pron
-dos-, -dus-; -tas-, -tos-, -tus-; -as-, -os-, -us- (in
connection with co n-, dia n-, &c.) MID.-IR. form of the
infixed pronoun of the 3 sg. and pl.; v. Strachan
Ériu i
174
sq. The form entered the literature in the early 10th
century. Earliest occurrences in Hy. Broc., SR,
AU
(A.D. 932). Where -da(s)- in early Mid.-Ir. instances is
followed by a verb in s- it is uncertain whether the copyist
meant -da- or -das-.
I 3 sg. f.
(a) non-rel. use: -das- for OIr. -sn-, -s-.
gabais a nathraig do lár Móisi...noscroith nodosai i fleisc
SR 3863
(ambiguous).
ní ba dícheoil...anim Adaim
sunn ifus. rodosamaig hi Pardus,
ib. 2200
(ambiguous).
rodasbennach,
LU 53 a 13
.
reraig Hérinn...rodasgab ó
muir co muir,
LL 146 a 34
.
atbiur ná bia Emain feib amal
conairnecus. nodasbér i corthair tened,
RC xiv 418. 13
(LL).
hi Caill hUallech...fordosrala muntir Cluana macc
Nóis,
Trip. 76. 19
.
atát a thaissi hi Ráith Chungai...
fordosrala muintir Coluim Chille,
ib. 96. 25
.
(b) rel.: -das- for Oir. -da-. ┐ ind crosfigeild fri biad
condneoch noduslen (the original had `nodalen')
Mon. Tall.
129. 2
. in macc amnas rodasgáid Brigtæ who had besought
B.
Thes. ii 336. 2
(Hy. Br.).
árim cech ṡlúaig...ní ḟail
nech rodasfessad,
SR 562
. mór in bríg de rodastá
ib. 7527
. mael dub fair. ata lim is bó roduslelai (referring
to the fem. mael), Siab. Ch. (Add.),
Anecd. iii 50. 7
(v.l.
rodalig LU; cf.
mar bó ataslilad,
TBC-LL¹ 1377
; Oir.
rodalelaig). Here also indasfil (Oir. itáa): tecoisc damsa
cia airm itá Emain. is cian úait airm indasfil (v.l. áit i
bfuil)
TBC-LL¹ 884
.
is dual deitsi mfithchell...ní cíen di sonn
indasfail,
Fianaig. 14 st 29
.
(c) after ad-, co n-, dia n-, &c.: -das- for Oir. -da-, -ta-.
After ad-:
conaccai in ingin oc blegon...atasciid dano oc
búain na luachra,
RC xxv 28. 3
(
LL 271 a 11
). a tur
Bregoin atchess Hériu...atoscondairc Ith mac Bregoin
LL 3 b 9
.
mæl glé find fair mar bó ataslilad,
TBC-LL¹ 1377
(see b). After co n-:
ragsa dochum nEuae conostuc...
conasrucur,
SR 1665
.
tangator in cathraig ele ┐ doráten
ri Colum Cille sí...┐ dorodloeg arin mormaer gondastabrád
dó,
Goid. 108. 23
(Book of Deir).
fás tra Hériu...
conostoracht Nemed,
LL 6 a 12
. conasragaib Partholon
(referring to Ériu),
ib. 127 a 10
. roinaitcestar spirut deamnata
i naraili sruthmáthair...conastuc for dobur
so that it brought
her
CCath. 1060
.
focheird rout nurchair din liathróit
conastarla dar gincraes a brágat,
TBC-LL¹ 1024
. port indasfacca
Meidb where he saw her, i.e. Medb
ib. 1458
. After
dia n-:
imsloc in dara súil dó ina chend issed mod
dánastairsed fiadchorr tagraim do lár a gruade,
LU 79 b 37
(cf.
TBC-LL¹ 2603
).
stuag dermár os chind ind ordnide...
dianosfaictis roisc doenna,
LU 28 a 10
.
II 3 pl. of all genders.
(a) non-rel. use: -das- for Oir.
-sn-, -s-. bae dígal for deichtreib...rodoselaig (ambiguous)
cech sluag saer rodosdedaig fo dubraen,
SR 6549
.
rí cos
tuctha da galar...immuich ar bélaib in tṡlúaig rodashícc
isind oenhúair,
ib. 7636
.
ní ḟuil olc nár dernsamar riu.
ratasairgsemar ┐ ratasindrisem,
TBC-LL¹ 5697
.
buiden aile
and...fir gile glain...ratastriall brón buridach,
ib. 5687
.
garbat díscailtig tricha cét Galian...rodasfuc in toentricha
cét uli na hocht fichtiu oss,
ib. 545
.
dorat P. ambíaid
donab druthaibh ┐ rodosluicc (= ro-dos-sluicc) in talam
fochétóir,
Trip. 204. 14
.
fodosceirdi...it beolu na mírenda,
MacCarthy 97. 1
f.b.
