as-beir
Cite this: eDIL s.v. as-beir or dil.ie/4383Last Revised:
2013
Forms:
adeir, adubart, adebart, adébart, adobart, adóbart, -dubart, -ebert, -ebart, -ébart, -debart, -débart, -óbart, -dobart, -dóbart, adubart, adobart, adóbart, adébart, asbiur, -epiur, -epur, asbirsiu, asṁbirsiu, asbir, -apir, -epir, asbeir, asṁber, assidbeir, adbeir, atbeir, -epir, -epeir, -eiper, -eper, asberam, -eprem, asberid, asndonberat, asberar, asberr, asmberr, asber, -eperr, -aiperr, asbertar, -epertar, asrobair, asrobar, atrobair, asberinse, asberinn, asbered, asberad, atbeirmis, asbertis, asbeirtis, asberthe, asṅdanbertheni, epred, eprid, asber, -eper, asbere, asbera(su), asbera, atbera, asmberamni, asberaid, asberat, -epret, asberthar, -epert[h]ar, -erbora, -ǽrbara, -erbara, -érbarid, -érbarat, -ērbrat, asrobarthar, -érbarthar, asberin, asberinn, asbertha, -epertha, asberad, atberad, -epred, -epreid, -aipred, asbermis, -epertais, asberthe, asberthae, -eperthe, -erbartha, -erparta, asindrobrad, -ærbarad, -erbarad, asndarobartis, asbǽr, asbéer, asbér, -épéer, -epér, -eper, asbéra, asbéram, asbérat, asbérthar, asbertar, -erbǽra, -eperth, asbert, asmbert, -epert, asindbertatar, -epertatár, asbreth, asruburt, asidruburt, asidrubart, -ǽrburt, -erbort, asrubart, autrubert, asrubartmar, asrubartmmar, adrubartmar, arrubartait, asrubartatar, asinrubartat, -ærb[art]atar, asrobrad, asrobrath, -erbrad, -érbrath, -érbrad, atbiur, adbirsa, atberim, atiur, natiur-sa, tiur-sa, attear, atderim-sea, aderim, adearaim, adirim, -apur, -abbair, -apraim, -abraim, -dirim, at-beire, atberi, at-biri, natbere, ateri, adere, aderi, adir, -abbrai, -abra, atbeir, itbeir, atber, atbir, adbeir, adeir, ader, -abair, -abrann, atberam-ni, adearam, adireim-ne, adermait, idermaidne, adeirmíd, adearmuid, adirmid, -abramait, atberid, atberthe, atberthai-si, atberthi, itirid-si, -aparthi, -aparthai, -abraid, -aburth, atberat, adberuid, atberait, aderait, aderaid, adeirit, adeirid, -abraid, atberar, atberair, aderar, aderair, iderar, dearair, adirthir, adirthear, adeirthear, deirthear, -eperar, -ebarar, -apar, -abar, -aburar, -abairthear, -abarthar, atbered, adbered, atdeired, a-deireadh, conaprad, adeirdis, atberthea, adberta, atberte, aderthai, n-aburti, apursiu, apair, abbair, abair, aprad, abradh, apraid, abraid, aprit, abraid, abarthar, atber, -apror, -abra-sa, therar, ciadera, -eibre, -aprai, -apra, -abra, -erba, adbera, -epre, -eperta-som, -apra, -epram, -apraid, -abairthe, -abrat, -aprat, -ebarthar, -abartar, -abruinn, at-bertha, aderthe, -ebertha, -erbarta, erbartha, atberad, -ebrad, -aprad, -abradh, atbermais, aderdáis, -abbraitis, -hapraitis, -abartháoi, -erbrad, at-bēr, atér, adér, adéar, -eibér, -aibéar, atbēra, atbéra-su, adbera, -adéruir, atbera, adēra, adéara, adérus, -epri, -ebre, -aibéra, -aibeóraidh, adéaraim-ne, déaram, -aibéaram, atberat, adēraitt, -aibeórait, atdérthar, -habeórtar, adearainn, -eibrinn, atbertha, -ebertha, -aibeorta, ádertha, atbered, adberad, atberad, adéaradh, -ebéredh, -ébradh, -eibreadh, -aibeoradh, adéarmais, adiartáis, adérdáis, adéarthaoi, adéartha, -aibértaide, -aibeorthaoi, atbert, adbert, itbert, atbert