in adjectival formation. Adjj. are formed by composition of the particle in- (which
Pedersen Vgl. Gr. § 358 (f) regards as probably an intensive prefix but see
Ériu xx 83
)
with (a) a substantive (the term ionshamhlughadh is applied
to this type of adj. in
IGT Introd. 33 § 151
,
§ 152
) or vn.
or (b) a participle in -t(a)e, -th(a)e. These adjectives are
indeclinable and those in group (a) have the meaning
capable of, fit for, proper for, worthy of
(the action, thing
or person expressed by the substantive): with the vn.
the sense is usually passive: `
fit to be ....' If formed with
the part. they have nearly always the force of the Lat.
gerundive.
in- lenited the following initial, but in some later examples
sh- is replaced by ts-.
(a): [Where the substantive compounded
with in- was an o-stem, the resulting adj. was an i- stem.
Hence it came to be considered that these adjj. were formed
with the gs. of the subst., and many of the later exx.
consist of in-+g
s. of a subst. See
GOI § 345
].
¤accra
capable of being claimed:
imḟorcraid ro b'ināirme na
cindedh comloinn ro b'inagra,
MR 268.19
.
¤aicde `
capable of
acting as surety
' (Plummer MS. notes):
frisin raith innaicde,
O'Curry 67
(<
H 3.18, p. 24b
).
¤affrinn
fit to offer Mass;
suitable for the offering of Mass:
nír inaiffrind in altóir i
nfécmais in tréidhe sin,
SG 31.11
.
an sacart do-chī an
aisling sin nī h-in-aifrinn hé,
De Contemptu 986.
¤áig
capable of giving battle:
in nech ba hionáigh gan oil,
Duan. F. i 6.12
.
¤aignis
able to argue:
dá bhrígh sin nach rabhas
ionaighnis risna taoiseachaibh so,
Maguires of F. § 56.
¤ainmmnigthe fit to be named:
is úaitsi is ionainmnighthe í, ar Ronán,
Ériu v 94.4
.
¤air
fit for ploughing: As subst.
itir ḟidh ocus fer ocus
ínnair
,
Laws iv 146.1 Comm.
indair .i. in t-ar derg no in gort,
ut est itir fér ┐ ith ┐ indair `
arable land
,'
O'Dav. 1120.
seacht seisrecha leis for indair,
Anecd. i 1.8
.
¤airm
capable
of bearing arms: a fir i.¤ athramail aín.
IT iii 80.27
.
do hoileadh Lúgh Lamhfada go beith ionairm dó,
Keat. i 220.17
.
¤áirme, later also
¤áirim
worthy of being recounted or mentioned:
ni hionairme tu itir deglaochaib,
TBC-LL¹ p. 241 n. 5
.
an tres itche as ionáirme,
BNnÉ i 224.37
. imḟorcraid ro
b'inairme `any advantage worth mentioning,'
MR 268.19
.
is roim thigerna do gairm dhe as mo do rinne se do na
gnimhaibh bad ináirmhe dhúin,
L. Chl. S. § 46
.
gonar
fhagaibhsiat ní is ionaireamh da leabhruibh innte,
MS. Mat.
551.41
.
nír bhó hionairimh a n-échta,
AFM vi 1936.11
.
cás oinigh ni hionáirimh | go bás t'oidhir d'fholáirimh,
Aithd. D. 60 § 33.
¤aistir
fit to travel, capable of walking:
atai-si anbann, ┐ ní hinaistir tú budesta,
ZCP vi 98.30
. ona
baí ionaisttir leó an t-árach ina mbertaoi a chorp ... do
dhenamh dho `as he was not able to march with them, to
make for him the bier ...,'
AFM iii 364.x
.
lé ndéantar othar
don anam, ┐ lé gcuirthear ... ó bheith ionaistir i slighe na
haithrighe é,
TSh. 10460.
As epithet of a messenger:
dochuir C. a echlacha ... .i. Tairec Turusach ┐ Berraidhi
Inasdair,
RC xliii 14 § 8.
¤aithne
capable of being recognised
or acknowledged: nach tiobhairthe acht dod thogha |
ionaithne na hasgadha `one sees that such gifts would not
have been given thee except to mark thee out,'
Aithd. D. 37 § 14.
¤aitire
capable of acting as a surety:
ni hinaitire ┐ ni hinraith,
O'Curry 509
(<
H 3.18, p. 258
).
¤aitreba
fit to be inhabited: ro láinbrisedh lais iatt conar bhó hionaittreabha
inntibh (of castles that were demolished),
AFM v 1386.12
.
¤allcaille `
fit for a ghost
' :
aghaid glasban inalcaille le,
CCath. 4023.
¤altena
fit for (use as) a razor:
ro thogaibh
F. in luirg imremair athgeir inaltena,
Stair Erc. 290.
¤amuis
fit for military service:
oclaech alaind inamhuis,
D IV 2,
79ra24
. ?
¤áraig
liable to be bound ? liable to give a pledge
or guarantee ? :
inarag .i. bith arag tar a cend ar na tarlaici
a cinaidh for nech,
O'Curry 467
(<
H 3.18, p. 246
).
¤ármaige
`fit for a battle-field' : adv. co hinarmaighe
(of a corpse)
CCath. 4189.
¤baindse
fit for a wedding-feast:
flegha fuain
.i. inbotha .i. inbainnsi .i. edach nuachuir,
O'Curry 2067
(<
H 4.22, p. 67
).
¤béime
capable of being censured, blame-worthy:
má tá nidh inbhéime ann, gabhadh gach léaghthóir
mo leithsgeul,
Eochairsg. 17.34
. níorbh inbhéime an
breitheamhnas tuaithe `the native law of the land should
not be censured,'
Keat. i 70.7
.
¤béla
fit for the axe: etham
frichnamha : tir inbela som (i.e. uncleared land),
Laws
iv 276.15
.
¤bésa
customary: it hesidi at inbésa gl. quae ...
fieri moris est,
Ml. 45dr
. is dusuidib ba inbesa gl. quibus
moris erat,
31d12
.
¤bethe
capable of being, fit to be: nabud
inbethe iar n-aicniud (sic leg.) for oin `that it could not be
by nature ...,'
Laws i 156.16 Comm.
co mbat ingnīma fri
guin duine ┐ co mbat inbuithi fri tūaith `until they take
their place in the tribe,'
Cáin Ad. § 34.
dibell .i. ní inbuithi
in bello
(sic leg.),
O'Mulc. 311.
¤bíd
fit for food ? :
miach
cruithnechta cruaid inbid,
Laws ii 250.x
.
¤boga
like a bow:
rella iongnáth ... ┐ crom stuagh urcrom ionbhogha eiste
`a curved bow-like tail,'
AFM v 1700.10
.
¤bruigne
capable
of taking part in a conflict: ógbhaidh fheardha ion-bhruighne
`good in fight,'
Content. xxix 26.
¤búana
fit to be reaped:
abaidh inbuana a tosach na ced mís d'foghmar,
BCC 70.14
.
¤chaithme
(a)
eatable, proper to be eaten:
connach inchathmi
do neoch ní cen shaethar,
LL 285b43
.
atā fleadh urlamh
ionc[h]aithfe agum dhuit,
Feis Tighe Chonáin 1607.
biadh daingean
ioncaithmhe,
Eochairsg. 69.9
. Fig.
... thruailligheas an
eagna dhiadha ó bheith ionchaithmhe,
TSh. 8982.
(b)
capable of being cast:
a n-airm eadtroma ion-chaithmhe,
Atlantis iv 196.3
.
¤chatha
(a)
able to fight:
is truagh lium
méd an eigin a fuiled fir Eirenn ┐ gan mo beith féin inchatha
leo,
CF 400.
