n
ā, f.
IGT Decl. § 39 (91.13)
. See
Ériu xviii 99
.
(a)
tree-trunk, tree
:
a bun cleithi na crand,
BB 497a13
. cleatha
ag fás . . . a cnuas `the tree's growth from acorns',
Dán Dé
ix 26
. an úir . . . / ag brosdadh ar chlúimh na gcleath the
foliage of the trees,
DDána 106.22
. do sgeach dhonn / cleath
chorr do-chíthe ós do chionn (to a hill),
Ir. Syll. Poetry
31 § 1
.
dá cleathaibh ceannchroma,
70 § 2
.
nach faghar
éinchleath aimrid,
O'R. Poems 3753
. deargcna cleath go
caol gcolptha (i.e. the tree bending with the weight of nuts
. . . ),
O'Hara 4062
.
ubla ag fecadh na gcleth gcorr,
IGT Decl. ex. 528
. trí haithriocha fhear nEamhna / glainchleatha
feadh bhfíneamhna `bright stalks',
O'Hara 272
.
(b)
house-post, stake, pole
:
is bēsad na cleithe, is balc
oc lār, is caol oc clēithe,
Corm. Y 275
.
clí .i. cleath,
O'Cl.
cleath gl. tignus [tignum],
Ir. Gl. 485
.
guth domadbat
trie clethae (: domincrechae, leg. -a: -a),
Liad. and Cuir.
18.15
(`through the wattled wall' ? leg. between the posts).
sesrech oc tabairt cecha clethi,
LU 8059
(
FB 2
).
ro brisiset
cleith di clethaib ind rigthige . . . conid sí conar dollotar a
mná chucu isin tech,
8371
(
25
).
in rightheagh . . . ┐ a chleatha
. . . do credumae ┐ a cael d'airgid,
IT iii 195 § 34
. la tabairt
forgoba inna bruinni co mboí isin cleith fris anall (the man
pierced by the spear was between the king and the wall),
LU
4369
.
in cu araig do nomad cleth on dorus, [┐ ni cuaille
crin cuachda],
Laws iii 412.20 Comm.
ar-sesar clithem
cletha `the spearman(?) sat by the houseposts',
Ériu xix 82
§ 6
.
cona farcaib cleith no slait no scolb . . . nadicsed as a
inad,
LB 216a59
. do thighibh bláithe cleath gcorr with
tapering posts,
Ériu v 58.103
.
roga ro-ch.¤ ┐ slemain slatchaolaig,
ML² 1065
.
co rug Eochaidh a chend leis a teach
Theamrach co rochuir for cleith cháerthaind,
Metr. Dinds. iv
272.15
. cor chland cleatha ann (as a sign of taking possession),
Ériu xvi 66.82
.
trī maic B. . . . ciatarochlan[n]sat cletha
hi Temuir,
ZCP viii 313.18
.
sáid in cleith lium ol Ciarán,
SG 73.10
.
a gcleath do chor i dtalamh,
TSh. 6969
. By
extension, of a musical instrument (cf. use of crann): ní
reich a diomdha ar a dáimh / gidh iomdha dháibh go gcleith
gceoil `with their harps',
Magauran 3986
(cf. also clíath cíuil
s.v. clíath).
c.¤ chengail
tie-beam, cross-beam
(?). Fig. mar ch.¤ cengail ar
in síthcháin `in order to clench such peace',
Caithr. Thoirdh.
9.14
. mar chleathaibh ceangail ar an bhfál bhfírinne `as
binding wattles, as clinchers', Gloss.,
TSh. 6714
. cleith
cheangail ar charcair an chrábhaidh (of God's grace),
1470
.
(c)
spear
:
in cath . . . / ba cummasc claideb is ch.¤
,
LL
29033
.
clansat cletha dogra trít,
952
.
scarthain risin slóg
saer suthain / nachar chlaen re clethaib,
SG 353.6
.
ac bualad
cleithi ar slinden h. Conchobair,
Ann. Conn. 1342.3
.
mor c.¤
tre choluinn,
Fen. 376.20
.
fan gcleith nó fan gcloidheamh,
DDána 98.21
.
laoich ag géarughadh chleath gcaol,
O'Hara
2547
.
(d)
goad
:
casaidh cleith ndírigh ndóibsigh / d'óinsigh eich
. . . ,
IGT Decl. ex. 733
. atáid bríathra an eagnuidh amhuil
cleatha ┐ amhuil tairngidh ar na ndaingniughadh (`goads'),
Eccles. xii 11
.
(e) Fig.
warrior, chief
: rochuir cath Carmain in ch.¤ /
Fiachu Labrain `the chieftain',
Metr. Dinds. iii 460.13
.