sib, atbertatar, atbertar, atrubart, adrubairt, atrubairt, adrubairt, atrubartmar, atrubrumar, adrubramar, atrubrabar, atrubartatar, atrubratár, atrubartar, adrubrad, atrubrad, atubart, adubhart, adubairt, atubairt, gitubairt, dubairt, itubairt, adubert, dubairt, adubairt, duibhert, adeibairt, -dubhairt, -dobort, -dóbart, -debhairt, -debert, -débairt, -débuirt, adubramar, adubrumar, adubramair, dubrumur, -dubhramar, -dubhramair, -dobramair, -dobhramair, adubratar, dubrudar, -dubhradar, adubhradh, dubradh, -dubradh, -debhradh, -déabhradh, -óbart, -éabhart, -eabert, -ebert, -ebairt, -ébairt, -éabhairt, -ebradar, -ebrad, -ebrath, -ébrad, condérbairt, -derbertatar, asroepred, atbertus, adubartus, atbertais, adubartais, adobhartois, -ebartais, -dhébartais, atbertsat, asbertsit, atbertsatar, -epertsat, -ebertsat, -ebirtsit, adubortas, -ebras, -erbertus, atrubairtais, -erbortaiss, atrubhairtset, epert, abairt, abarta
v (*
ess-ber-,
Pedersen Vgl. Gr. ii 466
).
IGT Verbs § 6
. In the
prot. -epir there is some fluctuation between e- and a-,
see
GOI p. 54
,
508
and forms infra.
In Mid. Ir. a form atbeir (prot. -epir, -ap(a)ir) replaces
as-beir, see
GOI p. 268
. Later this becomes
a(t)deir (prot. -apair) and is the usual form in late Mid.
and Mod. Ir. Occasionally adeir (sometimes deir) is given
the endings of a simple verb, see infra. The early conjugation
(ā-subj., ē-fut., t-pret.) continues with Mid. Ir. personal
endings. In the pret. new stem-formations appear: adubart
(< adrubart); adebart, adébart (? conflation of adubart
and -epert); adobart, adóbart. In depend. position -dubart;
-ebert, -ebart, -ébart, -debart, -débart; -óbart, -dobart,
-dóbart. In classical verse (IGT loc. cit.) adubart, adobart
alliterate with d; adóbart, adébart with a vowel and with d.
Early forms. Indic. pres. 1 s.
asbiur,
Wb. 8a9
.
-epiur,
Wb. 4b26
.
-epur,
5a31
. 2 s.
asbirsiu,
Wb. 12d17
.
asṁbirsiu,
Sg. 208b5
.
asbir,
66b10
. -apir, ibid.
-epir,
TBC-LL¹ 1763
.
3 s.
asbeir,
Wb. 5a1
.
asṁber,
10b13
. With rel. inf. pron.
assidbeir,
20a10
. With neut. inf. pron.
adbeir,
5a11
.
atbeir,
10d5
. -epir, ibid.
-epeir,
17d11
.
-eiper,
33b7
.
-eper,
Ml.
69a21
. 1 pl.
asberam,
Ml. 14a19
.
Sg. 55b1
.
-eprem,
Sg.
208a7
. 2 pl.
asberid,
Wb. 5a31
. 3 pl. with rel. inf. pron.
asndonberat,
Wb. 2a12
. Pass. sg.
asberar,
Wb. 3c21
.
asberr,
21c7
.
asmberr,
33a18
.
asber,
Ml. 110d16
,
114a2
.
-eperr,
Sg. 73a11
.
-aiperr,
Ml. 14d13
. Pass. pl.
asbertar,
Wb.
28a20
;
Ml. 123c8
.
-epertar,
Sg. 3b6
. With inf. ro: 3 s.
asrobair,
Sg. 198a18
. ?
asrobar,
Ml. 17b23
. With inf. neut.
pron.
atrobair,
Sg. 190b4
.
