n
o, m. (Lat. terminus). Also tarman in Met. Dinds.
and Mod. Ir. (exx. infra). tearmann o, m.,
IGT Decl. § 11
(54.x)
. Cf.
§ 104.
termondd .i. tirma a māine cin a fliuchad
imuich,
Corm. Y 1261.
(a) the lands of a church or monastic settlement within
which rights of sanctuary prevailed (of wider extent than the
faithche, see this wd.). Cf. termonlandes ... terrae ad
ecclesiam pertinentes, ... puta a praediis laicorum,
Du Cange
.
secht maigne na fechar re la Feine: neimed co n-a termand,
Laws v 302.x
.i. neimidh na cille tall, co n-a termunn amuigh
.i. maigen dighonadh,
304.3 Comm.
techtaid cach dire a
seóit gatar a termann nemith,
H 3.18, 382a
(
O'Curry 835
).
set ... mad he ro huicthar a termann na eclasa fri faiche
dimuigh, ib. (
O'Curry 836
).
do cech eclais ... leithdíre dī ina
termund sechtar faithchi,
Cáin Ad. 36
.
i termand Indse
Cathaig,
Fél.² xxxix 33
.
cidh a faithche, ci[d] a t.¤
,
Laws
v 126.y Comm.
nirbo therman robái threll (: Cerman)
`
precinct
,'
Metr. Dinds. iii 88.3
.
tré sárúghadh tearmaind
Tamhlachta M.,
AFM i 416.x
. termand Cluana maic Nois do
argain do G. ... co ruc il chéta bo as `glebe-land,'
RC xvii
363.7
.
ro creachadh ... arbar ┐ foirgneamh eitir thuaith
┐ thearmann uile,
AFM v 1682.11
. Note also: re méd
cádhuis ... Tighernaigh ┐ a thermainn a cClúain Eóuis
`
hermitage
,'
Ériu v 74.19
. do thearmann gan íobairt cliar
`
chapel
' (Gloss.),
Measgra D. 59.59
.
(b)
sanctuary, refuge, safe place in general: cíambad
termond Tailtiu ar thrét `a sanctuary for the flock,'
Metr. Dinds. iv 158.157
. do saidid termond co teit amudh `it
was through the search for a safe spot that it was lost,'
Laws
v 192.21 Comm.
ni ba termann duit-si sin, a Nuada (N.
had fled to an island),
ZCP xiii 219.6
. go ndechatar do
chaithem a dtermainn ... [go] Mag ... nEo sought refuge
in M. nE.,
Caithr. Thoirdh. 35.19
. a gclú 's a dtaisce 's a
dtarmainn díona `their sanctuary of protection,'
ITS iii
202.86
.
(c) In abstr. sense sanctuary, refuge, protection, safeguard:
ni tart termann do Themraig,
Metr. Dinds. i 26.188
.
cetharda
dlegar do fhlaith | ... | ...termann cell,
Ériu ix 47 § 17
.
ni tabratis termond do dhuine for domhan,
RC xxvii 268.15
.
fa croch ... thú dar dtearmann | ó chrú ochta ... Dé,
DDána
41.42
. co tarait t.¤ doibh `and spared the inhabitants,'
AU
ii 74.10
.
tuccsad ... comairche cotchend ┐ t.¤ tarise do Ch.,
Ann. Conn. 1235.16
.
cia ... fuair termann ar thiugh-ba,
MR 172.2
. do bendaig sé an t-inad sin ┐ do fagaib se t.¤
aice `the right of sanctuary,'
BCC 126.3
. ar ar bhronnadar
do tearmannaibh d'ollamhnaibh Éireann
immunity (?),
Keat. i 4.32
. Cf.
70.60
.
72.90
.
do mharbh seisean an duine
... i n-aghaidh dhlighidh ┐ tearmainn na feise,
iii 1378
.
is
é gnáth-smuaineadh an bháis chorpardha tearmann is
dísle againn dár ndídean ar bhás na hanma,
TSh. 7654
.
tearmonn slógh `defence of hosts' (of a chief),
ITS iii 188.7
.
In this sense as attrib. g
s.:
secht maige tarmain cen tech
(: Charmain),
Metr. Dinds. iii 24.303
. ar dteagh tearmoinn
(of a person),
TD 34.34
. go cathrachaibh an tearmainn
the cities of refuge,
TSh. 10222.
(d) Various: a fil eter Corccaig ┐ a termund `
boundary
,'
MacCongl. 41.25
.
go termannuibh na cruinne talmhuidhe,
Luc. Fid. 381.9
. ?
degraínd | ┐ buaidh tearmaind gan
toigraim,
IT iii 76.11
.
F. tenn t.¤ | ... fri digla,
Gorm. Aug. 9
.
mun bhfuil fé ad tarmainn taca don diuice ris `unless in
this as guarantee thou hast the duke's support,'
Ó Bruad. i
206
. In n.pr.:
Seaan an Termuinn,
AU iii 568.5
. Common
in nn. loc., see Hog. Onom.