Conoll
in cleath nemdaer,
362.82
. a cathmílid . . . ┐ a cléth bága (of
Achilles),
TTr.² 1621
.
da laech . . . da comlaid catha, da
cleith ugra,
Cog. 56.y
. cuailledha trēna Tuathail . . . ┐
cletha cosanta Cuind (of the colamain Temrach),
ML²
1363
.
a chleath Eamhna,
Aithd. D. 37.33
. bláth na gcleath
`the choice princes',
Content. xxx 37
. Cf. ar cleith mBóinne
`the princess of the Bóinn',
Aithd. D. 11.22
.
(f) Of hair: a bharr na gcleath gclaon `of flowing locks',
Aithd. D. 54.5
. earla fiar na gcleath gceiníl `wavy hair
tressed in native fashion',
O'Hara 1911
. Cf.
a chúl fionn na
bhfaichleath gcas,
Magauran 2506
.
(g) In phr. cletha cridi(?): crū a cleithib cridhe crūaid,
/ fuil a feithib . . . ,
ZCP vii 299.15
.
(h) Of uncertain meaning:
o ro gabsat cóir na c.¤ / nocorb
allic dóib teched,
TFerbe 621
.
cruth glacanach / cleath liac
lupanach,
IT iii 98 § 158
. cleath ag leith dá toigh mo theagh
`my house stands as a supporting buttress to her castle',
Aithd. D. 1.15
(leg. cleath i gcleith which may have a technical
sense? Ed.'s note).
muna mbeath [a] each is a ara / do ba
[a] leath cleath dala dhóibh,
DDána 110.34
(`half of them
(his troops) would have been an encumbrance(?) to them',
Ir. Monthly 1920, 264
).
Compds. With noun. clethail chachta (? leg. -aile c.),
Arch. Hib. ii 48 § 4
. Con Corb cen nach clethalt (2 alt),
ZCP
xii 436 § 8
(
LL 4854
).
maith ro cumad in cleathbhaile / sa
clochtaighe,
IGT Met. Faults § 58
.
clethblugaid Ērenn,
armach Line, airsid Āi,
ZCP iii 466.26
(Baile in Scáil) (= 2
blogaid).
da churaid, da chlethbriugaid,
TBC-LL¹ 5376
(prob.
read -blugaid). cleth caillti . . . do slegaib `forest of spears',
MR 224.1
.
cona tuighi co clet[h]coilltibh aigh,
CCath. 4980
.
Art cen chleth-cheird fo chaire `A. whose skill of spear was
faultless',
Metr. Dinds. iii 368.23
(
LL 20890
).
¤chlann:
Mael
Sechnaill . . . de chlethchlaind Chuind Chétchathaig,
LL
15931.17240
. cabsaid cach cruach fa cleth-ḟál `wattle hedges',
Hy Fiach. 194.3
. a ccleathLuidhne `Luighne of the lances(?)',
O'Hara 3065
.
¤orddan see below s.v. cleth-ard.
clethcumgugad a cliab-asnaid ag a comdrud i cenn a cheile,
MR 256.21
.
With adj.
a shluagh Caisil cleathaluind,
Caithr. CC 6.16
.
¤ard:
Senan . . . c. .i. ar clethordan,
LB 241a23
.
cleathard .i. clothard no
clúard,
O'Cl.
in Cletiuch dno is clethbuidig catha,
ZCP iii
242 § 42
. Druim Cetta clethcháin (: noem g
s.),
RC xx 140.15
(ACC Comm.). ríoghradh chleathchorcra Chonnacht `red-speared',
Studies 1920, 566 § 9
.
go Domhnall gcleathchorr
gCairbreach,
DDána 64.31
.
do chionn Cheallachain chleathchuirr,
Caithr. CC 25.10
.
Conla clethgarg,
LL 15056
.
BB
47a54
. ón Bhúill chuirmthe chleithghil `overhung with
white branches',
O'Hara 1775
. do ṡíol chleithleabhar
Chonuill `long-speared',
TD 7.47
.
gu Croit Cualachta clethmhoir,
Lism. L. 4764
.
fri muintir Crimthaind cleth-núi,
Metr. Dinds. iii 164.22
. tri deichnemhair fa sgeimh sgol / na
bhḟein chleithremair . . . ,
LL 394.2
. slóigh cleithreamhra
`stout of spear',
Aithd. D. 19.13
. co Cathair comsech clethrúad
red-speared,
LL 25312
. clethruad Cualann `the red shafted
hero of Cuala',
Ériu xvii 40 § 15
.
gilla . . . / catlas i Casiul
chlethruad,
LL 19427
.
With adj. derived from noun.
cona borbsluaghaib
cletharmacha coisidhedh,
Caithr. Thoirdh. 15.9
. barr
cleathmhongach na gclodh lag `with a sheltering mane',
TD
2.23
. d'úib comraicmera clethuillecha . . . Cinndergáin,
Caithr.
Caithr. Thoirdh. 130.22
.