n
ā, f. Note also: a
s.
nī fiu c.¤
,
Hail Brigit 14
(
LL 7200
).
nicon fíu cluais,
Ériu xiii 44.17
. d
s. see
Wb. 23c2
below.
Vn. of ro-cluinethar.
(a) act of hearing
: is hed ón as maith
lessom do chluas `to hear',
Wb. 23c2
. ni cen mu chluais
`not without hearing me',
Ml. 130b11
. c.¤ a dūan do theṅgthaib
bard `the sound of songs heard there from the tongues of bards',
Hail Brigit 9
(
LL 7181
).
nach óin . . . noda-comallfa iarna
cluais,
Ériu ii 202 § 19
(iarna cloisdin, v.l.). a cubhaid
techt . . . do aithne fria cluais to recognise by ear,
xiii 44.3
.
an ffil tomhus forsan mbairdne? fil égin tomhus fri cluais,
43.24
. an t-iad cluaisi do radh riu for the ear (of a metrical
device),
Bard. Synt. Tr. p. 95, 70b7
. atbélat fir la clúaiss
ṅgléssa dóib `when they hear them tune their harps' (Gloss.),
TBFr. 121
.
cluás .i. cluinsin, ut est: ba bronach in teghlach
oca cluais,
Ériu xiii 68 § 88
.
H. an anam og a cluais,
Aisl. Tond. 96 § 2
. ?
bodar a pudore .i. lind cluas
,
O'Mulc. 163
.
(b) sense of hearing
:
na tri búada .i. búaid clúaisse ┐ buaid
rodairc ┐ buaid n-airdmiusa,
LU 6893
(
BDD 49
).
di clūais
mo dhá ó nō di rusc mo dá ṡú[i]l,
ZCP vi 258.15
.
(c) More frequently,
ear
:
an rochluinemmar hua chluasaib,
Ml. 112b13
. tri suidigud dosom inna cluas arin chorp huiliu
`through his putting the ears for the whole body' (ref. to aures
autem perfecisti mihi),
60b16
.
cluasa Dǽ diar n-eitsecht,
24a18
. citabiat chlúasa `which ears perceive',
Sg. 3a1
.
Crīst
hi cech clūais rodomchloathar,
Thes. ii 358.2
(Patrick's
Hy.).
gabais buidhre a ccluasa,
Blathm. 96 § 21
. na cluasasa
nicon tairbertar fri ceolu talman `these ears are not lent to
earthly music',
Mon. Tall. 131.31 (§ 10)
. ti[n]dnacul cluaise
di araili `das Weitergeben von einem Gehör ans andere',
ZCP
xvi 175 § 1
(=
Laws i 30.25
).
cluas la Feine tidnachar .i.
bith do ac eistecht a tidnacuil o cluais,
Laws v 498.2
and
14 Comm.
isuide dodnidnaig cluais do cluais do comceniuil,
iv 286.1
(
cluais .i. gleḟis ind fir seod a gleḟis ind ḟir ele,
290.10
Comm.
).
tobertatar . . . luibe . . . ina cluasa,
Ériu xvi 36
§ 4
. imm ó glossed:
im chluais,
IT i 162.2
.
mo chuib asa
hó .i. mo chu asa cluaís,
163.2
.
bruit cluasaib cluinethar,
68.5
(
LMU 2
).
baile bél. líth cluaisi. airfidedh menman,
tuarusdol n-úadh,
Ériu xiii 38.30
.
cluas deas droch n-egna,
35.x
. dona cluassaib gl. auribus,
Gild. Lor. 113
.
ber lat
mo chomrama it chlúais, / co farcba i llebraib dar th'éis,
LL 6127
.
rob diubla os derbhḟine rob comroma i clúais,
385c16
.
o ríg na cét cluas comlán,
25463
(
Metr. Dinds. iii
162.6
) (cf.
¤clúastae). biaidh mise ┐ tusa clúas ar chlúais .i.
ar chlúasaibh a chéile `by the ears' (i.e. in conflict),
Atlantis
iv 200.11
-
12
. i n-éisteacht cluaise (in auditu auris),
TSh.
10844
.
dith cluaise ┐ iorbaill ort,
Luc. Fid. 5038
. In
pn sobriquet:
Uáter a Búrc . . . dia ngoirthi cluas le doininn,
AFM v 1648.2
.
Fig. in phr. c.¤ cridi:
do choimrid mo chride c.¤ in ardrach
ṅguba,
LL 14381
(rhet.) (=
Death-tales of the Ulster heroes 10.13
). gabaid
mo thimna ┐ mforcedulsa chucaib o chluais bar cride.
LB
123a19
.
co nach edat cluassa na cride . . . a coistecht,
PH 84
.
In Luc. Fid. in various ejaculatory phrr. all apparently
meaning
yield, acknowledge yourself beaten (perh. orig. give ear):
labhair, no dhamhsa an chluas !
Luc. Fid. 4928
.
freagair, no tabhair
uait an chluas!,
5077
.
freagair, freagair! Ni thig leat! Íoc
an chluas!,
5104
.
cluas, cluas!,
5017
.
a leith an chluas!,
5121
.
labhair, labhair! ar so ata an chluas,
5088
. Cf.
nir bheag,
da ttugtha, amhuil ghealluis, dhamh an chluas iar mbeith
dhuit claoidhte,
5166
.
(e) By extension: some projection
(i) of a shoe, perh.
leather side-pieces:
ag ithe na mbróg . . . óir duaidh sé a
gcluasa ┐ a n-ialla,
SG 3.y
(ii) of an axe:
cailech .i. cluas,
ut est gall-biail . . . cona dib dubhchailchib .i. cona dib
cluasaib ┐ cona sruibh .i. na cluasa ichtaracha,
O'Dav. 532
.
(iii) of a turf-spade:
sleaghán dá chluas,
O'Rah. 290.15
.
Compds. With noun or vn.: gur beanustar claidem C. i
cluasaidlind cathbairr a chomalta ear-piece(?),
MR 298.x
.
Fer Gair . . . fri reilforcsin / Fer Lee fri cluaiscoistecht,
RC
xxii 394.28
.
amhuil clúasfháinne óir,
Proverbs xxv 12
. smit
.i. cluas gnó .i. cuidbhiudh lit.
ear-mockery
,
Ériu xiii 48.11
.
le ciontaibh na healta ag ar dalladh a gcluastuigse `ear-sense',
Ó Bruad. iii 164.1
.
With adj.
gadhar cluais-dhearg,
Oss. iv 248.11
. att
clúaslethan with wide flaps, ear-pieces(?),
ZCP xiii 168.11
.
?arna ciorrbadh . . . d'uighibh claidemh cluasleathan `mit
den Stichen breitohriger Schwerter',
xiv 236.14
(perh. for
claslethan). Oillill Ólom .i. cluaslom crop-eared,
Keat. ii 4377
.