? As subst. : innus guma ferrde h'incathe
`so that thou shalt be the better fitted to fight,'
RC xix 32.y
. ? To
this,
(b)
worth fighting for ? :
madh incaithe crich .i. cathaige
tar cend na criche,
O'Curry 1988
(<
H 4.22, p. 24
).
¤chéile
marriageable:
iar mbeith inchéile agus ionchuinge dhó,
ITS x 78.3
.
¤chennaig
worthy to be bought ? :
do ghrádh
d'fithcheallaibh ní ḟuil | far b'inchendaigh clár cumdoigh,
IGT Decl. ex. 524.
¤chinaid
capable of (committing) an
offence ? responsible ? :
ar na bi nach soer fri tairmt[h]egd
in domnaig ... di neuch bes incinaid,
Anecd. iii 25.20
.
¤choganta (g. of congnad late form of congnam)
able to help:
an chuid eile d'á cloind do bí inchúganta,
AU iii 546.4
.
¤cho[i]mge,
¤cho[i]mde
worthy of protection: do chlú is
ionchomhdha do Bhrian ... `it is B.'s duty to maintain
thy fame,'
Aithd. D. 19 § 13.
ionchoimhdhe ar ndáinne mar
as creidthe a gcanfaimne `my poem is to be heeded,'
§ 12
.
¤choisc
able to restrain or resist ? : cosmail ra Ailill n-ucud
... n-inchoisc `zurückzuhaltenden (?)',
TBC-LL¹ 5436.
¤choise
capable of being traversed on foot: ag leanbh 'na áth ionchoise `a ford that even a child could cross,'
Aithd. D. 60 § 30.
¤chomartha
worthy of note:
atáid trí neithe ionchomhartha
do leith an bháis chorpardha,
TSh. 8561.
See also inchomartha subst. infra.
¤chomlainn
able to fight, a match (for) :
cach aen ara mbiadh sciath ar a scath, do neoch bus incomlaind,
Laws i 158.4
.
dáig ní hinchomlaind ┐ ní hinchomraic
aithle chomraic Ḟir diad,
TBC-LL¹ 5717.
secht fichit laech ┐
secht fichit fer incomlaind (read n-in- ...) `seven score
ordinary fighting men,'
IT ii2 196.3
.
ni rabi ... fer bad
incomlaind do,
Cog. 174.17
.
ní hincomhluind tú fein
rium-sa,
ZCP vi 36.11
.
dá dtig an t-aithrigheach do bheith
láidir ionchomhlainn ris na holcaibh,
TSh. 8944.
¤chommoídme
worthy of being boasted of:
cindedh comloinn ...
rob incommaidmhe ... ar a ceile,
MR 268.19
.
¤chommórtais
comparable: re rígh Bréifne ní hionchomortais gl.
re rígh B.
ní measdae,
Hard. ii 300.2
.
ní raibh Leath Modha ionchommórtuis rinne,
PCT 510.
i ngeár-eolas na gCumas Neimhionchomórtas `the Incomparable Powers,'
ITS x 78.1
.
¤chomparáite
comparable:
nach fuil cuingill inmesta [ná
in-compráiti] itir an dorcadus ┐ an solus,
De Contemptu
1276.
¤chomraic
(a)
capable of
giving combat, a match (for) :
ní hinchomlaind ┐ ní hinchomraic aithle chomraic Ḟir diad,
TBC-LL¹ 5717.
ní hincomraic leanamh tri mbliadan déc,
CF
404.
ni hincomrac (read
¤raic)
sluaigh na sochraiti ris
re mét a nirt,
ZCP vi 294.5
.
nach incomruicc aenduine
da nertmairecht risna righnuibh sin,
Stair Erc. 1121.
re
tréithibh an té se ní hionchomhruic | céimionnas aonduine
is fios domhsa `worthy to be pitted against,'
Ó Bruad. ii
200.5
.
(b)
fit to mate with, marriageable:
co llín n-ingen
n-aurlam n-inchomraic,
LU 8714.
¤chomtha
fit to be together with: Muirn Mheic Liag ... | níorbh ionchomtha
í as m'anáir `is not fit to set beside,'
TD 14 § 29.
¤Chon-Chulainn
comparable with Cc.: adv.
cuairt oirir co h-ion-Con-cculaind
,
ZCP ii 341.18
. Aodh go hionChon na hEamhna '[defending the province] as well as the Hound of Eamhain'
DDána 320 § 30
,
Ériu xx 85
.
¤chongbála
proper to be kept,
to be held :
an duine nach tabhair an raed is intabhartha
agus chonnmhas in raed is inchonnmhala, duine sanntach
sin,
ITS xxix 147.34
.
d'eisiomlaruigh Criosd fein in tslighi
so do bheith in-chonnmhala o bhreithir agus o ghniomh,
213.6
.
¤chosnaim
able to defend: ro gabhsat na Goill ... acc
denamh daingean-mhúr criadh ... co mbatar ionchosnaimh
fri biodhbadhaibh `in a state to hold out against enemies,'
AFM vi 2192.8
.
¤chotrebe
to be dwelt (in) :
adeir Galenus
... nach incaitreaba a comarsanacht na ndaine a n-a mbiad
na galra gabaltacha,
RC xlix 54.5
.
¤chreca
capable of being
sold, liable to be sold ? : ma ruca in flaith gubreth forin ceile
is increca a riar de his tribute is liable to be sold as a result
of it?,
O'D. 519
(<
H 3.17, col. 421
).
¤chuinge
fit for the
yoke, marriageable:
iar mbeith inchéile agus ionchuinge
dhó,
ITS x 78.3
.
¤chuir,
¤chora
to be put, proper to be put,
comparable:
do cuiredh úair nárbh inchuir | cuiredh úaib
ar Érendchaib,
IGT Decl. ex. 711.
geall cháigh 'na ucht dob
ionchuir,
TD 10 § 3.
m'each iomchuir ... | do b'ionchuir
srian dá seoladh,
Studies 1933, 406 § 1
. úir budh ionchuir
'na haghaidh comparable with her,
DDána 100 § 7.
rob
ionchuir é, ceann a cceann, | is inghean airdrīgh Éireand,
KMMisc. 356 § 6.
measaidh an Tighearna gurab ionchuir
idir lucht an tsaidhbhris diommolta é =inter divites reprobos
eum reputet Dominus,
TSh. 9993.
measaim ... gurab
ionchuir ó theist é `I consider he should be rejected as a
witness,'
Keat. i 34.53
.
aoibhneas ris nach ionchora,
DDána 37 § 27.
do chlann ní hionchora ón eire,
26 § 17.
¤Chuirc
fit to be compared with Corc:
ionChuirc do chuairt
go Caiseal,
74 § 10.
¤chummannta
fit to join a company
(of warriors), able to fight:
ni roibhi ... Eirristinech incumannta nach roibhi aran aensluagh-sin,
ZCP vi 61.5
.
¤dála
proper, peculiar
(cf.
is dáil do na mnáibh éadáil do dhéanamh
da gach ionnmhus,
Keat. ii 5323
) :
dob indala da gruaidh
ghil | buaidh na hiomana an uairsin,
ZCP ii 343.z
.
¤dána
`giftworthy' :
an t-óglách óg iondána,
TD 20 § 22.
¤degduine
courteous, gallant:
ri rob feli ┐ rob i.¤ tanicc d'feraib
Erenn riam,
Ann. Conn. 1230 § 9.
na hairbheda órarmacha ... uasalbeoda indeghdáine (description of troops),
Caithr. Thoirdh. 41.11
.
¤dénma,
¤dénaim
capable of being
made, (proper) to be made, capable of performing: mac
bundsaidi ... mac da n-indenma no da n-indiubraic[th]i
bundsach e a child by whom a rod can be made or hurled,
O'Curry 559
(<
H 3.18, p. 277
). beag nach táinig mo théarma |
a oirchill dob indéanmha preparation should have been made
for it,
Dán Dé v 1.