Indic. impf. 1 s.
asberinse,
Ml. 54c26
;
asberinn,
91b10
.
3 s.
asbered,
Wb. 15a18
;
Ml. 54c18
,
23
,
55c17
;
asberad,
53d6
.
1 pl. With neut. inf. pron.
atbeirmis,
Wb. 26b19
. 3 pl.
asbertis,
Wb. 25b27
.
asbeirtis,
4c23
,
Ml. 106d3
. Pass. sg.
asberthe,
Thes. i 492.25
. With inf. pron. 1 pl.
asṅdanbertheni,
Ml. 114a7
.
Ipv. 3 s.
epred,
Wb. 10a16
. 2 pl.
eprid,
TBFr. 396
.
TBC-I¹
1570
.
Subj. pres. 1 s.
asber,
Wb. 16a24
.
-eper,
32a20
. 2 s.
asbere,
Wb. 12d13
.
asbera(su),
Sg. 209d30
. 3 s.
asbera,
Wb. 22b23
. With inf. neut. pron.
atbera,
12a4
. 1 pl.
asmberamni,
Wb. 2a13
. 2 pl.
asberaid,
Wb. 7d10
. 3 pl.
asberat,
Wb. 1d1
.
-epret,
Wb. 7d8
. Pass. sg.
asberthar,
Wb. 10a12
.
-epert[h]ar,
Wb. 5a5
. With inf. ro 1 s.
-erbora,
LU 6659
(TBC). 2 s.
-ǽrbara,
Sg. 209b30
.
-erbara,
LL
286a1
. 2 pl.
-érbarid,
Wb. 13c13
;
15d6
. 3 pl.
-érbarat,
Wb.
27c8
.
-ērbrat,
Sc.M² 1R
. Pass. sg.
asrobarthar,
Thes. ii
17.34
.
-érbarthar,
Wb. 10d13
.
Subj. impf. 1 s.
asberin,
Wb. 14c23
;
asberinn,
17b1
. 2 s.
asbertha,
Sg. 217b15
.
-epertha,
TBC-LL¹ 2161
. 3 s.
asberad,
Wb. 13a13
,
19
;
Ml. 59a7
,
67a8
,
95b7
. With inf. pron. 3 s. n.
atberad,
Ml. 62c2
.
-epred,
28b11
,
69a21
.
-epreid,
70a6
.
-aipred,
33c17
. 1 pl.
asbermis,
Wb. 18a18
. 3 pl.
-epertais,
Ml. 28d8
. Pass. sg.
asberthe,
Wb. 15d20
.
asberthae,
Ml.
77a6
.
-eperthe,
Wb. 19a5
;
23d25
. With inf. ro 2 s. -erbartha
(-erbarta v.l.),
Alex. 829
.
-erparta,
BB 498a4
. 3 s. with
rel. inf. pron.
asindrobrad,
Ml. 50b8
.
-ærbarad,
Ml. 31b20
,
24
.
-erbarad,
SR 5642
. 3 pl.
asndarobartis,
Ml. 31b22
.
Fut. 1 s.
asbǽr,
Ml. 91b10
.
asbéer,
Wb. 32a22
.
asbér,
TBFr. 168
.
-épéer,
Wb. 32a20
.
-epér,
SR 1309
.
-eper,
PH
2382
. 3 s.
asbéra,
Wb. 12d6
. 1 pl.
asbéram,
Wb. 17c23
.
3 pl.
asbérat,
Wb. 12d12
. Pass. sg.
asbérthar,
TBFr. 177
.
Pass. pl.
asbertar,
Sg. 73b8
. With inf. ro 3 s.
-erbǽra,
ZCP
vii 484.25
(Enchir. Aug.).
Condit. pass. sg.
-eperth,
Ml. 127d14
.
Pret. 3 s.
asbert,
Ml. 16c10
,
Thes. ii 241.12
;
242.3
,
6
.
asmbert,
Ml. 58c6
,
124d9
.
-epert,
Thes. ii 242.15
(Ardm.).
3 pl. with rel. inf. pron.
asindbertatar,
Ml. 124d9
.
