n
ā, f. (1 caille)
(a
1) Lit. veiled woman (see
Éigse xxviii 74-85
); in sense married woman
:
ba bec ind immirgi rucad ann .i. .vii. mbai ┐ tarb ocus se-sseom ┐ a chaillech ┐ ind ingen,
Fing. R. 507 (Esnada Tige Buchet)
.
Brigid bratbrú a chaillech-som,
SCano 224
.
oen aile dib (oen dna dona caillechaib so, v.l.) Cumman … ┐ si thorrach,
CGSH § 722.6
. In phr. caillech aithrige,
penitent wife, a married woman who becomes celibate:
inar find … cecha caildigi aithrighi,
Cáin Ad. 14 § 24
. (a)
nun, woman in religion
:
in ch.¤ rēided
Currech (Brigit),
Thes. ii 349.3
(Hy. v).
sēnais in caillig
comail,
337.4
(ib.).
fail dí chaillig i rrichid / . . . / Maire ┐
SanctBrigit,
349.11
(ib.).
a ch.¤
,
Vita Br. 25
.
Brigit . . . / cenn
cáid c.¤ n-Érenn,
Fél. Feb. 1
. senoir caildidi
`senior nun' (oppd. to mac-c.¤
),
Mon. Tall. 151.7 (§ 62)
.
clerig
┐ caillecha,
Laws iii 14.12
.
do cleirchib ┐ caillechaib,
Ériu
xix 60 § 8
.
cell ch.¤
,
LU 1651
(
RC ix 452
). tri hairgarta
ecalse: c.¤ fri clocc, etc.,
Triads 66
. cenn c.¤
abbess
,
Trip.²
1000
. Cf.
teach nabadh Cille dara do ghabháil . . . ┐ an c.¤
féin do breith a mbroid,
ALC i 130.22
. c.¤ leighinn lectrix,
Trip. xli 15
(cf. fer léiginn). In later lang. c.¤ dub:
pian na
manach . . . ┐ na gc.¤ ndubh,
Aisl. Tond. 130 § 4
.
ag saothrughadh beannaighthe bhanabadh ┐ choisregadh ch.¤ ndubh,
RSClára 118 § 16
.
D. . . . do écc ina cailligh duibh,
AFM iii
252.6
. ord onōrach chaillech ndup the Order of S. Clare,
Fl. Earls 164.19
.
(b)
elderly woman
: ni cundil mesce c.¤
gl.
anus . . . non uino multo seruientes,
Wb. 31c3
.
c.¤ quasi cail-nech nō caol a lūach .i. screpul; nō c.¤ cail comēt ┐ de c[h]aillig
cométa tige as nomen
,
Corm. Y 389
.
tuillem bathais . . . do
fiur graidh acht ni ruca dia chaillig,
ZCP xiii 20.22
(`seiner
Alten' i.e. the woman who manages his house,
Bürgschaft
7 § 8
).
callech do Lagnib . . . i mbiataigecht ro bái sí . . . do ríg Lagen,
Ériu i 132.25
.
Boí a ainm
na calligi,
LU 4409
.
d'óganachaibh nó . . . do chailliochaibh,
Párl. na mB. 3931
. a c.¤ trūag (sarcastically of a hero),
Death-tales of the Ulster heroes 38 § 7
.
’sa chailleach eich ga héideadh,
Celtica xviii 144 § 31
.
mar fiacla cailligi,
Rosa Angl. 180 § 25
.
(c) In sagas pejoratively of supernatural beings
hag, witch,
crone
(see Éigse xxviii 94
):
in Mórrígan i ndelb na sentainne caillige,
LU 6248
(TBC). c.¤ lom luath (the Morrígain),
MR 198.2
.
sentrichem
senchaillige,
Triads 114
.
a lāim na caillighi (badb),
ML²
418
.
demon callige,
KMMisc. 212.z
.
ra chonaig in ruadchallig,
LL 6283
.
imthighis an ruadhchailleach,
DDána
120.33
. Name given to a group of letters in Ogam script:
caillige ar aicme huatha,
Auraic. 5720
.
(d) In phr.
caillech chrainn
woodlouse
:
pudar do denam do caillechaib crainn,
Irish Texts v 9 § 18
.
cailleach chrainn ,
FGB
s.v. cailleach
.
In n. pr.
C.¤ Bērre,
Lament 83
.
(cf. Éigse xxiii 38
).
C.¤ Domnaill,
AFM ii 1150.9
.
R. ┐ C.¤ Dé dí inghin R.,
AFM iii 172.9
.
C.¤ Finnen a ingen,
RC
xvii 381.18
(Tig.).
In n.loc.
Liss na Calligi,
Ériu i 132.26
,
Dinnseanchas i no.
4 p. 94
.
Lebaid chailligh,
Hog. Onom.
Ir. and Lat. obscure in: c.¤ ligheóc gl. pupína,
Ir. Gl. 283
.