n
o, n. Later m., but d
s. often tosaig.
IGT Decl. § 55.
(a)
beginning:
ised inso t.¤ indala sailm,
Ml. 27d2
.
is dia
as t.¤
,
85b15
.
benedic a t.¤ benedic a diad,
120c5
.
cid amal
bid du thoschib,
129c12
.
in creti dúnni at (sic leg.) tosge
huilc dún ... amal rocretset ar n-aithir romdar tosge maith
doib,
Ml. 96b5
.
is ed inso t.¤ preceptae iohain,
Thes. i 486.30
.
o thosuch bliadne,
ii 18.38
.
tucad a tosuch fo diu[d],
Sg.
202b8
.
hí tosug inna rainne,
213a10
.
etir dered is tossach,
SR 4832
.
gan deiredh is gan tosach
,
ZCP viii 114 § 2
.
na
doíni atbathatar ó thossuch domuin,
TBFr. 307
.
is e
tossach mortha anma M. ... in chuimleng ... dorigne,
PH
6284
.
t.¤ suirghi,
IT i 125.7
.
corob é ba rīg Con[n]acht ...
ic tobairt thosaich na tāna for Ultaib,
Ériu ii 184.1
. t.¤
rabhuidh rug a dealbh `his aspect became threatening,'
iv
112.15
. Hence incipit, first line of poem:
etir tosaichib na
rann ┐ deridib na rann eile,
Fél. 14.x
.
ba hiad so tossaighe
na salm,
BCC 214.16
.
'ag so bráighi dhuit, a Dhé' an t.¤
,
IGT Decl. 5.28
.
(b)
principle:
is hegin tosaighi ┐ cuisi is airdi na mar
adubramar do beth ag na gnimarthaib so,
Mackinnon Cat.
39.2
.
tri tosaidh na naduire .i. materia ┐ forma ┐ privacio
,
Nat. Lib. of Scotland MS. II p. 41
. o t.¤ inmhedhonach
eigin bis comchoitchinn don gne uile,
Nat. Lib. of Scotland MS. XII, iii Ib2
.
(c)
precedence, first place:
connar-leced t.¤ na toisigeacht
dá stocaib croda,
TTebe 2800
. no cu ruc A. t.¤ de `until A.
had taken away the lead,'
2360
.
t.¤ failte is fothraccaidh,
BNnÉ 255.20
.
t.¤ fothraiccthi re bfleidh | t.¤ cuirn, t.¤ cuiridh,
ZCP viii 219 § 8
.
ná geibh t.¤ leptha de | ret t'aes cumtha
is comairle,
SG 107.11
.
congbhaid annos anallan | t.¤ éigse
is ealadhan,
Content. xxviii 3
.
t.¤ uaim-se fhuair seisean,
DDána 69.23
.
toiseach i ttír bhiodhbhadh,
Éigse iii
132.85
.
(d)
van, battlefront:
bēs adchotar nech aile | do, t.¤ na
conaire,
TBC-I¹ 235
. do ronsat na Cristaighi ceithre tosaig
dibh fein cum in chatha `acies,'
ITS xix 42.14
.
dochuaid
German féin hí t.¤ in chatha la Bretnu,
Anecd. iii 68.16
.
Muiredach robái i tossuch sluaig na nócc,
Trip. 150.25
.
for t.¤ a shlogaid,
CCath. 6051
.
ar t.¤ gacha coirigthi,
RC
xix 290 § 228
.
ro choirigh t.¤ ┐ deredh ar a deglaochaib,
Celt. Rev. ii 204
.
do cured a ndered asa n-inad ┐ do mebaid
da t.¤
,
Ann. Conn. 1270.7
.
robriseador fo thrí an glasslaith
for th.¤ an tsluaig araill,
AFM iii 356.8
.
(e)
front part; Of a ship:
ag accallaimh na sgūt ┐ na
sgiam-t[h]osach,
ML² 661
.
téid i dt.¤ na luinge,
TSh. 2639
.
Of a horse:
tuarccaib N. tossach aneich ... dorala foa
etorra,
AFM vi 2216.3
.
(f) g
s. as adj.
front, foremost: docunnaibh Sisian an
leoman ... ar cois tosaigh
`the front paw,'
ZCP vi 293.25
.
do thochuil in leoghan ... derc ... lena chosaibh trennertmura tosaigh,
Études Celt. i 91.15
.
ar gach taobh do chuirr
thossaigh na luinge,
AFM vi 1822.7
.
(g) With various prepp.
(i) ar t.¤
, ar tosaig
first, at first:
mad ar thosuch beid,
Sg. 203a7
.
is in faichte bes coir ar t.¤
,
Laws ii 16.18 Comm.
caidi a damna, trá, ar tosaig?,
Ériu
iv 220.28
.
is é caislén an ghradha in fuath ar tosaigh,
Stair Erc. 2244
.
co tainic loisi de ar tosaigh,
2487
.
gnáth ar
tt.¤ ag teacht di | fuaradh carad fa chéili,
Studies 1921 588 § 2
.
mairg, a Dhé, thug ar tosaigh,
Aithd. D. 12.12
.
grádh don chóir thug ar dtosaigh (:air).
DDána 7.29
.
druim ar t.¤ tug re a chineadh,
15.9
.
im Brí Léith ar fir-thossach,
LL 163a35
.
(ii) i tosuch
at first:
is hed inso no
chairigur i tossuch,
Wb. 11d1
.
isme féin asbiur i tossuch,
14c30
.
hi tossuch,
5a11
.
ceist cindus rombatur int psailm
hi tosugh,
Hib. Min. 7.208
.
dús cia díb lasa ragtha i t.¤
,
BDD² 426
.
romlēicidsa com longes hi tossach,
TBC-I¹ 1010
.
teitsidi co lLáeg hi tossiuch,
1382
.
srainis in milchu for in
leomun ... i t.¤
,
RC xxiv 174.9
.
feraid tra imairig a tosuch
comdar scitha ┐ dogniad cora fa dheoigh,
vi 174.10
.
(iii) ó
thosaig
in the beginning:
loise an tsaoghail mhóir-se a-muigh | is eadh tháirreas ó thosuigh,
DDána 37.20
.
ní
huaibhse rug an nglaic ngloin | is ní dait tug ó thosoigh,
Studies 1918, 282 § 15
.
?
comēt mo broinn mbuilid | nār līntar cen mesair | co
rop dēniu a tosaig | a bith isin tesaig,
ZCP vi 259 § 7.