-epertatár,
LU 8079
(
FB 5
). Pass. sg.
asbreth,
Ériu iii 137.52
.
Perf. 1 s.
asruburt,
Sg. 91a3
,
Ml. 50d7
. With rel. inf. pron.
asidruburt,
Sg. 58b1
,
75b2
.
asidrubart,
Ml. 3a15
,
66c1
.
-ǽrburt,
44b19
. 2 s. -erbort.
Ériu xii 166 § 5
(TE). 3 s.
asrubart,
Wb. 4d16
,
autrubert,
Thes. ii 246.14
(Cambr.).
-érbart,
Wb. 13c12
. 1 pl.
asrubartmar,
Wb. 8d26
.
asrubartmmar,
Sg. 55b5
.
adrubartmar,
197b16
. 2 pl. arrubartait
(sic),
RC iii 345.16
. 3 pl.
asrubartatar,
Wb. 18d1
. With
rel. inf. pron.
asinrubartat,
Ml. 131d12
.
-ærb[art]atar,
29a4
.
Pass. sg.
asrobrad,
Wb. 3c31
,
5a4
,
10d8
,
12d26
,
33b16
.
asrobrath,
Ériu ii 104 § 15
.
-erbrad,
Wb. 32c8
,
-érbrath,
Sg.
220a10
.
-érbrad,
Ériu iii 137.52
.
-éabrad,
Celtica xiii 13.248
.
Later forms. Indic. pres. 1 s.
atbiur,
TBC-LL¹ 610
.
adbirsa,
Mon. Tall. 154.23
.
atberim,
SR 1873
.
atiur,
TBC-LL¹ 2990
etc.,
natiur-sa,
4269
.
tiur-sa,
2975
.
attear,
3180
.
atderim-sea,
4403
.
aderim,
PH 2760
.
adearaim,
DDána 113.29
.
adirim (: eisinill),
IGT Verbs ex. 84
.
-apur,
Mon. Tall.
140.24
.
-abbair,
Ériu ii 92 § 6
.
-apraim,
PH 2188
.
-abraim,
TSh. 2694
.
-dirim,
Content. xxix 10
. 2 s.
at-beire,
SR
1268
.
atberi,
Trip.² 584
.
at-biri,
Sc.M² 3
.
natbere,
TBC-LL¹
1679
.
ateri,
MU 420
.
adere,
PH 2712
.
aderi,
2705
. adir
(: fir),
IGT Verbs ex. 83
.
-abbrai,
Ériu iv 98.7
.
-abra,
DDána 37.17
. 3 s.
atbeir,
SR 4169
.
itbeir,
Trip.² 64
.
atber,
TBC-LL¹ 430
.
atbir,
1222
.
adbeir,
ZCP viii 109.10
.
adeir,
PH
2714
.
ader,
2688
.
-abair,
TSh. 127
. -abrann (: cablom),
IGT Verbs ex. 87
. 1 pl.
atberam-ni,
TBC-LL¹ 5017
.
adearam,
DDána 42.30
.
adireim-ne,
70.1
.
adermait,
PH 2685
.
idermaidne,
YBL 142b19
.
adeirmíd,
TSh. 5863
. adearmuid
(: dhuid),
Dán Dé xv 22
. adirmid (: sirmid),
IGT Verbs
ex. 76
.
-abramait,
PH 2666
. 2 pl.
atberid,
PH 297
.
atberthe,
TBC-LL¹ 861
.
atberthai-si,
1959
.
atberthi,
PH 5268
.
itirid-si,
TBC-LL¹ 1636
.
-aparthi,
PH 5268
.
-aparthai,
2362
.
-abraid,
-aburth,
CCath. 601
. 3 pl.
atberat,
Trip.² 1175
.
TBC-LL¹ 2659
.
adberuid,
Laws i 34.4 Comm.
atberait,
PH
6985
.
aderait,
2676
.
aderaid,
CCath. 1700
.
adeirit,
Ériu
xv 14 § 1
.
adeirid,
TSh. 751
.
-abraid,
2514
. Pass. sg.
atberar,
BDD² 582
.
