n
ā, f.
I an attack, a hostile encounter, an onset :
trom immorro in gress rolasat `... the attack they delivered,'
RC viii 56.9
.
amnass ... in gress rollasat,
RC xiii 456.17
.
díghaltach greise a champion (i.e. the avenger of an aggression),
MR 310.18
.
is mo art fine 'ca focul | bith 'sa cath ag
tnúthgreis,
Fianaig. 82.6
. locud mo gréise (greisi v.l.)
ceníl `shrinking from my tribal attack' ?,
O'Dav. 581.
. ..
na greiss gúir | noberad leis cenn Saúil,
SR 6395
.
is gnáth
iar ngreiss co torud | bág fri feiss fri fledugud,
Metr. Dinds.
iii 350.39
. cipē bess for greiss whosoever be attacking,
RC xiii 114.12
. do foillsighedh iofrann dó, go ngreis
d'anmannaibh adhuathmura ann `with an onset ...,'
BNnÉ
185 § 19
. gress fola fordergi ... do ferthain asin nell sin `an
onrush of crimson blood,'
RC xxviii 310 § 7
. (m.?)
īar ngreis
galach | cen anad ropo leis Ailech,
Arch. Hib. ii 49 § 24
.
greis
.i. orgain,
O'Cl.
pl.
arfich a n-gressu,
LU 8313
(
FB 23
).
dóeme a mmórgressa ocus a mmóraurgala,
ib. 8148
(
FB 11
).
doberot side gressa an cathae do Lugh,
RC xii 83 § 83
.
isé
in mac-sa ferfas bar ngresa uile,
ZCP v 504.5
.
ce do-rairg
gressa don phurt,
Sc.M² 22.8
.
am chur fri chruaidhghreasaibh,
Todd Lect. iv 98.15
(
CRR² 39
).
Gnáth-hūaraib ar
gressaib gal | glenaid luch inna lín-sam,
GOI ii
40 § 4
(
Thes. ii 293.20
).
ria ṅgressaib athar Solman,
ZCP iii
22.20
? = 1 grés. i n-éagmais a ndearnadh do ghreasuibh (sic leg. ;
ghrasuibh, MS)
┐ d'ionnsaighthuibh,
Ériu i 80.22
.
Scīath ...
co ngēire ngus agus ngreas,
ZCP viii 227 § 7.
II an attack on the honour, an insult, an injury : is fēli
dō ... a imfolach, intan teithes ria nōenḟer ; ol nīpo mōo a
greis (gress, LU)
do andās do Ultaib archena,
TBC-I¹ 1268
.
combai cen diamra fo greis,
SR 6714
.
docain co glerdaith
cen greis,
1021
.
ba gress ┐ ba imdergad mór dont shlúag
anísin,
RC viii 50.13
. díl gresse d'emain t'óen-rosc `one
of thy eyes is a satisfaction for my insult,'
Metr. Dinds. iii
342.56
.
ba gress don deóra dagḟir | a chuit feóla i n-óenmagin,
ib. 162.11
.
ri cen grain, cen gris, cen greiss (: eisleis),
SR 2561
.
.iii. lecca liss Luigdech .i. gress ┐ ruicci ┐ mebul,
RC xxiii 324.30
.
cach gres, cach enechruice, is for cintaib
treisi ata,
Laws i 162.x
.
coic seoit ina díriu do neoch iss gress
do dia eneclann,
iv 308.25
.
i n-digail (sic leg.) na greise truime
tucadh ar a enec,
ib. 66.32
. dígal greise
avenging an injury
or insult, vendetta :
aire echta, is é side condera a gresa,
O'Dav. 637
.
airi echta in tAengus Gabuaidech ac dígail
greisi ceniuil a tuathaib Luigne,
Laws iii 82.8
.
forimtecht
digla do greise,
ib. v 296.19
.
boi Oengus ic dígail gressi
ceneoil i cociud Conacht,
LU 4344
.
nocha rabha dioghal
greis na treis for lar Breghmhaighe,
AFM i 360.12 (an. 758)
.
digaltach greise a champion :
cid cia fer uaind budh beó
de, | nách budh díghaltach greise,
MR 310.18
.
III an essay, an attempt, a bout, a turn, the amount of any
thing done at a time (? also m. in this sense) : cé dogénsam
ainmne uime | frisin cédgreis (: ēislis) upon the first offence (?),
ACL iii 295 § 22
. greas for indeoin striking on an anvil,
Laws v 474.1
;
486.24
. Colam Collereach gaba na tri fhuargres `of the three cold strokes,'
ib. 472.7 Comm.
Goibniu
goba faciebat hastas fri teōra gresa, ┐ ba fēith in tress gress,
Corm. Y 975
=
fria teorai gressai,
RC xii 92.z
. ata gobae
liond cenai .i. Colum Cuaolléinech teorae nua-gres `of
the three new processes,'
RC xii 76.10
. grod-greasa gaibnige
le h-ordaibh keen blows of smithcraft with hammers,
MR 238.7
.
do ghlac an ghreis mharcuigheachta ar feadh an fhaid
cheadna,
ITS i 36.12
. gnathaigheadh a mothrach re greas
do laeib iad let him take them early for a certain number of
days,
23 P 10³, 65a17
. mar mhnáibh dá ngáirinn greasa
if, like women, I were to get fits of shrieking,
Ó Bruad. ii
242.y
.