n
ā, f.
leac,
IGT Decl. § 158.
(a)
flat slab of rock or stone
(freq. quailfied by lomm), flagstone, paving-stone:
forruim a
choiss forsind leicc,
Thes. ii 310.2
(
Hy. ii 8
); glossed . . .
forsin chloich,
Thes.
ii 310.19
.
foaid for leicc luim,
315.6
(
Hy. ii 31
).
leacc cloiche uas a chind (of a saint in his cell),
Fél. 246.28
.
l.¤ .i. ar lēict[h]ir sīs ┐ sūas hí. Nō lē bīd secc
,
Corm. Y 831.
ros dechraig dó for licc glain / cach luib,
SR 1925
.
lecca . . .
tentidi for lár in muigi sin . . . con loiscfed oenl.¤ díb in
domun uli,
IT i 191.8
-
9
(FA LB).
adba l.¤ ṅgér Ross na
mBrocc,
LL 298a36
. dogó . . . lecca, léiccis cráobha (of
Colum Cille),
ZCP viii 198 § 16
.
ag íarraidh bhric . . . / fa lic,
IGT Decl. ex. 2025
(prov.). ris an leic do bhí a bhruinne / Rí
an chruinne dá reic rinne (i.e. He was prostrate?),
Dán Dé
vii 10
.
rinn lasrach leice Ifrinn,
DDána 10.41
. an
bhruidhean nach cuirre cnoc / do tuigheadh nach luime leac
was so roofed that no flagstone was smoother,
119.32
.
ar
n-iompódh leice móire . . . dochum dhoruis an túama,
Matthew xxvii 60
.
gusin leic gcoimhlethain mharmair for ar
lēicedh corp S. Laurāis,
Fl. Earls 194.18
.
pabhal .i. leaca,
Eg. Gl. 510.
?
leac ubhuill,
ITS v 160.24
(leaca, MS.). By
extension of a metal covering:
teg talman foí anís ┐ l.¤
imdaṅgen íarnaide fair-side,
MU² 809.
Fig.
condaecmaing
dar leic a hochta do Ecsi ilgradhaigh,
Anecd. ii 54.1
.
do
ghoin an leic air mo lár,
23 G 24, 326.9
.
ar leic luim an
lóir-ghníomha,
TSh. 829.
Of stone tablets for writing on
(but see Bergin,
Ériu xii 217
): dicetul na filedh .i. i lecaib
`in inscriptions',
Laws i 38.4 Comm
. do scrib-sum iat a
lecaib ┐ i tuiblib `slates',
iii 88.16 Comm
.
anmanna dá
threibh dhéag I. do sgríobhadh ar dhá leic—sé treabha ar
gach leic dhíobh,
TSh. 450.
Confused with lia, q.v.:
líog
mhór mharmuir ag an slógh / bhí meádhachan na leice ortha
anuas,
Oss. iv 276.19
.
an chuid aca bhí fán lic shíos,
21
.
roscrib i taiblibh ┐ i llegaibh,
Auraic. 44
=
lecaiph,
2329
.
Attrib. g
s.:
fochen Conall / cride licce,
Sc.M² 15
.
With qual. g
s.:
beir let licc clochi . . . / co rucsa limm, licc
n-aili,
SR 1593
.
daurthach bec . . . ┐ l.¤ cloiche ara belaib
side,
LL 287b43
.
(b) Of the bed-rock underlying earth or water:
co ngeiltis
a ḟér . . . co grian ┐ co leccaibh loma secha sís,
ZCP v 501.2
.
fogeltat eich C. fér co húir ┐ connici na lecga lomma,
TBC-LL¹ 551
(=
na clocha,
TBC-I¹ 249
=
LU 4735
).
cach inber . . . ba lecca
lomma lántirma dara n-éis,
MU² 274
. gus an leic ainmhín,
aggairbh . . . os ur eassa ruaidh `rocky ford',
AFM vi 2030.z
.
(c)
tombstone:
fo leic na rīgh at reileic,
Ériu ii 166.44
.
a
lec-sa leptha Gúaire,
164.21
, cf.
166.29
.
gabais . . . lāidh
oc in leicc amail no beith Fergus bēo ann,
ACL iii 5.y
.
gnúis Derbfhorgaill fo licce leirg,
Ériu v 212.103
. an leac
farbh' éigin dheit dul (to Christ),
Dán Dé xxviii 30
.
mo
chorpán fán lic,
Keat. iii 1666
(cit.). leac, túma a sepulchre
,
Eg. Gl. 437.
(d)
altar-stone:
dufáid a l.¤ inna degaid hisin tailich sair,
Trip.² 781
(= lapis altaris, Colgan,
Trias Thaum. 130a
).
foracaib Patraic fairend dia muntir occa licc i nDomnach
Patraic,
Trip.²
788
.
ar gcur na haltóra ar uisge / . . . / tig an leac
tre lár na mara,
PBocht 10.46
.
(e)
kneading-slab:
bla cumaile lec ┐ losat,
Laws iii 274.18
.
in ní fora certaigenn a fuine . . . .i. a lec fuine,
iv 10.23
Comm
.
(f) l.¤ aigreta, l.¤ aigrid (later oidrid, oidre), l.¤ ega
ice-floe,
sheet of ice, ice
:
sruth snechta . . . co leccaib oigreta,
IT i
191.31
(FA LB).
geisidh lec uar aighreta / ag maidm tria
gáir na Gairbe,
Anecd. ii 24 § 10
.
co ndechatar for leicc
oíghridh a n-Inis Mochta,
RC xvii 365.z
(Tig.).
aigh
anacnata . . . go n-imthiaghdais . . . locha ┐ aibhne . . . arna
lecaibh eagha,
AFM iv 900.z
.
buinne lán do lic oighridh,
IGT
Decl. ex. 2024
.
do fhás leac oighre . . . ar an sruth,
Atlantis
iv 142.z
.
blodh mór de leic-oighreadh,
Eochairsg. 112.14
.