ó tá ar n-agra indéinimh `for my suit
is a fitting one,'
Content. xxix 1.
rún ní hindéanaimh orra
it is not fitting to be secretive about them,
DDána 55 § 2.
flaith
indéanaimh fhearachta an Iollánaigh,
83 § 19.
? To this :
faghail ar ó bhfind Áonghasa | tre fholaidh nírb inndénmhasa,
IGT Decl. ex. 858.
¤dermait
to be forgotten, forgettable:
goin th'ochta ní hindearmaid,
DDána 52 § 36.
mar dobínn 'ga gruaidh gelbuilc | docím úaim nach indermaid,
Prolegomena 45 § 24.
¤Díarmata:
fear é as inDiarmada Mhóir,
DDána 299 § 29
.
¤dilg
resembling a pin ? :
indilg .i. cosmail fri delg ar amansi,
O'Curry 811
(<
H 3.18, p.
375a
).
¤dochonáig
unlucky, unfortunate: is indoconáigh
do rala dh' Ua Edhra sin, síth do dhénamh iarna arguin
`this thing was unfortunate for O'H. ...,'
ALC i 278.8
=
Ann. Conn. 1225 § 12.
¤dola,
¤dula (proper) to be gone, able to
go, traversable:
ni hinndula daibhsi annsud,
IT ii2 126.122
.
ní
hiondula uathadh sluaigh a ccath,
CRR² § 23.
asbertadar
nár bó inndola isin tech,
SG 319.16
.
rolai Cir foirenn dia
muntir dia ḟis nar indula doib in sruth,
BB 7a23
.
a fhearg ní
háth iondula,
DDána 100 § 30.
an mhéid atá iondula amach
do dhénamh cogaidh,
Numbers i 3.
¤échta
fit to perform feats,
fit for military service:
ro marbad cech óen ba inechta dia
muntir,
IT iii 516.745
.
do mhnaibh ┐ do dhaoinibh nar
bho hinechta itir,
AFM iii 466.19
.
ni therno duine inéchta
dona v cathaib .xx. it,
D IV 2, 77vb3
.
¤echthres
suitable
for horse-contests ? : ineachthreas .i. áonach, O'Cl.
¤ecna
capable of wisdom:
do cuiredh dá oileamhuin é gan beth ineagna dhó,
RC xxxviii 134.4
.
¤éicin
necessary: is inéigin sgéla d'fhiarfaighidh don othur
opus etiam aegrotum ... inquiri,
O'Gr. Cat. 282.3.
¤engnama
capable of valiant deeds: ailebthair lim-sa go rop inengnama
(of a whelp),
TBC-LL¹ 1049.
nir inengnuma e ro hocci it was
not fit for action on account of (its) youth,
Cog. 186.23
.
¤érce
liable to be paid (as éric) : fuil setaibh acrai inerce `a wound
[inflicted] in the course of levying a payment due,'
BCrólige
§ 63
, glossed : indat ineirce seoit o acarar `for which chattels
are payable when it is levied.'
¤ethaim
suitable for tillage:
cidh fearann ineathaim, cidh fearann aneathaim,
O'D. 2318
(<
Rawl. B 506, fo. 32d
).
dá fis in etem no na inethem,
O'D. 1656
(<
H 5.15, p. 22b
). icá séna no icá imdénam
fo aicned ethaim no inethaim, ib.
¤etig
to be refused:
an lucht eirgeas a heaslainte ┐ iarras biadh ... nach
ineitigh iad,
23 P 10³, 27b27
.
¤ḟedma
fit for military service, capable of efficient action:
ger b'óg e dob ionfedhma,
ZCP ii 343.35
. bui do ḟot a foistine ... isin Róimh ... conár
bó [infe]adhma fri frestal cocaidh `fit to act in the service
of warfare,'
CCath. 332.
gach uile arm infheadhma,
O'Gr. Cat. 510.36.
o ro batar gan tighearna infedhma aca deis
Gofradha,
AFM iii 364.18
.
fear mo mheallta | mé 'na aighidh
ní hinfheadhma,
Dán Dé xvi 13.
... chuireas iad ó bheith
infheadhma ré foghnamh do dhéanamh ré Dia,
TSh. 7243.
caiptín infheadhma `an efficient captain,'
Keat. i 66.20
.
As subst. `service due to a chief' :
do thabairt infheadma
catha leat,
CF 541.
¤ḟéineda
fit to be a warrior:
no ingabdaís in mac comad infeíneda é,
RC v 199.8
.
¤ḟeithme
capable of watching over: lucht infheithmhe m'eoil `guides
for my path,'
Aithd. D. 52 § 18.
¤ḟíadnaise `
capable of giving
valid evidence' :
ní hinḟíadnaisi acht fri cach súaill re secht
mblíadna[ib] .x.,
Críth G. 35.
secht mbliadna .x. ais
intan is infiadnaise im chur ┐ im cunnrad, ┐ a oct fichit a
ais intan is infiadnaise im ruthrad ┐ im ferann,
O'Curry 646
(<
H 3.18, p. 311
).
fer bus infiadnaise,
Laws iv 10.26 Comm.
¤ḟiled (?)
fit for a poet:
dúa infiliu,
Ériu lix 126 § 8
.
¤ḟir
marriageable:
inghean Éadaoine ... ón uair rob' infhir,
Aithd. D. 11 § 2.
bean inḟir ... ┐ na mná inḟir,
IGT Decl.
§ 135.
infhir,
IGT Introd. 33.4
.
infhear,
5
. See also inir.
¤ḟlatha
fit for a prince:
secht nairm nilatha nō ninflatha,
TBC-I¹ 2551.
.uiii. n-airm n-indflatha,
LU 6485.
fuidell
innḟlatha di cid dam co ti[n]ni,
RC xxii 394.2
. go ngnuis
aghaidh chaoín ionfhlatha `
chief-becoming
,'
AFM vi 2236.4
.
¤ḟoglada
fit for an outlaw:
`is inḟoglaga in chuid sin' ar
Fergus `Is fīr ōn, is cuid foglada acumsa' for C.,
TBC-I¹
2353.
¤ḟolaig : ní budh ionḟolaigh air féin `anything which
would be fitting to hide from him,'
TD 17 § 62.
¤ḟorais fit to be a cattle-pound
:
o croaib inforais .i. o liasaib laegh; cidh ani inforais? .i. airm in hagedar nech in [leg. ni?] oga athgabail,
CIH iii 887.20
; see inḟorais.
¤ḟorba
capable
of inheriting family land:
athair inorba,
Stud. in E. Ir. Law 150
(transltd. `father who is capable of inheriting
(family land),'
ZCP xxi 320.20
.
is riom ro herbad a choimét
comad infhorba,
SG 254.2
.
ní roibhi cland L. inḟorba
in tan sin,
Miscell. Celt. Soc. 24.y
.
¤ḟuirig
to be waited for,
worthy to be waited for: dearbthar ... nach infuiridh
reisin tart `that we should not wait for thirst,'
23 P 10³, 42b1
.
fríoth fear d'óigh rer ionfhuirigh `a virgin had won a spouse
worth waiting for,'
Aithd. D. 60 § 44.
¤ḟulaing
endurable,
permissable: is infulaig iar nomaid inhuitir `
to be maintained
,'
BCrólige § 58.
cis n-incis o anfine, ocus cis n-infuilaing o fine `a fair rent' (? quit-rent),
Laws i 158.8 Comm.
an ga bulga ag Coin Chuluinn | iomarcaidh narbh ionfhuluing an insupportable advantage ?,
DDána 104 § 26.
l
eighes
d'áilliugud na mban ocus más ar son a fer fen dogentar as
infulaing,
O'Gr. Cat. 210.19.