TBC-LL¹ 843
etc.
atberair,
PH 2870
.
aderar,
7396
.
aderair,
7345
.
iderar,
CCath. 722
.
dearair,
DDána 48.10
. adirthir (: sligthiph),
IGT Verbs ex. 93
.
adirthear,
DDána 78.12
adeirthear,
TSh. 2515
.
deirthear,
5652
.
-eperar,
Laws ii 254.6
.
-ebarar,
ACL iii 247.5
.
-apar,
MU² 265
.
TBC-LL¹ 1148
.
-abar,
DDána 23.18
.
-aburar,
Maund. 8
.
-abairthear,
Ó Héodhusa 50.16
.
-abarthar,
TSh. 1924
.
Indic. impf. 3 s.
atbered,
TBFr. 223
.
adbered,
Ériu i 46.10
.
atdeired,
TBC-LL¹ 2854
.
a-deireadh,
DDána 52.17
.
conaprad,
Ériu iv 32.4
. 3 pl.
adeirdis,
Maund. 16
. Pass. sg.
atberthea,
TBC-LL¹ 1453
.
adberta,
Ériu ii 176.5
.
atberte,
CCath. 4446
.
aderthai,
Irish Texts i 22 § 5
.
frisi n-aburti
,
Ann. Conn.
1310.3
.
Ipv. 2 s.
apursiu,
Mon. Tall. 150.22
.
apair,
TBFr. 323
.
abbair,
SR 1213
etc.
abair,
PH 351
. 3 s.
aprad,
PH 1768
.
abradh,
Ériu xv 14 § 5
. 2 pl.
apraid,
TBFr. 144
.
abraid,
Ériu iv 140.18
.
aprit si,
Mon. Tall. 131.31
. 3 pl.
abraid,
RSClára 7b
. Pass. sg.
abarthar,
RSClára 4a
.
Subj. pres. 1 s.
atber,
Ériu v 30.4
.
-apror,
LU 6662
(TBC).
-abrur,
LB 141a28
. -abra-sa (abru-sa v.l.),
CCath. 3340
.
cia therar
,
Ériu i 227.5
. 2 s.
ciadera,
Metr. Dinds. iv 356.58
.
-eibre,
Laws iv 108.1
.
-aprai,
Fing. R. 381
. -apra (-aprae
v.l.),
CCath. 4209
.
-abra,
PH 431
.
-erba,
3155
. 3 s.
adbera,
Laws i 120.27 Comm.
-epre,
Ériu iii 106 § 41b
. ?
-eperta-som,
TBC-LL¹ 2153
.
-apra,
IT i 128.26
. 1 pl.
-epram,
PH 6887
.
2 pl.
-apraid,
LU 4009
(
SCC 45
).
-abairthe,
TTr.² 337
. 3 pl.
-abrat,
Sc.M² R 20
.
-aprat,
PH 7891
. Pass. sg. -ebarthar
(- erbarthar MS),
Ériu iv 24.3
.
-abartar,
RSClára 103a
.
Subj. impf. 1 s.
-abruinn,
KMMisc. 354.17
. 2 s.
at-bertha,
Sc.M² 3
.
TBC-LL¹ 1730
.
aderthe,
ZCP vii 301 § 7
.
-ebertha,
TBC-LL¹ 1730
.
-erbarta,
Anecd. v 2.10
=
erbartha,
Alex. 829
.
3 s.
atberad,
LU 2511
.
-ebrad,
IT i 175.16
.
-aprad,
Fing. R.
30
.
-abradh,
TSh. 2509
. 1 pl.
atbermais,
Trip.² 63
. 3 pl.
aderdáis,
Fianaig. 70.27
.
-abbraitis,
TBC-LL¹ 3592
.
-hapraitis,
3291
. Pass. sg.
-abartháoi,
RSClára 77b
. With inf. ro
3 s.
-erbrad,
IT i 175.31
.
Fut. 1 s.
at-bēr,
Fing. R. 971
.
atér,
LL 298b40
.
adér,
BNnÉ 252 § 207
.
adéar,
DDána 67.7
.
-eibér,
FDG² 57
.
