n (Lat. sensus) a learned borrowing, later than séis.
u, m. but cf. g
p.
sians,
O'Mulc.
Somet. also síansa.
(a)
sense, meaning, signification
: in sians ondid accobor
limsa ícc cáich the signification by which I desire to save every
one,
Wb. 12d23
(gl. sensu meo). i cach sens foirbthiu gl. omni
sensu,
23b2
. is hé in cét sians . . . is hé in sians aile gl. duplex
. . . sensus,
Ml. 36a32
. cia nach laithfeadh siansa a nduar `who
would not put sense in (understand) a quatrain',
ZCP iii 378.3
(B. na f.) (
.i. ciall,
p. 381
).
In particular of allegorical or mystical meaning (as against
historical or literal): assindet a sians isindí siu gl. petra autem
erat Christus,
Wb. 11a18
. léicfimmi-ni doib-som aisndis dint
sens ┐ din moralus manip ecoir frisin stoir adfiadam-ni the
exposition of the mystic and moral signification,
Ml. 14d10
.
iuxta uerospiritualem intelligentiam . . . mad iar sians im (as
against iuxta historiam . . .
mad iar stair,
29
-
33
),
Trip.² 47
-
8
.
ata cethardai as toiscidhi isna psalmaib .i. cetna stoir ┐ stoir
tanusti, siens ┐ morolus,
Hib. Min. 10.314
.
an dethbir ata
itir cetfaid ┐ siansa; siansa, mar ata ciall runda biss a folach;
cetfaid, mar ata ciall biss cos aird,
O'Curry 1965
(
H 4.22, p. 12
).
co runaibh atglentais .i. tuirdis nó foglaindis gu sians `with
understanding',
O'Dav. 1042
.
ised do-forne na .u. bairgena
iar sians ┐ ruin .i. na .u. oessa in domain,
LB 149a7
. na cuic
tallanda . . . atberar sunn iar siens coic cetfada cuirp ┐ anma
sin mystically,
Lism. L. 4607
.
is gnáth rúin ┐ sians isin scriptúir,
PH 4428
. na tri hetargna . . . stair ┐ sians ┐ anagoig `the
three interpretations . . . historical, mystical, and anagogical',
7081
.
(b)
sense, perception, perceptive faculty
: ní i ssíansib spiritáldib gl. sensu carnis,
Wb. 27a29
.
intan conoscaigter siansai
inna ndoine trisna imneda . . . i mbiat cona techtat a siansu
corai fri denum maith amal nad techta nech a siansu corai
intan ṁbís i mmescai,
Ml. 94c3
.
hí figuir .u. sense anmae,
Thes. ii 254.8
(Stowe M.). cusna .u. sians[aib] gl. cum quinque
sensibus,
Gild. Lor. 244
.
maith siansa in chuirp acht oen rét,
LL 282a42
.
tri shiansa anmma .i. irascibilis et concupiscibilis
et rationabilis . . . cúic siansa anmma .i. timmor . amor.
odiumm. gaudiumm. tristitia,
Fél.² clxxxvi 4
-
6
. siansa a
bethadh `senses of life',
Gleanings from Irish manuscripts 31 § 13
. dá ndearna gach
aon againn a dhícheall réna shiansadhaibh do chur fána
chumhachtaibh féin `si unusquisque nostrum subdere suas
passiones sibi studeat',
TSh. 8030
.