¤gabála
(a)
fit to be taken,
(liable) to be taken:
ma ruca in flaith gubreth ... is ingabala
a biadh ┐ a comaitecht dhe,
O'D. 519
(<
H 3.17, col. 421
).
ni ingill, ni ingabāla acht gell n-ōir no airgait no umai
`anzunehmen ist nur ein Unterpfand von Gold oder Silber,'
ZCP xv 314 § 8.
secht tigi ingabala `seven habitable
houses,'
Laws i 104.31 Comm.
muna ana, bid innascda ingabala
to be captured
,
MR 144.8
. [as] rádh fírinneach
so, agus atá sé ionghabhála ris
worthy of acceptance
,
1 Timothy
iv 9.
(b) Of a prayer, to be recited:
mád ingabala a ecnairc
etir,
RC xv 487 § 4.
¤galair
sick, diseased:
nocho ndenunn
seig teg n-oidedh do bochtaib, no comuirge do lucht ingalar
isin eclais,
Laws v 122 n. 3
.
co n-accai in fer n-ingalair dia
dochum ... ocus se scithech mertnech,
IT i 126.8
(TE)
araile fer ingalar `
quidam lang[u]ens
,'
PH 4435.
As subst. :
liaig fri hingallru
`a physician for the sick,'
Ériu ii 210.4
.
¤garma
fit to be named:
gion go ngoirthí ... | roileag
Éireann d'iath Ghailian | ... is iongharma,
DDána 100 § 31.
¤gerta
fit for manure: ic fochartad in ottraig ingerta
(`
tallowy
,' but Thurn.,
ZCP xvi 211.27
, translates `des
Dünger-Mists'),
MacCongl. 91.10
.
¤gill
fit to be accepted
as a pledge ; later worthy, excellent:
ní hingill ní hingabhala
acht gell oir no airgit, ... ar ní hingill ní cheana for nothing
else is acceptable,
O'D. 711
(<
H 3.17, col. 519
). inghill
d'ḟuil Ḟeidhlim `the pledgeworthy of Féilim's blood,'
TD
10 § 4.
dlighe ... báidh ret ealathain inghill worthy of thy
skill,
DDána 90 § 15.
ní hinghill ... leat meise ar mhaille
gcéimeann,
Aithd. D. 41 § 13.
¤gníma
capable of (warlike)
action: for maccu encu co mbat ingnīma fri guin duine
`until they are capable of slaying a man,'
Cáin Ad. § 34.
fiallaigh ingnima `of a party fit for action,'
Laws iii 60.6
Comm.
bad romoch lind ra gabais armu daig ar bith nít
ingnima-su beus,
TBC-LL¹ 1164.
cor ása in cú hisin ┐ corop
ingníma,
LU 5028.
ionnas nách raibhe naonmhar inghníomha no inshiúbhail aca,
ML 142.23
.
¤gnímraid
capable
of work:
in tan ... nach ingnimruigh iat,
Laws ii 46.9 Comm.
¤gotha
worthy of censure, blameworthy: ní budh ionghotha
d'ḟior `anything that would earn reproach for a man,'
TD
22a § 57
.
ní faícim gurub ingotha tú,
RC xix 32.12
(Fier.).
¤íarrata `to be sought for' :
gurab í urnaighthe bhíos tarbhach an urnaighthe do-ní an fíréan ar ní iniarrata,
TSh. 4538.
ni ḟuil ainm áoin-easlaint iniarrata `desiderandum
,'
23 K 42,
262.10
.
¤ibhe
fit to drink: fuair sibh an slógh | ar dhigh
d'ól nochar bh'in-ibhe `by the undrinkable draught ...,'
Dán Dé xvi 25.
fíon dob olc inibhe,
Aithd. D. 78 § 17.
¤
ícca
(a)
able to pay:
mac i n-ais ica aithgena ... mac inaesa
insen e ┐ ní mac inica,
O'Curry 557
(<
H 3.18, p. 274
).
(b)
curable:
mad inice .i. má innleighis é,
O'D. 870
(<
H 3.17,
col. 623
).
¤imbertha
proper to be inflicted: robadh in-imbertha dhuit bás ar in mnaoi `it would be fitting for you to
inflict death on ...,'
ITS v 76.9
.
¤immarbága
fit to contend
with:
aen ragha urrigh na hErenn ... ar agh ┐ ar fhíruaisli
co narb inimarbágha nech ris,
AU ii 476.25
.
¤imrama
fit to
row upon:
túarcabsat anbtine fríu co nár bó inimrama
dóib in muir,
TTr.² 1940.
¤imtechta
fit to set out, ready to
set out ; capable of being traversed:
co nábo inimthechta in
magh ... la himbed na coland,
1044
.
a n-arthraigibh agas a
longa inimtheachta,
ML 44.22
=
a n-ethair urlama,
ML² 648.
imirce na haithrighe do bheith urlamh inimtheachta aca,
TSh. 4104.
¤indraig (a wound) requiring a tent ; by transference, the person on whom such a wound has been inflicted:
secht seūit cacha inindrigh,
Cáin Ad. § 44.
isi in deithbhir
[etir] na dá ininnraidh : eirgidh ina haonar amuich ┐ amach
┐ bidh ina suide gin duine ris an ininnraidh sé sét. In
ininnraidh secht sét ní bidh gin guala fri hadhart no gin
duine faoí,
O'D. 834
(<
H 3.17, col. 595
).
telgudh fola do.
Ma ri talmain na fola inindrigh crochadh in bidbadh ind,
O'Curry 46
(<
H 3.18, p. 17a
). in ime frisin n-inindraig `the
fence [prop ?] against the bandage wound,'
Ériu xii 132.25
.
¤lachta : bó i.¤
a milch-cow, a cow in milk ? :
tabuir na ceithri
ba so fris na sé bu déc inlachta,
O'D. 246
(<
H 3.17, col. 197
).
¤láich
fit for a hero, heroic:
do sil Lugdach Laga inlaich,
BB
232b30
.
¤láig
capable of bearing a calf ? :
bó innláoigh ...
na ba indláoigh,
IGT Decl. § 135.
¤lego
curable, able to
profit by the treatment of a leech:
ised adbered cach liaig
dīb ... nā bad beō ┐ nā bad indlego (inleghis, v.l.) itir,
TBC-I¹
2781.
cach fer atdered ... ní ba hindlega,
TBC-LL¹ 4280.
¤leigis
curable:
foclaidh liath (leg. liaig) coitchend gunat inleighis 'an impartial physician declares that he is curable',
Mar. Dis. 30 § 8
.
do breith gach ain budh inleighis dibh co
hait a leighis,
CF 974.
atrubratar ... a lega friss nar indlegis
itir he,
LB 143a23
.
is inothrais ┐ is inleigis iat,
Acall. 5258.
adubhradar ... nar bhó galar inleighis bai fair,
O'Don. Gram.
p. 274.28
(<BFerm.).
ar n-othar nach indleighis,
IGT
Decl. ex. 1372.
¤leithscéil
excusable:
is ro annadh (=
annamh) is inleithsgéil ainbhfhios don tsamhuil-si,
Donlevy
146.9
.
¤leógain
lion-like:
Búrcaigh na mbeart n-inleóghain,
TD 17 § 17.
a dhreach inleoghain,
Aithd. D. 46 § 1.
¤lesa
profitable ? :
nach inlesa .i. doroine a lles fadesin,
O'Curry 875
(<
H 3.18, p. 392b
). ?
¤lesuigthe
capable of maintaining:
ata soithceach inlesuighe acud (leg. acu) ┐ ni denuit in gaire
`they have sufficient wealth but they do. not perform the maintenance,'
Laws iii 54.23 Comm.
¤locha
fit to float on a
lake:
gan bhád ionlocha,
DDána 120 § 12.
