n
o, m. (earlier n.?) (vn. of in-loing)
I
(a)
joining, uniting; union, combination, composition
, cf.
eallach. .i. suidhiughadh,
O'Cl.
: buith i n-elluch coirp Crist
in union with
Wb. 29d22
.
i nhellug coirp Crist,
29c8
.
i n-ellug
,
19c20
.
inna ellug
,
26d16
.
inna n-elluch
,
Sg. 188a
3
.
Laws v 342.23 Comm.
do-alla in cethramthu ...a
n-ellach in trin together with the third part
ii 398.17
Comm.
i n-ellach na daime in the train of
iii 404.19
Comm.
bai lanumuin i n-elluch ar a chinn isstig together
IT i 144.5
. Cf.
tictís iar n-elluch fo smacht | do chennuch i tír nEgept,
SR 3427
. inna clocha bíte i n-elluch
in talman in the earth's mass
Acr. 12c1
(
Thes. ii 5.32
).
ar na roib na eicmailt i n-ellug inna æcaillse in the
communion of the church
Wb. 22c20
. cethardha ata i
n-ellach gacha duila dligidhe .i. aer ┐ talam, teine ┐ uisce
in the composition of
O'Curry 901
<
H 3.18, 400
.
i n-ellach dénma na ndúl,
Todd Lect. vi 67
=
LB 138b17
.
i n-ellach in cumdaigh inlaid (?)
BB 493b6
(cf.
Alex. 587
).
In gramm.: issi intsillab diuit sillab ellaig rain[n]e a
syllable in the composition, i.e. body of a part (of speech)
Sg.
25b13
. i n-ællug insce biid dictio in connected speech
(= oratio)
25a2
.
esse feda .i. in blog aoir tebide gebhes in
fid i n-elluch focail,
Auraic. 898
.
in blog, etc.techtas i n-elluch
focail,
902
.
Hence (b)
metre (?):
ellach .i. aisti ut est cibe
cenel dina secht n-eillghibh .i. dona secht n-aistibh,
O'Dav.
765
.
eallach .i. aisde ealadhna,
O'Cl.
vii primeillge na
filideachta,
Auraic. 743
.
aisti dona seacht primellgibh na
f.,
1686
.
is lethloigibh na .vii. primellach direnaiter na haisti
seo,
IT iii 28.28
. Cf. also
O'Mulc. 537
, and:
fuirim .i. ellach
aisti,
Corm. Y 665
.
trefocal...cen ellach dona hellgib
cenmothá óen-ellach,
ACL iii 293.5
=
Auraic. 1931
.
fogonar airchetul i n-anocht n-ellag (of a metrical fault)
5224
.
ellach .i. rann. lān-ellach i. lān-rann do denam
do lethrann, amail ata: a Gilla Míchil Ó Maol Caimin,
O'Curry
O'Curry 977
< H 3.18, 422
.
(c) In connexion with cath,
joining in battle, engaging;
encounter, battle
, cf.
eallach .i. cath,
O'Cl.
:
céin ro bás ic
ellach ┐ ic tinol ┐ ic cur na tri cath-sa,
Alex. 421
. mor
ndrong ndhánai...ro hellachtai and i n-urd ellaig in chathai
132
.
144
.
a ndith ┐ a mudugud inn-ellach in mórcathae
eiter Poimp ┐ Cesair for muigh na Tésali,
CCath. 4392
.
(of vultures :)
ic urnaidhe a fola ┐ a n-apaige d'fagbail...i
n-ellach in morcatha ┐ inn-otharligib na n-anradh isin
armaig,
5003
.
ellach [a] cath ar a chind,
ZCP xii 378.26
.
Cf.
Cellach...cen ellach n-aith n-imgona,
LL 132b43
.
óenach cen imchosnom cen ellach `without seizure'
(without encounter ?)
Metr. Dinds. iv 150.63
. rogníset
úaibre ellach an arrogant encounter (?)
Metr. Dinds. iii 370.
65
. The following exx. may also come here: ellach
n-ossaid a union of truce, a league
LL 184a33
=
Arch. Hib.
ii 73
. trí rígna... | 'ca mbítis ríg rochrotha | ... | nírbtar
ellaig óenḟechta `unions of a moment'
Metr. Dinds. iii 366
.
20
. sesca mor-mili imma cuaird...do chemendaib uird
ellaig paces in order of union, in succession (?) (of
measurements of Babylon)
Rawl. 74b17
.
Cf. also:
co n-uaill ellaig,
Metr. Dinds. ii 20.46
.
deilm
gan ellach,
ZCP vii 310.7
.
fenelach .i. ellach ercai
,
Corm. Y 666
.
II
(a) a putting in:
ellach .i. ni do chur ann ┐ tellach
.i. ni do chur as ut est ar is cuma ellach ┐ tellach do tigh
cach graid... .i. nech inntu nó as,
O'Dav. 797
(cf.
802
).
Laws v 172.8
. ni chumgaba nech ellach nā tellach im
thegluch-sa acht me fadéin `none shall have power to keep
or send forth' (said by one required to dismiss one of his
following)
Ériu vi 148.52
. Cf. eallach cach eathair co na
fuiluing a lucht loading (or entering ?) a boat so (heavily)
that it cannot sustain its burden
Laws v 490.11
gl. by:
techtugad do brith isin ethar, co na imuilngenn a lucht
492.28
.
Hence (b)
entering upon, taking possession of,
appropriating:
ellag tire... .i. techt intiu; tellag ┐ iallag
de hoc dicitur
,
O'Mulc. 376
. fuair ellach ar nóebe nirt
`gained possession'
Metr. Dinds. iv 98.95
.
a tellach saighe
.i. a n-ellech side,
Laws v 470.16
. Here probably:
eallach .i.
suidhiughadh,
O'Cl.
[a] adastar ┐ a ellach (of a steed),
MacCongl.
81.3
. But cf. 2 ellach and 1 íallach.