adj
u, later dírech o,ā. See
GOI § 192
.
(a)
straight, direct:
dus in d.¤ m'urchor,
TBC-LL¹ 1185
.
tuiri tren
diriuch do lar,
SR 4273
.
in sét fodén tan and is dírech he,
tan aile is cam,
PH 3995
. direach he ó find (leg. ind) co bond
erect,
RC xvii 150.12
.
crand d.¤ digaind,
LB 221a42
. co n-arm
daighrech direch with a fiery straight weapon,
Metr. Dinds. iii
152
(
BB 369b9
).
ní d.¤ nō rēidh,
Corm. Y 476
.
sēt d.¤
,
434
.
a n-agaid gluasachta dirid na cethardula ata gluasacht
timcill na firmaminnti,
Ir. Astr. Tr. 60.6
.
seanchus na
Naomh do breith isin raon direach go a mbunadhus,
MS. Mat. 552.13
.
leanfam ar ar sinnseroib is in líne ndíreach,
556.25
. oighre dírech dleasanach lineal lawful heir,
Rel. Celt.
ii 166.5
.
an éirghe dhíreach dobheir an sagart ar féin,
Eochairsg. 53.32
. déan do shlighe díreach im fhiaghnuisi
`make straight Thy path before me',
Psalms v 8
.
gach snáithe
shligheadh . . . réidhe díorgha,
Ériu v 58.26
.
carput . . . co
creitt uraird dírig,
LL 189a5
.
lámha dírgha datháille,
Ériu
iii 152 § 5
.
colptha dirgi,
RC xxiv 200
.
is cethrachair ind
fit[h]chill ┐ it dīrge a tithe,
Corm. Y 607
.
ro athchuirset da
urchur fir-dhirge eturru,
MR 254.17
.
robtar reidhe dirghe
fedha Erenn go sin,
Leb. Gab.(i) 136
. na nglúinibh díorgha in
their direct generations,
Content. v 117
. as d.¤ donfuc Día God
hath brought us direct,
RC ix 462
.
Compar.
cechaing ceim as dírgu (dirgiu, v.l.),
Fél. March 20
.
As superl.
an lin[e] as dirgha dib sin,
Ir. Astr. Tr. 128.x
.
Adv.
turesci . . . d.¤ tescas,
Corm. Y 1244
.
in fer fodrácaib
co claen aitchid fris a facbail co d.¤
,
FB 26
.
rosined in dethach
. . . | co d.¤ triasinn ahér,
SR 2150
. an lampa ata a fiadnaisi an
adhnuici co dírech right before the Sepulchre,
Maund. 70
.
scáili . . . bhís co dírech ider an grein ┐ an ré,
O'Gr. Cat.
247.22
.
In adv. phrase cach ndíriuch
straightly, directly
(see
GOI § 381
):
suas cach d.¤
,
BCr. 18c4
.
antúaid cachṅdìruch,
19c1
.
dochuirethar . . . certli do Braun tar a gnúis cach
n-dírech,
Imr. Brain 62
.
rogab ac slaide ┐ ic slectad in tslúaig
cach nd.¤
,
CRR 52
. teit a Temraig gach nd.¤
he goes straight
out of T.,
Ériu iii 150 § 3
. dollotar . . . cech nd.¤ ar cind Throil,
TTr.² 1509
. a n-aicen in mhara siar gach nd.¤
directly west,
RC xiv 40 § 43
.
do dēnomh ar in Spāinn gach ndīrech,
Fl. Earls 10.3
. fear dom fhóir gach ndírighse
straight away (?),
Ó Bruad. ii 110
. Cf.
ni fil iar nd.¤ scribind isin scribtuir bali
as a tisad,
Lec. 73a33
.
beirid díriug
carries off, obtains
(
GOI 240
): ni
berat diriug gl. delinquent, `they will not succeed',
Ml. 54a24
.
dugaithfiter .i. ní berat diriug gl. fallentur,
26
.
ceniberat
diriug,
28
. made huare nach rucsat diriug `vain, because they did
not succeed',
54d16
.
cen brith diriug (sic leg., doriug, MS.) neich
adchobrat,
89b5
. huare nad rucsat diriug orcuin Duid
`because they did not succeed in the slaying of David',
23b5
.
