n
o, m. (? orig. n., see n
pl. below) g
s. liuin(?),
Fianaig.
10 § 4.
ZCP x 295.31
.
leoin,
Lism. L. 3206.
d
s.
león,
TBC-LL¹
4939.
? n
pl.
-liuna,
Ériu viii 173.30
. g
pl.
len,
BCrólige 61
.
IGT Decl. § 61.
(a)
defeat, hurt, injury, misfortune, sorrow
:
ar srengail
nAileollo asin chath mad fair no maidset nō ar guin Conchobair mad fair bad lēn,
TBC-I¹ 3540
(=
róen,
TBC-LL¹ 5880
).
nocho rabadais lá liúin,
LL 6861
(cf.
lá madma,
6857
).
l.¤
catha,
Acall. 4964
.
uathmhar magh a mbia léan,
Études Celt. iv 123.2
. trí ata mesa do ḟlaith: l.¤, brath, míairle
defeat(?),
Triads 243
(`sloth'). imonrōiraid, bāg ma liūin, /
totim la hóga aniūil fight of my defeat(?),
Fianaig. 10 § 4
(leg. immonróirad, ed.).
bruig Banba fo l.¤ / ni scél crotha
caín,
LU 9881
.
domrigne losc l.¤
,
LL 18583
(
PRIA xix 548
§ 26
).
cuibiur Glindi Ridi . . . / on gaeith acher dogeip len,
RC xi 131.50
. noco torchair Cormac cas / gan len ar a
aireachus `with his sovereignty unimpaired',
ZCP xi 42 § 23.
ar do ḟlaith cen lēn (to God),
ACL iii 232 § 7
. is mairg aṅces
a bidbaid / inn inbaid do chora i ll.¤
when he is defeated,
LL
18456
(
PRIA xix 544 § 19
).
mo chomergi-sea assin león ┐
assin chess i rraba,
TBC-LL¹ 4939
.
atchiu ár ar Eoganchaib /
atchiu l.¤ ar Aidnechaib,
SG 373.23
. cēn gair cech fān imthéit
lēn `sooner or later every wandering comes to grief',
Ériu ix 48
§ 23
(tr. s.v. fán). bad (= bat) frialmach debtha . . . arna
tormastar fort iliuna len lighe so that the many sufferings of the
sickbed may not be added to you(?) (reading tormasatar . . .
il-liuna lēn-lighe),
viii 173.30
(cf. phr. lige líuin below).
les-ainm lenus .i. inní is len no is lista leis do radha ris
`grievous',
Laws v 230.3 Comm
. Cf.
i 192.1 Comm
.
is fír
ég Í Eidirsceoil, / l.¤ na gcrich d'a chomhatmáil,
Miscell. Celt. Soc. 328.13
.
cen len cen erchra forru,
PH 4126
.
feasach mé
ar bhás Uí Dhuibhne / ní doilghe liom léan oile,
Oss. iii
296.10
.
cen labra len,
Lism. L. 2137
(: scēl). an léan fhuair
gé do fhidir though He knew the grief she had suffered,
DDána
69.11
.
a chros ós chionn na leirge, / tuar leoin dar lucht
aoincheirde,
65.10
. Cf.
8.8
.
rí . . . / nar airigh léan budh
léan dó,
PBocht 16.9
.
creach ar chreich an t-ég-sin Airt /
l.¤ ar l.¤
,
L. Cl. A. B. 257.138
.
a n-uabhar súd, a rúin,
na hagair / ní 'sa mhó ar na leointibh laga,
Ó Bruad. i 46
xliv
. Attrib. g
s. ? a .h. chuind a charbat leanaim
leoin acuing etc. injury-inflicting (?),
IT iii 85 § 78.
oglaich liuin ┐ laich leadartha,
MR 288.11
. In phr.
lige lén (líuin, léoin) sick-bed, state of being injured or ill
:
ina otharli(u)g[i]u len `on his sick-bed of pain',
BCrólige
61
. ? Cf.
liun no len .i. toiscidh lesugtha no leptha ut est
na bī meirg miliun (miliuin, v.l.) .i. mitoiscid no milesaighthi
no mileptha no milen ┐ faill,
O'Dav. 1150
.
toirberis maolduirne meince fair . . . ┐ do fagaibh 'na luighi liuin ar lár an
atha é,
ZCP x 295.31
.
ō domrala i llige leōin,
Sitzungsb. Pr. Akad. 1918,
371 § 1
. na roscurthea int ech . . . / noco lessed lige líuin
`till he should lie down forwearied',
Metr. Dinds. iv 66.107
.
isin luighe liúinn ┐ lanesláinte,
Ériu v 88.37
. Cf.
viii 173.30
cited above.
In later lang. in phrases expressing grief, dismay: mo léun
tu, a Oisín, uaim! alas that I have lost thee,
Oss. iv 246.8
.
buain na craoibhe, mo lá leóin,
Studies 1926, 77 § 2
.
mo
léan-sa . . . / saobhadh do chéadfaidh,
Keat. Poems 557.
mo léan nach faicim a shamhailt,
1469
.
mo lá léin-se, a
Éire . . . / an chréim seo . . . do thárla leat,
Hackett xv 1
.
tug gan treóir mílidhe is mná / lá leóin ar tírine thú thy loss
is our land's calamity,
IGT Decl. ex. 1322.
(b)
idleness, sloth, inertia
(?):
féil fir nád char corplén,
Fél.
June 22
.
anmchara ac forcetal scēl, / senchaid lessaiges cen
lēn,
ACL iii 223.22
.
celebram is cuimrigem / cen lobra, cen
lēn,
314 § 22.
hi teirt roguidset cen l.¤ / na tri mec ┐ Danhél,
KMMisc. 148.9
.
is ed dlegar don aos gaoth / . . . / . . . airnaighthe nād lēn / ┐ forcedal fann trēn,
ZCP vii 298.2
.
(c) Of persons one who is unable to defend himself (or his
interests) because of his youth, debility, etc.: nī lūad nach
liūin `it is not the praise of any weakling',
Misc. Hib. 43
(: Briūin).
nochon ḟuilgitis na liūin / buille Fergusa fortriūin,
ZCP viii 217 § 9
(cf.
meicc beca,
§ 8
). In legal context
infant,
minor
:
ni haclaidh selb tuinidhi liuin na labra na ainbfis,
O'Curry 2470
(
Eg. 88, 38a
)
.i. nocha tabair aclaidh ar in liuntach,
arin mac bec,
O'Curry
428
(
H 3.18, 233a
). Note also: cóic ingena ind
láich, nár liúin `of the hero, who was no sluggard',
Metr. Dinds.
iii 88.17
.
mo dhá dhaltán níorsad liúin,
Content. i 1
. nirb
obair liúin ro-dus-clái `no idle man's work',
Metr. Dinds. iii
122.42
.
The follg. exx. could be referred to either (a) or (b):
Cormac cen l.¤
,
LU 4173
(`free from sorrow',
Metr. Dinds. ii
14.57
).
tosach lubra l.¤
,
Anecd. iii 16.18
.
ferr lēn lubra,
20.2
.
cid canat tonna, toirm trén, / cen nach l.¤
(cheville),
SR 7898.
Compds.
¤alt: loingsigh co len-alt (: mēlacht) `sorry
plight',
Misc. Hag. Hib. 28.16
.
¤lige sick-bed, see
Ériu viii
173.30
cited above.