(b) rel.: -das- for Oir. -da-. in
daim rodaascansat fó
leó rodascload nech,
Thes. ii 340. 4
(Hy. Br.), v.l.
rosclóised.
rí rosorddaig rodascinn dá chlár déc ségdai sescat,
SR 4231
.
rí rodasgní...ildelba na nanmanna,
SR 7269
. colba do
lepthaib cróda. uatne finna forórda. issí caindell ardustá.
in lia lógmar lainerdá SC (
IT i 218. 17
).
gondat Ulaid
ardastánic,
TBC-LL¹ 704
.
fir gondair mná berdair bæ ægtair.
cia rodasgon ┐ cía rotasbrat ┐ cía rodasbeir ale (v.l. gonas,
beras),
ib. 4727
.
na slóig...ceist cia rodasfópair (v.l. cia
rofuabair iat),
ib. 2503
.
cach díb...ar mét na hecla rotasgabh,
Lism. L. 3800
. nicon bia rí huadaib cu bráth. flaith
echtrann nudusfoilnaibed a foreign prince should rule them
Trip. 188. 22
.
(c) after ad-, con-, &c.: -das- for Oir. -da-, -ta-.
ba
gním dodaing daes raith. atascomaing for oenchlaich,
SR
5320
.
.viii. mbliadna dóib fo dubdóire...conastorslaic uad
N. amra,
ib. 5287
.
Matudhan co cóiced Érenn ┐ co
ngallaib co roortadar co Sliab Betha siar...conostarraid
Muircertach,
AU i 454. 4 (A.D. 932)
.
crech la Conaille...
conustaraid Aed mac D.,
ib. 502. 6 f.b. (A.D. 995)
.
is tria
áine rosærad I. cona popul...conustánic aingel Dé do
chathugud fria tara cend,
RC xii 434 § 40
(Ad. 2nd Vis.).
conusfarcaib popul na cathrach forsin lomthalmain,
ib. § 39
.
conusfácaib a chumachtu ┐ a ríge dia éis,
ib. § 44
. arná
teichtis uad...conastairsed fritharggain na maccraide forru
TBC-LL¹ 2647
(H 2. 17).
III 3 sg. m. (and n. when referring to a thing) ; this use
spread from the fem. ; in SR still rare.
(a) non-rel.: -das-
for Oir. -an-,
¤
n
(masc.), -a-,
¤
(neuter).
Molúe ind
Imliuch Sescainn...fordosrola muintir Cluana mac Nóis,
Trip. 78. 5
.
(b) rel.: -das- for Oir. -idn-, -didn-, -dn-,
¤
n
, -dan-
(masc.) ; -id', -did'-, -d'-,
¤
' (neuter).
rí rán rodasaer
Raab di raenaib hEricho,
SR 7345
.
Mac Cuill...i
rRáith Chruachan dodoscelt,
LU 38 a 39
.
a thigherna aga
thraothadh do béimendaibh in trénḟir rodastimairc,
TBC-LL¹
3866
.
dreman inathor dímar nodusnigh an Mórríoghan,
Fianaig. 16 st 41
(Oir. nodnig or pl. nodanig).
(c) after ad-, co n-, dia n-, &c. : -das- for Oir. -tn-, -tan-
(m.), -t'- (n.). atosrolaic (for older atarolaic)
AU i 144. 9
(A.D. 694).
ní árlaic a buachaill dóibide Dond Cualnge
condasrimmartatar co cruind for sciath fair,
TBC-LL¹ 2055
(but
immediately following : condambertatar and condaralastar).
corolaad i nnóid oenṡeched for muir é...conosfuaratar
iascaireda i Tráig Brénaind,
LL 22 b 30
.
conustánic aingel
ina agaid,
RC xii 436. 2
.
is amus didiu for Dia do neoch
dianustarda fadéin i ngáibthib tria étrebaire,
PH 4858
.
conusdíchend hé,
ib. 2152
. Further instances from LU,
PH, v. Strachan l.c.
i 174 sq.
cordasmesc,
LU 77 b 36
for
coromesc LL is no corruption, as Strachan (
i p. 174 n. 1)
thinks, for
SR 7861
has cordascuibdig and
TBC-LL¹ 1783
Y
cordasmesc.
Sometimes also -dasn-, -dosn-: (a) 3 pl. corresponding
to Oir. -sn-.
mór do mílib dorochair díb. rodosnairg Dia
ar airgabáil na hairce,
SR 5415
. (b) 3 sg. m. (n.) corresp.
to Oir. -sn-, s (non-rel.) ; -idn-, -dn-, -d'-, &c. (rel.); -tn-, -t'-
(after co n- &c.) : in muirlinn aili isí in muir : fodasniada im
thalmain (subj. is `rí')
SR 288
, which Strachan, l.c.
i 174
,
corrects to `fodasriada' ; but it may as well stand for
`rodasniada,' the pron. referring to the masc. linn (Oir. n.).
Like -sn-, -s-, -d-, -das- also in time lost its force, as the
frequent addition of the noun and independent pronoun
shows. It has still some meaning in such phrases as :
port
indasfacca Meidb,
TBC-LL¹ 1458
;
tabair dam béos conusfortachtaige
da cechoen,
PH 1423
;
conusfortachtaige dona
trógaib,
ib. 4158
—where the use of the pronoun is proleptical; but finally it lost all significance, and was in
connection with co n- and dia n- felt as an inherent part of
the conjunction : fuaratar folliuchta beca isin úir...conus-fetatar co mbad hé Míchel roḟoillsig arde a ḟrecnarcusa and
PH 6331
—Cf. -da-, -dan-.