(b)
straightforward, upright, just, right: is díriug dúib
cretem do it is right for you to believe in Him,
Wb. 17b32
.
acht spiurt diriug `but an upright spirit',
Ml. 71d2
. is díriug
gl. equum est,
59d8
. is d.¤ a ndechor deg cinte persana right is
their difference because they define persons,
Sg. 197a13
. d.¤ cach
dethbere every necessity is just,
Laws ii 2
.
cubus direch
dianim,
Ériu i 138.4
.
is and míastair mess d.¤ for cách,
ii
194 § 7
.
athesc dobais d.¤ dói,
ZCP iii 23
.
rop d.¤ a forcitul,
ACL iii 313 § 11
.
is dīriug i mbésaib a dāna,
Corm. Y 275
.
Iubair dhírech dhil,
BLism. 52b2
.
do rug . . . breith
dhíreach ar Ridire na Comhairle,
ITS x 114
.
iar ndliged
direch,
PH 4025
. do indithim in gníma dírig the just deed,
6083
.
is dírech briathar an tigerna,
3 B 22, 86a5
.
cuimnigh
mo thimna .i. beith direach a ngradh do namad,
36a17
.
cia
an lóchrann soluis acht an mhéin díreach,
TSh. 1443
.
i
n-aghaidh an réasúin dírigh,
3343
. chalender direch firinneach
an accurate trustworthy calendar,
3 C 19, 284rb 30
. do bhí
mé díreach aige I was perfect with Him,
Psalms xviii 23
. an
Tighearna . . . noch shaoras an díreach i ccroidhe the upright
of heart,
vii 10
. neithe ata dothuìgsighe, noch iompoighid
an dream neamhfhoghlomtha ón gcéill dhírigh from the
straight, direct sense,
2 Peter iii 16
. As sobriquet:
Tadc
Direach,
Lec. 150d22
.
do Cholgain mac Domnaill dírig,
LL 181b22
. pl.
atan dirgi ho chridiu,
Ml. 30b2
.
etercerta
dirge,
Tec. Corm. p. 56 n. 34
.
bretha dírge,
Bruss. 2569, 65b
.
Adv.
is direch tuicther so tre Iob,
PH 7696
.
rigi firéna dogniat
a follamnus co dírech,
PH 4066
.
legfim so thoruinn oir ni don
liaigh go direach is iomchubaid e,
3 C 19, 56rb 36
. Compar.
gurab íad is firinnighe dhirghe . . . ar a ffocloibh fon doman,
Fl. Earls 92.22
. giodh dirga fodnait san adhbhar gaothmhar
detmhor they are more directly serviceable,
3 C 22, 220a23
.
Superl. dírgimem gl. aequissima,
Ml. 49d5
.
As subst. in dirig gl. recti,
Ml. 35a14
.
(c)
actual, downright, real: nīrba dír co mbeith gné feōla
dirgi fair oca caithem (of consecrated species miraculously
changed into flesh and then changed back again),
ZCP iii
36.27
. ? eter dā roth rosia digal d.¤
(from Cú Chulaind's
`beochobra'),
LL 119b37
.
Compds.
¤chenn
straight-headed
(opposed to cromm):
ní
mó is bachall ind oenchendach crom oldas in debennach d.,
D IV 2, 53b2
.
¤menmnach
just-minded: díríug[men]mnig
gl. anim[a] equiores,
Thes. i 498
(
Ardm. 189a2
).
¤scríbend:
iar ndíriuch-scríbunn 'according to the literal text',
Sex Aet. 95 § 63
.
¤thuillemain:
d.¤
gl. rectum perpendiculum,
O'Mulc. 745
.