-aibéar (: caigéal),
Content. xxiv 10
. 2 s.
atbēra,
SR 8133
.
atbéra-su,
Trip.² 1141
.
adbera,
Laws i 302.26 Comm.
-adéruir,
Laud 610, fo. 18d
(cited from Plummer MS notes).
3 s.
atbera,
PH 2038
.
adēra,
ZCP viii 212.23
.
adéara,
DDána 29.24
. rel.
adérus,
RSClára 152a
.
-epri,
LU 2513
.
-ebre,
IGT Verbs ex. 82
(subj. ?).
-aibéra,
ZCP viii 212.30
.
-aibeóraidh,
TSh. 534
. 1 pl.
adéaraim-ne,
DDána 67.35
.
déaram,
ML 120.15
.
-aibéaram,
DDána 95.18
. 3 pl.
atberat,
TBC-LL¹ 1613
.
adēraitt,
RSClára 22a
.
-aibeórait,
14a
. Pass.
sg.
atdérthar,
RC xx 12 § 21
.
-habeórtar,
Maund. 268
.
Condit. 1 s.
adearainn,
DDána 59.26
. -eibrinn (: deighgreim),
IGT Verbs ex. 91
. 2 s.
atbertha,
TBC-LL¹ 1730
.
-ebertha,
1730
.
-aibeorta,
TBC-LL¹ p. 221 n.4
. ádertha, ibid. 3 s.
atbered,
SR 5903
.
adberad,
CCath. 754
.
atberad,
755
.
adéaradh,
DDána 94.13
.
-ebéredh,
BNnÉ 323 § 33
. -ébradh
(: érlam),
IGT Verbs ex. 86
. -eibreadh (: fleadh),
ex. 81
.
-aibeoradh,
Keat. i 62.17
. 1 pl.
adéarmais,
DDána 99.43
.
3 pl.
adiartáis,
TBC-LL¹ 4018
.
adérdáis,
ZCP viii 223.20
. Pass.
sg.
adéarthaoi,
DDána 21.22
.
adéartha,
11.33
.
-aibértaide,
Maund. 55
.
-aibeorthaoi,
Keat. i 234.16
.
Pret. and perf.
(a) 3 s.
atbert,
Trip.² 168
.
TBC-LL¹ 962
etc.
adbert,
Mon. Tall. 136.18
.
itbert,
CCath. 412
. 2 pl.
atbert
sib,
PH 1384
. 3 pl.
atbertatar,
TBC-LL¹ 456
etc.
atbertar,
TTr.²
560
.
(b) 1 s.
atrubart,
PH 1548
. 3 s.
adrubairt,
Anecd. i 11.13
(
-a(i)rt,
SCano 309
).
atrubairt,
SR 1325
.
adrubairt,
Trip.²
554
. 1 pl.
atrubartmar,
CCath. 2865
.
atrubrumar,
PH 554
.
adrubramar,
3460
. 2 pl.
atrubrabar,
PH 2774
. 3 pl.
atrubartatar,
LL 401b42
.
atrubratár,
TBC-LL¹ 2076
.
atrubartar,
TTr. 422
. Pass. sg. adrubrad.
Trip.² 1392
.
atrubrad,
PH 107
.
(c) 1 s.
atubart,
TBC-LL¹ 4110
.
adubhart,
DDána 39.14
.
3 s.
adubairt,
TBC-LL¹ 1494
.
atubairt,
956
.
gitubairt,
3764
(ce
dubairt
, v.l.).
itubairt,
RC xlvi 227.19
.
adubert,
ZCP xiii
182.26
.
dubairt,
PH 7464
.
adubairt,
IGT Verbs ex. 80
.
duibhert,
Rel. Celt. ii 190.33
. adeibairt (idubairtt v.l.),
Ériu ii 184.16
.
-dubhairt,
TSh. 3198
. -dobort (: comolc),
IGT Verbs ex. 88
. -dóbart (: cródhacht),
ex. 89
.
-debhairt,
CCath. 421
.
-debert,
RC xiv 46 § 54
.
-débairt,
TTr.² 245
.
-débuirt (: énuilc),
IGT Verbs ex. 75
. 1 pl. adubramar
(atrubhamar v.l.),
CCath. 2641
.
adubrumar,
Laws i 92.9
Comm.
adubramair,
42.21 Comm.
dubrumur,
142.27
Comm.
