n Also calg. ā, f. (a
d
s. cailg). Later o, m. colg calg (clog
clag, v.l.) m.,
IGT Decl. § 69
. cailg f.,
§ 14
.
Verbs § 76
.
(a)
anything pointed, piercing instrument
: c.¤ sleighe
spear-point
,
DDána 119.11
. Sinand na bferg bfuar / do treghd cuan a
clag its point has pierced the harbour(?),
Caithr. Thoirdh.
18.18
(`his sword reached many a [supposed] place of safety').
?
c.¤ tuinne re tir,
18.24
(`the wave's impact on the shore').
(b)
sword, prob. small sword, rapier:
`colgg' ┐ `dubcenn'
duo nomina gladii sunt isin tṡengoedeilg,
RC xx 276.1
(ACC Comm.).
`gen' ┐ `c.¤' . . . / dhá ṡenainm cloidhimh
curadh,
Metr. Gl. 15 § 36
.
faccaib a chailg inna comair.
Dosbert si do chlam,
Vita Br. 13
.
colc oc mo choilcse,
LU
333
(ACC Comm.) (.i. claideb, M). cethora calgu (a
p.),
LL 392d34
.
c.¤ (.i. claideb),
36087
(
LU 9672
).
mosdísem
calga de Galión gáir,
LU 5424
(TBC rhet.).
L. . . . / imbert
choilgg for C.,
ZCP viii 118 § 29
(
Rawl. 88b19
). ōenchalga
clū `the fame of the unique blade',
Jn. Celt. Stud. i 86.25
(
YBL
125b33
).
calcc i laim cechtar hai,
O'Curry 887
(
H 3.18, 396ab
).
amal ch.¤
`like a rapier',
IT iii 199 § 59
.
cona sciathaib cona
ṅgaib / cona calcaib,
LL 4949
. scél fo chulgc a bloody affair(?),
30088
(
Metr. Dinds. iii 404.14
). calgg dart bragit or L. (a
threat),
37217
(
RC xiii 446 § 30
). ra gabsatar (sc. Cú Chulainn
and Fer Diad)
dá sciath . . . ┐ a n-ocht cuilg ṅdét,
TBC-LL¹ 3557
.
re dathadh c.¤
,
DDána 79.24
(`reddening of
swords',
Ir. Monthly 1921, 246
).
c.¤ .i. cloidheamh,
O'Cl.
breitheamh ciuil is cúrsa is cuilg `judge of coursing, music,
fencing',
Ó Bruad. ii 180.ix
. ?
senóir cuilg cairt an Bhúrcaigh,
Ériu viii 93.301
. Fig.
lé c.¤ nó lé cloidheamh an
chraois,
TSh. 2465
.
(c)
sting; stab, thrust; act of piercing, stabbing
(in these
meanings always cailg): cia adbela [in bech] dia facbail a
chailce from leaving his sting behind,
O'Curry 890
(
H 3.18,
397b
). a ninadh na cailgi . . . dá mbe an cailg a nairteri
(of a snake bite),
O'Gr. Cat. 213.19
.
tre chailg (: mairg) an
gha,
DDána 39.34
.
i gcailg chagaidh,
73.18
.
do-niad
cailg abhla na haithne,
31.7
. Fig. ag cailg riaghla mic
Alphroinn i.e. undermining the faith,
Celtica i 150 § 41
.
ro ghabhsat accá ccailcc ┐ . . . accá ttolladh,
AFM vi 1970.8
.
cailg a sting,
Eg. Gl. 173
.
cailg an bháis,
1 Corinth. xv 56
. ag
soin uaim mo cheisd gan chailg (: mairg) without a quip(?),
Content. xxvii 18
. Of satire:
a Chiaran cailg carai / rob
mairg mas do m'aerad,
BB 299b24
. gnúis charthonach
gan chailg n-aor `never stung by satire',
Studies 1921, 589 § 8
.
? ag so cailg na fine ó bhfuil / file gach aird dá fhéachain
the bane of his people,
DDána 102.36
.
(d)
awn of barley, wheat etc.:
gran . . . ┐ he lom .i.
cin c.¤
,
Laws iv 94.17 Comm.
?
itir chimedha culg .i. in
cimidh so is ann bís itir c.¤ ┐ caithlech .i. itir c.¤ a cimidhecht
.i. ag foghnamh,
O'D. 845
(
H 3.17, 602
). cnet do chulg
(caused by healing of wound over an ear of barley),
Corp. Gen. 405.5
.
cruithneacht . . . / ar bhfás a cuilg 's a cunnuill,
Aithd. D. 94.29
. m'uan beag cáidh . . . / . . . gan cháith gan
chailg gan cheó (of one who had died young and innocent),
Hackett xii 16
. By extension: do mhaol c.¤ bhar ndaghbhrat
ndearg `rough nap',
Magauran 370
. ar mhalaigh as chamdhubh gcuilg `curling dark crest',
996
. Cf. `c.¤
the coarse fibres
of flax',
Duan. F. Gloss
.
(e) Fig.
fury, rage
:
ticc an peist neimhi . . . go ccolcc mór
fuirri,
BNnÉ 5 § 14
.
maircc thuilles om cléir a ccailcc
(chailg, v.l.),
286 § 273
(`hostility').
d'fhreagair Gobhann mo
ch.¤
,
Oss. vi 112.17
. calg ionTaidhg air `furious as T. used
to be',
Ériu xvi 134 § 39
. ní léir c.¤ mar a ch.¤ soin (of a lion),
Aithd. D. 16.22
.
Note also:
cruith .i. cailg nō glic nō crōdae, ut est: ... frim
odrubairt (imatrubhairt, v.l.) cailg co cruith
,
Corm. Y 386
.
Compds. With nouns. caismerta na ccolccbuidhen `the
armed troops',
AFM vi 1882.9
. For colg-dét see 1 dét.
in claidem ina coilgdírgi `blade-straightness',
CCath. 5252
.
ar colg-deis do claidim pointed blade,
MR 160.15
.
ar colgdiasaibh cloidhemh,
LL 409a22
. colglonga `martial warships',
Caithr. CC 45.1
.
¤ṡnám(?):
leth eo cednama, no eo colgnama:
"eo colgnama, cach na cel",
Laws v 40.24 Comm.
With adjj.
calgard .i. díreach. ard amhail cholg .i.
amhail chloidhim,
O'Cl.
fertsi crúadi colgdírgi,
LU 8596
(
FB 45
). Adv.
co coilgdhirech,
ZCP vi 279.z
.
cath-beim
colg-duaibsech claidim,
MR 116.22
.
in carpat . . . go
creit . . . chlessaird cholgḟata,
TBC-LL¹ 3376
. in colglaemdha
Ceallachan `C. of the flashing sword',
Caithr. CC 2.27
. co
cródha cailccneimhneach (adv.),
AFM vi 1956.23
. do cloidmib
cruadgera colgriigní (sic),
BB 431b11
.
fir cholgshnasda,
DDána 87.9
. With Part.
¤ṡnaitte: .l. claideb colgnaiti
with engraved blades,
LL 7282
.