmais
ar cae may we travel together,
LL 6394
(
MS. Mat. 480
).
im Báre
im Raibne ro baí / tri .c. allmarach ar caí,
28694
.
canmais
dord ar ndul ar cae,
Manners and Customs iii 378.z
. ar cae uar
conairi ac techt in turisa `on the course of your way',
TTebe
2181
. conrecat for óenchái (enchoi, oenchói, aenchae,
v.ll.) together,
Fél. June 10
.
ni rucfaider ind imirgi se for
óenchoí,
LU 5395
(TBC).
cia beit fir Érenn occa décsin for
oenchoí,
Airne F. 173
.
for óenchoí ind iatha gl. for unce
n-etha,
LL 24547
(
RC xxvi 28
).
(c)
way, manner, course, means
: coí hi fil in tríchoit cét
isin tig, ní ermadair nech díb a suidi the way the `t.c.¤' are in
the house,
BDD² 1375
.
cen choe astuda a tét,
RC xx 164 §
20
(ACC. Gloss on crot cen cheis), cf.
dia mba coi astuda no
dia mbo gae ḟostuda,
176 § 41
(ib. Gloss on dia mba goiste).
cae da danic chuici int [s]leg,
TTebe 3297
.
iar cae coir,
Laws
i 212.20 Comm.
ii 214.16 Comm.
in cae is coitechta do,
iv
128.20 Comm.
dorala ... ar cáe (cai, v.l.) meraigthi,
TTebe
4650
.
a hoenbennach for cai gnáith,
LL 16200
(
for coe,
Rawl. 77b40
).
ní lánléir aithnim an marbh a caoi dhuine,
Hackett² xviii 7
.
bail no caoi chneasta do chor ar éin-ní,
TSh. 5118
.
tiaghair ar chaoi chairdeasa,
DDána 97.16
.
créd an cháoi . . . arar thriall a ccláoi in what manner?
RSClára 142 § 2
.
creud é an chaoi no an tordughadh air ar
cóir ... do dheunadh?,
Donlevy 470.3
. ro chuir ... an cluithche
. . . a g-caoi nach raibh ... acht aon bheart `so played the
game ... that he had but one move',
Oss. iii 144.10
.
an tráth
nach fúaradar cáoi ar a thabhairt asdeach,
Luke v 19
. mo
chaoise ó dhá thaoibh nó a trí / re Muire `I can approach
Mary on several counts',
Aithd. D. 100.9
. ar dtoil do tháth
re toil nDé / ... a chaoi (of Christ's teaching),
DDána 3.1
.
dena mo comurle ... ┐ rod fōire um an caí sin a fuile question,
problem (?) (caingin, v.l.),
Grail 3190
.
(d) Also expld. in glossaries as
house
:
cāi .i. tech . . unde
dicitur cerdcha .i. tech cerda,
Corm. Y 365
.
cadan . . . .i.
cāe a dūn nō a inad .i. adbai,
334
.
ulchai .i. cāi (.i. tech) na
hōili hī .i. tech,
1284
. ?
cuithe ... i. cūa ┐ tē ut dicitur cūad
cōi fid .i. fid cūa co cāe fās and,
338
.
c.¤ is dáe ... da ainm
tighe a mbia daoine,
Metr. Gl. 30 § 54
.
cai no ca .i. teach.¤
Dearbhadh airsin mar a deirthear creascha ris an teagh ina
raibhe Muire oidhche gheine Iosa,
O'Cl.
sencas .i. sen cae fis
na sen, tech fis na sen . . . ┐ deismirecht [ar] an ni is cae
tech:— cer[d]chai, muillend etc.,
Laws i 32.10 Comm.
engach sa caoi a mbíd mna (B. na f.) `in a house where women
are',
ZCP iii 378.10
('
san ca (.i. 'sa teaghd[h]ais),
v 483 § 4
).
Cf. airchae, cerdchae, crescae, 2 lusca.
? seana-bho riabhach . . . nachar muchadh a ccae na a
slugaire . . . `in bog hole',
ITS xxx 16.24
. See Gloss.