¤lochta
blame-worthy ? :
inlochta fraic folach,
O'Dav. 995.
inlochta .i.
ro airlithar foladh mna,
O'Curry 464
(<
H 3.18, p. 245
).
¤lóga,
¤lúaig
worthy to receive a reward: ?
is lúthamail nó is ionlogha
tainic an ghein ... gormrosccach ó gnlan-baistedh,
Misc. Hag. Hib. 111 § 35.
degh-oibre ionluaigh a bhfiadhnuisi De,
Parrth. Anma 114.15
.
subháilcheach ┐ dubháilcheach,
ionluaigh ┐ neimhionluaigh,
Desiderius 15.y.
¤maídim
worthy to be boasted of (see moídem) :
ní hionmhaoidhimh
dhí a ndéineann,
TD 26 § 51.
ní barr budh ionmhaoidhimh
air `it is not a superfluity which should be grudged to him,'
28 § 38.
dul i n-uaigh ní hionmhaoidhimh `His burial is
nothing for us to congratulate ourselves on,'
Aithd. D. 59 § 11.
gan aéin ceim badh ionmaoidhim re a fhaghbail,
AFM vi
2120.1
.
¤mara
sea-worthy, fit to go to sea:
ar na fagbaitis
Ecceptacda trealma ionmara ... dia ttarróchtain,
Leb. Gab.(i) 198.19
. urmhor fer nErend do neoch roptar ionmara
díobh `such of them as were fit to go to sea,'
Cog. 136.14
.
na
huile longa ... co mbetis ellma [inmara],
CCath. 3269.
¤mesca (capable of) intoxicating:
co lennaib inmescaib,
LU 9048.
lestra mára co ndeglind i.¤
,
RC ix 478.3
.
¤molaid
worthy of praise: gan rígh 'na chomhraghain sin d'airrdhibh
ionmholaidh `without peer among kings for splendid traits,'
Aithd. D. 76 § 6.
¤múinte
teachable (?):
níor bh’ionmhuinte bior dhíbh sin,
Duan. F. i 29.35
.
¤núachair
marriageable:
do bhí ar an
ordughudh sin go mbeith io[n]nuachair di,
IT ii2 111.28
.
go bhfaghbha th'fhear ionnuachair,
DDána 97 § 6.
ar
mbeith ionnuachair dhi do pósadh ré hAonghus í,
Keat.
ii 4909.
¤óclaig (see óclach)
worthy of a warrior (of a woman,
marriageable, attractive (?): of a man, manly): mása inógláigh an ben pósta curab so-grádach ó cach hí `of marriageable age,'
De Contemptu 672.
chonnairc hi go hog aluinn
ionoghlaidh,
Béaloideas xiv 223.28
. In the same text,
of a man: is urusa duit fear og ionoglaidh dfaghail fit
to be a warrior ?,
ib. 31
. Cf. is blaith inócclach iad da
méte fein `
warrior-like
' (of pygmies),
Maund. § 186
; and
declined:
daine maithi inóglacha,
§ 262.
¤óenaig
fit for an
assembly, festive (of attire):
cloidhemh ordhuirn inaonaigh
ina láimh,
Anecd. i 76.11
.
sreath ... | d'am[h]ruibh ionáonaigh,
Ériu ix 163 § 5.
ar aibídibh áilne ionaonaigh an ionnracais,
TSh. 6964.
go dtéid drong go teach na bainse ar a
rabhadar earraidh ion-aonaigh vestis nuptialis,
Eochairsg.
128.6
.
¤óla
drinkable, ready to be drunk:
i ngaineam thirímm
cen usce ind itir bud inóla,
Alex. 643
=
indola,
BB 494a23
.
fledh aige ar na hullmugadh | ... do bi an taim-sin ionola,
ZCP ii 344.2
.
¤othrais
curable, able to benefit from medical
treatment:
dech let in ba hinothrais iat nó in ba hinleighis,
Acall. 5256.
is inothrais ┐ is inleigis iat mád maith mo
luag leighis-sea,
5258
.
¤pháirte
capable of making an
alliance:
ceadh 'ma badh ionpháirte inn | is fear mh'
iomcháinte ar th' uillinn,
DDána 101 § 20.
¤phósta
capable
of marrying:
ní fuilim inposta aniugh, uair atá aingcis
tromgalair ar mbualadh orum,
ZCP vi 63.1
.
¤radairc
visible:
don ḟirmamhaint do-ní neimh | nach inradhairc
í d'ḟáidhibh,
IGT Decl. ex. 657.
¤ráid,
¤ráda
fit to be mentioned, proper to be said, noteworthy:
cearc Bhoirche ... |
gér chúis iomráidh a hainm sin | ní gairm ionráidh mar
aisgidh,
Studies 1921, 257 § 3
. an té [as] ainm nach ionráidh (of Satan),
A. Ó Dálaigh xlviii 4.
is ria as ionrádha
airdrí,
DDána 55 § 9.
an focal budh fhearr ionrádha,
PBocht 6 § 34.
ní lóir-ghníomh is ionráidh ris, acht lórfhulang,
TSh. 4912.
urnaighthe as ionráidh le togbhail an
chuirp naomhtha,
Parrth. Anma 328.3
.
¤ráith `
capable
of undertaking suretyship':
húare ... nád n-inráith friu ...
ar lagait a ḟolaid,
Críth G. 130.
ni hinaitire ┐ ni hinraith,
O'Curry 509
(<
H 3.18, p. 258
). sai inraith etym. gl. on
sruith,
O'D. 1552
(<
H 5.15, p. 1a
).
¤retha
fit to run:
go dtig ...
nach bí inreatha i rian na haithrighe,
TSh. 10442.
¤ríg
kingly, fit for a king:
gémad innrígh a oinech,
Acall. 222.
ni hinríogh an té thoghas `not kingly is he who resolves
thus,'
TD 20 § 3.
As adv.:
is inrigh doronadh in fobairt sin,
CCath. 3514.
¤ríge
fit for kingship, eligible for kingship:
ní táinic Tórna ... co Temraig ... corbo inríge in mac,
SG
327.12
.
nirb' inrighae Nuadoo iar mbeim a laime de,
RC
xii 60 § 14.
¤ríme
worthy to be calculated: corradh mór ar
thrí mhíle | ríomhthar tria réim inrímhe `are counted in the
worthy records,'
Content. xv 70.
¤ronna
fit to be divided:
eighriocht í nach ionronna `an inheritance unfit for division,'
TD 24 § 38.
¤rúin
fit to be trusted: ionrúin mé, ní misde
dhuid `I am worthy of trust, thou art in no danger,'
40 § 8
.
duine éadmhar ní hionrúin,
Dánta Gr. 39.4
.
¤scene
like
a knife ?: insgeine,
insgean,
IGT Introd. p. 33
,
25
-
26
.
¤scuir
fit for separating, to be separated: faithe inscuir a plain
fit for unyoking horses ?,
Laws ii 116.14 Comm.
faithcle
insguir inuithir `a green of separation for the sick,'
12.19
.
daoibh ót uabhar dob' ionsguir you must part with your
pride,
DDána 56 § 13.
¤sgagaid
fit to be strained ?:
do
thionnsgnaduir cradh dá chionn | sul rabh lionn insgaguidh
ann,
IGT Decl. ex. 1279.
¤shelga
capable of hunting:
ro
forbair in mac ... cur ba hinselga e,
RC v 199.9
.
¤shíl
suitable for seed ?, favourable to growth ?:
drúcht inshíl an
fhóid iodhain,
Aithd. D. 7 § 39.
¤shítha
worthy of peace,
able to be reconciled:
o nach insitha m'oti-si ┐ Ruaidri
reroili,
Ann. Conn. 1315 § 8.
dá [n-infhíocha] Dia gach
duine | cia as inshíotha acht Muire amháin `who merits
peace ... ?,'
Dán Dé x 31.