-dubhramar,
TSh. 1158
.
-dubhramair,
99
. -dobramair (: gormlannaig),
IGT Verbs ex. 79
.
-dobhramair,
DDána 101.25
. 3 pl.
adubratar,
PH 2679
.
dubrudar,
RC xlix
5 § 2
.
-dubhradar,
TSh. 3210
. Pass. sg.
adubhradh,
DDána
21.7
.
má dubradh
,
IGT Verbs ex. 80
. -dubradh (: chunnradh),
ex. 90
.
-debhradh,
Lism. L. 3310
. -déabhradh (: téarnamh),
DDána 108.3
.
(d) 1 s.
-óbart,
IGT Verbs ex. 85
.
-éabhart,
Content.
viii 4
. 3 s.
-eabert,
Ériu ii 186.13
.
-ebert,
CCath. 4061
.
-ebairt,
TBC-LL¹ 137
. -ébairt (: mérailt),
IGT Verbs ex. 74
.
-éabhairt,
DDána 97.24
. 3 pl.
-ebradar,
Ériu ii 180.10
,
Pass. sg.
-ebrad,
Fing. R. 1030
.
-ebrath,
ZCP viii 313.30
.
-ébrad,
IT i 132.19
.
(e) 3 s.
condérbairt,
TTr.² 1764
. 3 pl.
-derbertatar,
BS 50.30
. Pass. sg.
asroepred,
Mon. Tall. 159.4
.
Pret. and perf. with s-pret. endings. 1 s.
atbertus,
PH 1517
.
adubartus,
1785
. 2 s.
atbertais,
TBC-LL¹ 1414
.
adubartais,
PH 3332
.
adobhartois,
Desid. 799
.
-ebartais,
Fen. 300. x
.
-dhébartais,
ZCP viii 552.14
. 3 pl.
atbertsat,
LU 9223
(
FB
§ 77
).
asbertsit,
Alex. 690
.
atbertsatar,
PH 2743
.
-epertsat,
PH 750
.
-ebertsat,
2305
.
-ebirtsit,
TBC-LL¹ p. 649 n.7
.
Pass. sg. adubortas (: bfoltchas),
IGT Verbs ex. 78
.
-ebras,
Ériu vii 225.6
.
Also 1 s.
-erbertus,
PH 4958
. 2 s.
atrubairtais,
PH 5046
.
-erbortaiss,
Ériu xii 166.30
(TE). 3 pl.
atrubhairtset,
Leb. Gab.(i) 244.9
.
Vn. epert.
abairt,
IGT Verbs § 6
.
Part. of necess.
abarta,
Anecd. ii 20 § 4
.
Says, speaks
(folld. by direct obj., verbal clause or vn.
clause):
dogníthe a n-asbered Moysi,
Wb. 15a18
.
arna epret
is ara miscuis in cúrsachad,
7d8
.
ní arindí asndarobartis
. . . inna briathra hisin,
Ml. 31b22
.
atbeir C. . . . inní so,
Trip.² 10
.
in ferand . . . a n-apar a mbith,
43
. ní abbair
acht fírinne `I say only the truth',
Ériu ii 92.15
.
intan
promthar epred ced,
ZCP vii 312 § 24
.
asrubairt ni regad
co rrucad mo chendsa,
TBC-I¹ 1219
.
adbert co ndingnead,
Ériu ii 180.9
.
brat an druadh adir an leabhar / 'na smual
ón tigh theineadh,
Dán Dé xii 23
.
dā n-abruinn gurab
dubh an fíach, / adēardis Laighnigh gur geal,
KMMisc.
354.17
.
ná habair 's ní aibéar-sa / m'ainm,
Dánta Gr.
95.13
.
adeirid uile, crochtar é,
TSh. 3196
.
an madradh
adeir sé do bheith i n-ifreann,
1030
. an dream adeirmíd do
mharthain quos vivere dicimus,
5863
. In phrase a.¤ bréithir
(bríathar) gives one's word: asbir mo bríathar . . . beith ré
dosom ría n-ecaib ┐ ní dognéa . . . `by my word',
Mon. Tall.