(g) In names of particular stones:
tanic . . . for licc na
ṅgíall i nEmain Macha,
TBC-LL¹ 4725
(corresp. to
Duma na
ṅG.,
TBC-I¹ 2987.
Cf.
Dinds. 1 § 12
,
§ 13
).
Lec Patraic . . .
.i. L.¤ Cathraigi fora n-ordnigtea na rig ic Caissel,
Lat. Lives
55.8
.
Raith guth aird, in baili adta Lec Patraic aniu,
Laws
i 2.4 Comm
.
ráncatar . . . conici in Licc . . . ca hainm na
glasslicci móri seo? Lecc Commairt Chnáma sin . . . uair is
furri brisfiter do chnáma-su,
RC xiii 66 § 68.
Of coronation
stone at Tara (see also s.v. 1 lía):
téid dá reic re taobh
Teamhrach / Aodh Eanghach ag Leic Luighdhech,
L. Cl. A. B. 71.4
. Cf.
a Líg Luighdheach,
72.24
.
do-gheibhthear
a labhra ó leic Laoghaire,
DDána 109.5
.
ar Leic na Ríogh,
Keat. iii 168.
(h) Meaning obscure in phr. Lecca Lis (Luigdech): leacht
Conrúi hi Sleib Mis / lecht Lugdach fo leccaib leis (glossed:
.i. e féin ro marb hi cumaid a mna),
RC xxiii 319 § 10
=
lecht Luighdech fo leccuib liss (glossed: .iii. lecca liss
Luigdech .i. gress ┐ ruicci ┐ mebul),
324 § 10.
mani betis
Leca Luigdech Lis / eoin bic Baile rot betis,
LL 18197
(= mainbad . . . ,
ZCP viii 107.6
glossed .i. ruici ┐ athis).
Cu Chulaind do bith i n-iṅgnais / dirsan menbad leca lis,
LL
14479
(
Ériu v 210.51
).
menbad leca lis Lugdach / lasa
rumnad cach ṅderba / ba romoch ar n-étarba / fri mac na
Tri Find Emna,
LL
14480
(
Ériu v 210.52
). ? Cf.
.iii. bellum
in hoc anno gesta uno, et possito ergense ecc leccam lias,
AU 532 (i 44.12)
. See lega.
Common in nn. loc., see Hog. Onom.
(i) l.¤ ós crú, name of a defect in horses:
lec os cru,
Laws iii
6.6 Comm
.
labram annso do bacaide coss deirid na n-ech
.i. cnaimspedain . . . ┐ lec os crua,
Celtica ii 52 § 20
(`ossification
of the lateral cartilages', note).
Of stone in the kidney: l.¤ in árain gl. lapi[s] fulta,
Ir. Gl. 246.
(j) Metaph. in Laws of something which is irreversible,
`an act or deed which binds the persons indissolubly', O'Don.
Suppl.; period of prescription(?) (but see Bergin,
Ériu xii
217
):
is i cetna leac astuga (leg. astuda) cacha sealba, a lan
logh; is i in leac aile, a hubairt ar anmain; is i in leac aile, a
torind do flaith,
Laws v 498.9
,
10
(i.e. the three `leca' that
make binding (a transfer of) ownership are that its full value
was paid for the property, that it was given as an offering
to the Church for prayers for the dead, or that it had been
marked out by the ruler).
cetna leac .i. in cetna luige .i. ar
is e in cetna ni amail lic, astus dilsi caca feraind . . . in leac
aile .i. in luige aile . . . amail leic,
500.2 Comm
.
cisne tri
leaca robaid nad fuaslaici dliged na fuigeall, na fasach, na
fir n-aicnig? Eibirt nemda, . . . ; chis comdidean fria triar;
sendliged forrsaide sine sencuimne,
450.1 Comm
. ní bi lec
robuich (sic) cach fuirech forécnech forcible detention does not
constitute a
lecc robuid,
O'Curry 428
(
H 3.18, p. 233a
).
duruth
cét bliadain. ruthrod tri cóeccait bith .cc. robith .ccl. lecc
.ccc. . . . ochtrach .dcccc.,
O'Curry
21
(
H 3.18
p. 9b
).
ate a tri ro-suidiche
(leg. -igthe) deimnigthe cach deirb-dilse do comed,—leac
leanmanach, no chuir, no ratha inforais,
Laws v 498.5
.
leac
leanmanach .i. leic (?lēic) leis a somaine ó bias amlaidh sin,
O'D. 1340
(
E 3.5, p. 19
).
COMPDS. With adj.
¤bán: assa lár l. `white-paven',
Metr. Dinds. iv 82.27
(of Coire Breccáin). With subst.
¤cloch: in
dorus ele . . . ┐ lathar (= lóthar) leccchloiche fair a stone trough,
Mer. Uil. 226
.
¤aile fence of flat stones(?):
ind leacaile apaidhe,
IT iii 102 § 186
(but see
EIS 238
).
¤mag
flag-strewn plain
:
mac in Leithdeirg
don Lecmaig (: Bretnaig),
ITS xxxix 176 § 27
(lechtmair,
lecmuig, lecmaid, etc., v.ll.). See brath, bél.