¤shiubail
able to walk:
eirigh-si
... co Ráith Deiscirt ... oir ní inṡiubhail mhisi,
Imr. Brain
66.26
. anaitt athaidh and sin ag Conall nō gurbhó hinsiubal é (C. had been wounded),
ZCP xiv 252.16
. da bris
craidhi na heigsi ... co nach insibail `cannot progress,'
AU
ii 488.11
.
ro bai manach dibh ┐ galar cos fair ┐ docuaidh
i ccosaibh in righ, ┐ ba hinsiubail siumh fein,
BNnÉ 298 § 38.
¤shlúagaid
able to fight, fit for military service:
gach nech
dob innsluagad (leg. -aid ?) dá raibh isin tír,
ALC ii 244.2
.
do rala teidhm tinneasa ┐ gabhadh ger eassláinte dó
... co nár bo hiontsluaighidh an tan sin hé,
AFM vi 2234.9
.
ní hionshluaghaidh séad mar sain `not to be carried on
hosting' (of a drinking cup),
Aithd. D. 9 § 16.
¤shluind
significant, worth mentioning: insluind cach ran `mentionable is every splendid one,'
O'Dav. 1350.
¤shnadma
fit to
be bound: síoth gémadh ionṡnadhma ann `even though it be
possible to make peace about it,'
TD 23 § 1.
¤shnáma
fit for
swimming in:
ní dligther snámh do mhúnadh dhóibh
muna raibhe uisce inshnamhadh a comhfochruibe dia
n-aitibh,
Laws ii 156.10 Comm.
uisci inshnámha ...,
158.4
Comm.
¤shóid
able to bring happiness or good fortune:
terc nach inshóidh do'n fhedhain `a scant one of the
force but is adapted to secure a good event,'
O'Gr. Cat.
502.19.
¤shómpla
fit to be an example:
an úaimh
re mbí ad bharánta | sí ar n-úair as ionshómpla,
IGT
Decl. ex. 124.
¤tachair
capable of engaging in combat
with:
terc aonfer a intachair,
Caithr. Thoirdh. 131.24
.
¤tadaill
able to come:
ní deoraidh mise i Manainn |
mé eiste ní hiontadhaill,
Aithd. D. 23 § 1.
¤táeba,
¤táebaid,
¤táib
worthy of trust:
ní hintaebha na daine coimhigche,
ZCP vi 289.z
.
tiocfaid na síona saobha | nach budh haimsear iontaobha,
PBocht 25 § 7.
ní hiontaobhaidh glóir
Gaoidheal (: mbliochtchraobhaigh),
DDána 118 § 26.
an
dream do-bheir faill 'na gcáirdibh ... nach iontaobha iad,
TSh. 4624.
rún truagh ó nar bh'iontaoibh iad `dread was
their purpose, making them dangerous,'
Aithd. D. 97 § 24.
¤taisfenta
worthy to be expounded: in neoch ba hintaisfenta leis (of knowledge),
O'Curry 896
(<
H 3.18, p. 399
).
¤techta,
¤tochta
capable of going, to be gone, (fit) to be traversed:
bid indtechta tria críathar n-átha bar mbrúar,
BDD² 1294.
bá intechta a himmelchrícaib in domain dia
taidbriud,
LL 234b13
.
masadt idan-su ... is amlaid is
intochta daid isin log,
BB 496b32
. is relta inchoisc eolais
moir ... Is intochta le we must go with it,
Aen. 605.
ní ba
hintechta ... ar terci usci,
BB 496b9
.
¤tinn
capable of
severity ?, capable of giving battle ? (see 2 tend): nochan
in-tinn mé rem mian | dom inntinn is sé do sdiúr `I am not
vigorous,'
Dán Dé xxiii 31.
¤tnúith
able to emulate, to be
desired, worthy to be loved: ní bhíodh ag sgaoileadh an
sgrioptúir | aoinfhear dhíobh rer bh'ionntnúidh é `aonduine
do féadfaí do chur i gcomparáid leis,'
DDána 59 § 21.
móid
re t'oireacht ní hiontnúith `nobody desires to conspire against
your people,'
RC xlix 173 § 29.
[dál] an scrioptúir ó Dhia
dhún | cia nach iontnúidh res an eol who does not desire
knowledge ?,
DDána 3 § 2.
do ghlór an sgrioptúir an sgéal |
mór as iontnúidh a n-aibéar `pleasant is the tale,'
Dán Dé
v 22.
Moire as iontnúidh d'fhior `Mary who deserves man's
love,'
A. Ó Dálaigh xlix 3.
¤toga
acceptable:
duan molta
intoga ic Dia,
Lib. Hymn. i 193.6
.
permissable ?: do
b'iontogha olc na bhfear | um ghort lionntana Laighean
`do b'fhiu an tír sin gach rud dar fhuilngeadar ar a son,'
DDána 117 § 5.
¤toidechta,
¤taidechta
worth coming:
gurb intoidechta d'ḟeraib Erenn ... fo dhaighin ... fogluma
it was worth their coming to learn,
MR 266.z
.
rop intaidhechta ... do shluagh Fodhla,
312.13
.
¤toile
desirable:
na nógánachaibh iontoile,
Ezekiel xxiii 12.
¤tomais
able
to weigh: ní h-in-tómais an mead `the scales is not fit for
measuring,'
De Contemptu 1267.
¤troda
fit to contend:
iar na tuiccsin dó na baoí introda frisan ngasraidh ...,
AFM vi 2078.20
.
¤túir
worthy to be sought after: sgéal é
ónab iontúir neamh a tale which shows heaven to be worth
seeking after,
DDána 37 § 5.
¤turuis
fit for a journey:
ní
bhíd ionturuis ré triall i raon na haithrighe go neamh,
TSh.
9385.
(b):
¤accartha
to be sued for:
cella oc na
hinagurta d'oirchinnechaib eneclunn ┐ ce agruit, nocho dir,
Laws v 128 n. 1
.
¤áigthe
to be feared:
in cath cruadh
inaigte,
CCath. 3623.
¤áirimthe
fit to be reckoned, considerable:
anté ... léiges de aithfrend nó cuid bhús ionáirimthe d'aithfreann déisdeacht lá saoire ...,
Ó Héodhusa
162.3.
¤anta
to be waited: gearr dá éis budh ionanta `not
long may I abide after him,'
Studies 1924, 87 § 14
.
¤attrebtha
later
¤áittreibthe
habitable:
mád ind Assia bec nirbó inatrebtha ule ... la drochthuth na fola,
TTr.² 1047.
annsa
chuid ionáitreibhthe da thalamh,
Proverbs viii 31.
¤beite
proper to be:
ní hinbheithte dá ghruaidh ghloin |
'na aon i n-aghaidh phobuil,
DDána 75 § 16.
¤benta
(di)
to be taken: inbheanta dhíom a ndlighthior `I
must make those amends,'
Aithd. D. 34 § 4.
¤brethnaigthe
to be considered: as iad so na halluis as inbreathnuighthe do theacht chum slainte sudores saluberrimi censentur,
23 K 42, 197 .z.
atáid neithe examhla
inbhreathnuighthe isin bfual,
134.7
.
¤buailte
able to fight:
dá mbeith féin ionbhuailte ré Bhrian,
Keat. iii 3987.
¤cháinte
to be disparaged:
ní hioncháinte an chrích co
huilidhe ar a son,
i 58.53
.
¤chairigthe
to be censured:
fil
secht n-innerghe ... incáirighte,
Laws iii 64.24 Comm.
¤chathaigthe
fit to give battle:
ro fhás a mbrigh ... gurbh ionchathaighthe gach aoin fhear,
Cog. 216.15
.
nocha n-ionchaighthe (leg. ionchathaighthe) sinne ar ndís, thusa ┐
do dhá láimh agad ┐ misi ar lethláimh,
Comp. CC 131.26
.