141.6
.
natiur-sa brethir manu thísat . . . is missi conairgeba
bás,
TBC-LL¹ 4269
.
asbiur mo bréithir . . . narb' ail damh nech
d'anacal,
RC xxvii 268 § 16
. In sense of orders, commands:
asbert Colmán a scor reme C. ordered it to cease,
BColm.
58.22
. má adubhairt cairt a roinn ribh / an tírse `if some
charter orders you to divide this country',
Aithd. D. 30.32
.
céard gach fhir do dhíol adeir he orders the craft of every man
to be rewarded,
DDána 91.45
.
adeirim ris an saoghal cromadh,
TSh. 190
.
sings, chants
Celtica xxi 62
:
co n-ebert an laoidh,
BS 17.487
.
With prepp. With FRI
says to, calls:
amal asindbertatar
som fris,
Ml. 124d9
.
is sain indí asidrubart ┐ indí frisa
n-érbrath,
Sg. 220a10
.
asbert D. fri Pátricc,
Thes. ii 241.12
.
eprid frie for toisc,
TBFr. 396
.
Rí frisin-erbairt in slúag,
SR 7689
. Conall C. atubrad rium-sa do gabáil ann `I was
told that C. would settle there',
Ériu xvi 67.93
. ní apur frit
ol M. ní fodgní lind `I do not tell thee (to do so) says M., such
is not our practice',
Mon. Tall. 140.24
. notaitchim ar Dia . . .
co n-erba rind . . .,
PH 3155
. adbirsa fritsa cuicc bliadna
dec pendi `I pronounce upon thee fifteen years of penance',
Mon. Tall. 154.23
.
apraid ríu . . . anat dina cuínib co
fodailter dóib,
TBFr. 144
. coimhlíonaid . . . mar a dubhradh
riú `as it hath byn commanded them',
RSClára 114b
. is airi
asbiur frit stultam,
Wb. 8a9
. as uime adeirthear neamhghlan
rú this is why they are said to be impure,
IGT Introd. 5.12
.
Druim C. risa n-apar Áni Clíach which is called,
MU² 294
.
as ris aderthai Mac Duinnshleibhe,
L. Chl. S. 17
.
mac do Fíachaig Mullet[h]an risinnabar Fer da Líach,
ZCP
viii 303.29
.
an ced earnail dib re nabar morbus uniuersalis,
RC xlix 3.4
.
With DO
gives as a name to, applies to, calls:
conna epreid
ainm dia ndoib,
Ml. 70a6
.
ání as deus is du folud nephchumscaigthiu asberr,
110d16
.
conepertar doib ylementa
,
Sg. 3b6
. ní eperr acht hilar dóib `only the plural is used of
them',
73a11
. cid ara n-eperr fer midboth don[d] ḟi[u]r so ?
Críth G. 30
.
is hé in suide itberar doib,
Trip.² 40
.
With DI
calls:
is de atberthe in siriti de ara met no delbad
i n-ilrechtaib,
LU 9008
(
FB 75
).
is airi adberta Furbaide
de,
Ériu ii 176.5
.
cia tugaid ara n-ebarar berla tobaide
din Gaedilg ?,
Auraic. 2.10
.
Says of: issed asberedsom
desuidiu `this is what he used to say of this',
Mon. Tall. 142.18
.
is don ingen siu atrubrath cruth cach co hEtain,
IT i 120.12
.
conadh aire atberar in foranmach de .i. Nuada Find Feimin,
ZCP xiii 197.15
.
cé dearaid cách éag re hadhart / d'onchoin
R. . . .,
Magauran 1172
.
With ó
names from: iar marbhadh . . . Charolusa . . . ó
n-abarthar cloidheamh Charolusa from whom the sword of C.
is named,
Ériu i 80 § 8
.
cia ó ndubhradh ainm gacha litre,
IGT Introd. § 1.4
.
Féine ó Fhéinius atbearta,
Keat. ii
319
.
Aed mac . . . Fergail on abar h. Fergail,
Ann. Conn.
1232.2
.