¤chertaigthe
to be corrected: cidhbé certaíghes é féin ní
fuil sé incertaighthe o neoch eile gl. qui seipsum corrigit
non est corrigendus,
O'D. 847
(<
H 3.17, col. 603
).
¤chintaigthe
blameworthy:
as inchiontuighthe an tí do ní
iad so dá dheoin féin gan riachtanus ... dá choimhéigniughadh,
Desiderius 2606
.
¤choiscthe
to be checked: tuig
da d[t]isi ... a tosach na haicsisi nach incoisge (leg.
incoisgthe ?) hi (of vomiting),
23 P 10³, 14b19
.
¤chomardaigthe
equally to be esteemed ?: ar mhírbhuilibh inchomhardhaighthe eile `other worthy miracles,'
O'Gr. Cat. 36 § 15.
¤chométa
to be observed, to be kept:
is iad ... riaghlacha is
ionchoiméadta re scríobhadh stáire,
Keat. i 56.28
.
an
ród díreach is ionchoimhéadta ré triall ar neamh,
TSh.
p. 304.
¤chommesta
to be compared:
ni hionchoimhmeasta
ría íad,
Proverbs viii 11.
¤chreite
credible, trustworthy:
ní
hinchreti d'ánradaib sretha siabairthi ... saeb-forcetail na
sean-druad,
MR 190.2
.
ní cosmhail go madh inchreidte
ó leabhraibh nó ó eólchaib,
ML 28.22
.
ma's increitti da
gheinemhain as increitti da bas ┐ da eiseirghi,
ITS xix
58.21
.
ní fhuil ... fiadhnaise inchreidte ar na neithibh
seo againn,
Keat. i 10.39
. credendum est `is inchreitte,'
TSh. 4971.
¤chúartaigthe
to be visited:
an chathair ionchúartuighthe,
Jeremiah vi 6.
¤chuirthe
to be put: as ionchuirthe
a n-ionguntas it is to be wondered at,
BNnÉ 156.10
.
¤chumannta ?: ni roibhi ... Eirristinech incumannta nach
roibhi aran aensluagh-sin `
capable of fighting
,'
ZCP vi 61.5
.
¤damnaigthe
to be condemned:
go bhfuil obair na bhfiren
iondamnaighte,
Luc. Fid. 309.7
.
¤dénta
to be done, fit to be
done: doberait-sium aithis do Dia oc ainmniugud a ball
for leith, mar nach indénta as ought not to be done,
PH 7326.
don túaruscbail fúarusa ... aran tír so ní hindénta comnaidhi
innti `it is not fit to be inhabited,'
Maund. 114.
ro fiarfaigh
... crét do badh indénta frisan mac,
BNnÉ 40.7
.
is eadh
budh indéanta dona daoinibh, iad féin d'ollmhughadh,
TSh. 2651.
as iondéunta gan féoil d'ithe na fíon d'ibhe,
Romans xiv 21.
¤dergaigthe
fit for the spreading of a couch in:
ba he dlús a n-iomaircc gomadh indherghoighthe do rígh
nó do rioghoin ar lár an atha da n-éis,
ZCP x 293.y
.
imdaid
indluigthe indergithi do ríg nó rígain,
Manners and Customs iii
450.5
.
¤diommolta
to be blamed: an tí chuireas cruinniughadh ... air (viz. on riches)
... atá indiommolta go mór,
TSh.
10055.
¤diubraicthe
fit to be cast, capable of being cast:
cia aes in mac in aired is ainm do ... giall ... mac bundsaidi
indside mac da n-inddenma, no da n-indiubraici bundsach
e insen,
O'Curry 559
(<
H 3.18, p. 277
).
an tan batar a n-iodhnadha áigh urlamh indiubraicthe,
AFM iv 1214.17
.
¤dlomtha
proclaimable
:
rom dlomsat nīrb indlomhthai 'they gave notice to me, it should not have been done',
Ériu lix 126 § 8
.
¤dóertha (or perhaps
under (a) fit to be enslaved:
rodairait cach oen rob indairtha,
Cog. 80.4
.
¤dolta
to be gone: nīrb iondolta ann (of Hell),
ZCP xii 381.26
. nírbh iondolta don ród ríogh `we should
not have left the royal road,'
Aithd. D. 84 § 30.
¤ecclaigthe
to be feared:
is ineagluighthe dhuit guais na slighe atá
romhat,
TSh. 7760.
... is ionghuighthi dona hainglibh
┐ is in-eagluighthi dona tighearnaibh,
ITS xxix 177.19
.
Compar.
ní ... is ineagluighthe ioná an bás,
TSh. 1058.
¤ḟaomtha to be consented to: do fhaomh é is nír ionfhaomhtha
`he gave his consent—it should never have been given,'
Aithd. D.
94 § 5.
¤ḟéchta
worthy to be looked at:
ní hé gurb infhéachta
ar ndreach,
Dánta Gr. 16.7
.
¤ḟiafraigthe to be asked:
as
infhiafraighthi annso cred fár ...,
ITS xix 80.13
.
¤gabtha
to be accepted, acceptable:
ni hingill ni hingabtha acht
geall oir no airgid,
O'Curry 723
(<
H 3.18, p. 347
). gach ród
nach iongabhtha d'fhior
to be taken
,
Dán Dé vi 2.
go bhfuil
an fhaoisidin ionghabhtha éigeantach,
O'Gr. Cat. 39.4.
ní hiongabhtha arán na heagna bréige uatha do bhríogh
laibhín Lúitéir,
TSh. 8980.
gach nidh ... do bheith ionghabhtha do láthair Dé
acceptable
,
Eochairsg. 53.23
.
níor
bh'ionghabhtha a theist ar Éireannchaibh,
Keat. i 36.93
.
¤gerrtha: gl. lacerandum,
Gild. Lor. n. 17.
¤glactha
acceptable:
aithnighid puisínigh an fíréin créd is ionghlactha `the lips
of the righteous know what is acceptable,'
Proverbs x 32.
's go
mbiadh mo bhóta inghlactha,
Hard. i 28.13
.
ionghlachta
i láthair Dé,
De Imit. 77.6
.
an aimsir as ionglactha dochum
na faoisidne,
Parrth. Anma 339.17
. ?
¤glúaiste
requiring
to be removed ?: co ras-tisad eicen adbul ingluaisti chuci
`
irremovable
,'
TTr. 970.
ionghluaiste
moveable
, O'R.
¤goirthe
to be called: do ghníomh féin as ionghoirthe dhe
it is to be called your own deed,
Mac Aingil 302.6
.
¤guidthe
to be invoked:
atá an Ógh Bheandaighthi
so iniarrata roimh gach uile dhuine, agus atá si inghuighthi amhail righain ... flaitheamhnais Dhia,
ITS
xxix 206.12
.
is se in ceand sin is ionghuighthi dona
hainglibh, ┐ is ineagluighthi dona tighearnaibh,
177.18
.
¤íarrtha
to be sought for: a shamhail sin is iniarrtha ré
guidhe talis requirendus est ad orandum,
TSh. 4541.
¤imbertha
to be inflicted: robadh in-imbertha dhuit bás ar in
mnaoi `you would have to put to death the wife ...,'
ITS v
76.9
.
¤ite
edible:
biadh tirm inithte,
Eochairsg. 69.5
.
cnúas comh-abaidh ... inite `ripe edible nuts' (innte, inithche,
v.ll.),
BNnÉ 239 § 170.
¤labartha
to be spoken:
is innlabartha do na leighesaibh,
O'Gr. Cat. 175.x
.
¤laigthe
fit for
lying on:
cuireatar an abhand as a hait ... cur bo hionadh
iondlaicthi (ionluice, v.l.) do rignaibh et do ro-mhnaibh
for lár an átha,
TBC-LL¹ p. 547 n. 5
(Stowe).
¤légtha
legible:
gan aoínleabhar dhíobh do bheith inléaghtha do neach,
Keat. iii 1694.
¤léicthe
to be let, to be loosed:
neart Gall
... | ní hinléigthe ar Eoghanchaibh,
DDána 74 § 34.
...
nach inlicti in cuisle don otar `the patient should not be
bled,'
Rosa Angl. 30.14
.
¤lenta
to be followed, to be pursued:
clann Osnaidhe as inlenta O.'s children can be traced,
ZCP
xiii 18 § 6.
ní ní is inleanta a ndubhart what I said ought not
to be followed up (in sense of proceeded against, avenged)
ii 356.13
. cóir 'na fhuil gérbh inleanta `though He had to
avenge His blood,'
Aithd. D. 65 § 26.
ní hinleanta air `there
is no need to continue,'
TD 13 § 42.
an réim ... is innleanta
san aithrighe,
Eochairsg. 84.11
.
an ród díreach is inleanta
ar lorg Críost,
TSh. 8049.
¤lúaidte
worthy to be mentioned:
ni hion-luaidhte deilbh bhan an domhain ag féachain
deilbh na hinghine sin,
ITS i 64.2
.
¤maínigthe (worthy) to
be treasured ?:
inmain .i. inmāinight[h]e é,
Corm. Y 762.
¤marbtha
fit to be killed: gach aon rob ionmharbtha (inéchta,
text)
ann,
Cog. 80 n. 3
.
co tuc[sam] fo gin gae ┐ claidim gach
aen rob inmarbtha inti,
Aen. 13.
nír bo hionmarbhtha sidhe
idir ge ro baoi tuilleadh ar chéd bliadhain d'aoís `whom
it was not becoming to have killed,'
AFM v 1734.13
.
¤mescaigthe
capable of intoxicating:
ba somblas a linn, ba
inmescaigthe,
Irish Texts i 3 § 8
(MS inmescaiḡ,
Bethu Brigte 41 n. 56
).
¤mesta
to be compared,
to be thought likely, conceivable: or ba hinmeasta a n-esbada
gus in Mairt miscnig ... `not considerable' (capable of being
compared ?),
MR 110.16
.
an tí thréigfeas é féin mar cheannach ar Chríost, nach inmheasta go dtréigfidhear Críost
leis ...,
TSh. 8007.
is inmeasta sin as an sgéal léaghthar,
5205
.
ní hinmheasta an tí do bhí isna cumhachtaibh seo
do bheith fa chíoscháin ag an rígh Artúr,
Keat. i 14.38
.
is inmheasda dhúinn go bhfuil Dia fírcheart `we ought to
consider,'
Donlevy 374.1
. cionnas is inmheasda dhó go
mbiaid a shearbhfhóghantuighe díleas dhó `how can he
expect ...,'
478.25
.
¤moídte
worth boasting of:
ó'n Saoirbrethach do Domnall gin gurab inmháiti,
O'Gr. Cat. 128.22
(scribal note on Eg. 88).
ní hinmhaoidhte i n-Inis Luighdheach | ... caoi do dhéanamh,
DDána 110 § 17.
¤molta
praiseworthy, commendable, requiring to be praised:
atait se
coingill chum na fiadhnaise do beth inmolta,
O'D. 849
(<
H 3.17, col. 603
).
na mol munab inmolta nech,
Ériu v 126
§ 2
.
a naemtecht foirbthe ┐ a mbethaid inmolta,
Lism. L.
Pref. xxii 23.
a thionnlaicthe luatha ... is uaisle as ionmholta dhúin,
Aithd. D. 58 § 8.
¤múinte
capable of being
taught: chomhluath agus bhíd ionmhúinte (of children),
Donlevy Pref. xxi 11.
¤nochta
to be revealed:
ní hionnochta
dhúinne dhíobh | rúine ionganta an airdríogh,
PBocht
11 § 25.
¤obtha
to be refused:
lámh as truime tabharta |
grádh uirre nírbh' ionobtha,
19 § 2.
¤ráite
to be said, capable
of being said: ?
ní fuil ... aenlaech damad indraithi go
toitfedh C.C. leis,
ZCP x 303.25
.
cá ham is ionráidte Amen,
Donlevy 430.23
.
¤reactha ?: a fhearg uadh ní hinreactha
`should not be proclaimed too much,'
Aithd. D. 65 § 26.
¤ríartha
to be subdued or disciplined: gell n-ungi tra
do maigin ir-rér fir a diri mad inriart[h]ae imbie (of one
who violates the Cáin Domnaig),
Anecd. iii 23.11
.
¤ríata
capable of being travelled:
tromcheó ... connarb inríata
dó in chonar,
LU 8512.
¤rígtha
fit to be made king:
cet fer n-armach n-innrightha,
TBC-LL¹ p. 197 n. 4
.
mac
óc nach inrígtha ara óice,
SG 50.29
.
¤shechanta (
¤tsechanta)
to be avoided:
bud inshechanta dona mnaib nó
dona feruib le budh ail a n-óghacht do coimhed, caidriub
a céli 'sa saeghal-sa,
BCC 106.y
. o gehennalis regio fugienda
... ó a fhlaithis intseachanta ifrinn,
TSh. 6594.
is intseachanta air an drong ... `it should be avoided by those ...,'
Rosa Angl. 60.1
.
¤shuite `fit to be dwelt in':
ré déanamh
áruis na hanma ionshuidhte dhó féin,
TSh. 8766.
¤smuaintigthe
to be considered:
atait tri neithi is insmuaintighthi,
Mackinnon Cat. 59.23
.
¤tabartha
to be given:
nocha n-intaburta som[aine] don o[irchindech],
Laws v 128 n 2
. is
annsan aicid so doreir Galenus nach intabairt (v.l. intabartha, which read)
leiges ...,
RC xlix 17.z
.
¤tsamluigthe
capable
of being compared:
as na briathraibh se is iontuigthe gurab
iontsamhluighthe na peacaidh ┐ na prímh-fhiabhrais re
chéile,
TSh. 7888.
¤tóebtha (worthy) to be trusted:
cia is
iontaobhtha d'fearaibh Breagh | díomsa dá ndeachadh
Fínghean,
Ir. Review 1913, 625 § 19
.
an tan do fhásfadh
lonn laoich Luighdheach ... nar bh'iontaobhtha do neach
é,
Keat. ii 4530.
¤trécthe
to be avoided: ni hed as inntrecthi
in peccad ann (viz. on Sunday),
PH 7362.
¤tuctha
to be
brought, to be given, to be applied or ascribed:
atá ní oile san
ghníomh so is iontugtha dhúinn dár n-aire,
TSh. 2459.
an
teagasg dob' ionntugtha don oide faoisidine dhó to be given
to him by the confessor,
Eochairsg. 84.37
. ní hiontugtha
anfhlaith air the term tyrant is not to be applied to him,
Keat.
iii 4149.
dobheirid caoga bliadhan do fhlaitheas do Ch.
gidheadh ní hiontugtha dhó acht tríocha,
i 84.39
.
an duine
do-bheir an raed is intuctha agus chonnmhas an raed nach
indtuctha, is e sin an duine fial,
ITS xxix 147.31
-
2
.
¤tuicthe
to be understood:
as na briathraibh se is iontuigthe gurab
iontsamhluighthe na peacaidh ┐ na prímh-fhiabhrais ré
chéile,
TSh. 7888.
is iontuigthe dhuitsi ... nach rabhassa
ion-fheadhma ris an aimsir so a bhfuilim ag coimhéad na
leapa,
Maguires of F. § 56.