n
o, n.
chenéel,
Wb. 29d6
,
ceneel,
28b1
,
chenéil,
5a14
(see
GOI 37
). Later cinél. g
s. -eoil, -éoil, -euil, -éuil,
-ioil, -iuil, -íoil, -iúil, later -éil, -íl. d
s. -eul, -éul, -iul, -íul,
later -eol, -él.
(a)
kindred, race, tribe, nation
:
icht .i. cinēl,
Corm. Y 787
.
c.¤
`
children
',
Metr. Gl. 56.3
.
cenel .i. clann,
O'Cl.
cineal
`a nation, kindness
',
Eg. Gl. 204
(see (g) below). mo ch.¤
colnide gl. carnem meam `my fleshly kindred',
Wb. 5b19
.
drécht caich ceniúil `a portion of every nation',
5c3
. écoscc a
cheneóil `the mark of His nation',
6d6
. inna c(h).¤ forrorbris
`the peoples whom He had routed',
Ml. 67b24
. inna c.¤ sin
(n
pl.),
72d5
. inna cenela gl. nationes,
37a3
. ar chuit ceneuil
`by race',
66d1
.
a huili chenela indomuin,
67b17
. a chenela
són gl. partes,
103d3
. innananmman inchoisc ceníuil gl.
cognominum,
Sg. 28b4
.
comaitecht ceniuil dochenéul,
75a6
.
do cenel
`your people',
Blathm. 46
. ar ciniuil do chur
`the slaughter of a tribe',
Laws v 450.26
.
arindí as toísech a
ceníul,
Críth G. 387
. cuic treaba di-a ceiniul `five houses
of his own race',
Laws v 514.17
. ar ḟebas do chrotha ┐ do
ceille ┐ do ceneoil descent,
LU 8226
(
FB 17
).
nach sóimm i
mbrethir nach i ceneol,
PH 1761
.
slaniccid in chenéoil
doenna,
1168
. do chenel dea do `of the stock of the gods',
Aen. 677
.
do chenel na Cristaige,
PH 1402
. os cinn chinil na
ndaine = prae filiis hominum,
Smaointe B. Chr. 3809
.
ba
duaislibh a cheiniúil eisidhe,
Hugh Roe² 90.15
.
(b) In tribal names:
lassar ingen anfolmithe dicheniul
caicháin,
Thes. ii 238.16
(Ardm.). c.¤ fétho fio `the race of Fith
Fio',
239.1
(ibid.).
do mhaithibh ceineoil Chonuill (: deigheoil),
DDána 66.7
.
ar maithe Cinīl Luighdeach,
Ériu xvii
24 § 29
(Cinēil, 26 § 35).
iomthúsa chinéal gConuill,
TD
3.17
. Hence of territory: i tir ba ceiniul doaib riam `in a
land which had previously belonged to their tribe',
Laws iv 4.29
.
(c) In phrases:
re a ccenel ┐ re a n-aicmi,
Cog. 42.23
.
a
clann ┐ a cinél,
ACL iii 4.36
.
dochum a chrichi ┐ a chineoil,
TTebe 4617
.
a slond ┐ a chenel,
Aen. 2381
.
tar cenn tuaithe
┐ ceneoil,
Laws v 186.4
.
bunada ceniuil,
BB 327b25
(cf.
bunad).
gach bean aga bunadh-chineóil,
ML 88.34
.
tainic
a chinél bunaidh-sium Phatraic cu Bretnu,
Lism. L. 42
.
Attrib. g
s as is proper among relations, familial, natural;
by nature: bunadh na ccéadghlún cciníl (: sídh) `stock of the
first generations',
Studies 1920, 97 § 1
.
an tréad nar thréad
ceiníl,
DDána 31.20
.
caor do mhianach criadh ceinéil
(: ghréin),
49.2
.
a bhláth clúimhfheadha cheiníl (: Aibhilín),
74.67
.
gabhthar ainn-séin ga n-aos cheoil / dán re cuisleannaibh ceineoil,
85.46
. Cf.
aos ceoil na gcuislionn gciniuil,
Celtica iv 119 § 35
.
cuairt cheiníl,
DDána 90.18
. fa binn
c[e]ineoil `who was musical by nature',
Duan. F. ii 120 § 12
.
ordhruic an dá chéim cheiníl,
O'Hara 2277
.
(d) Of animals species:
cenela anmidead erchoideacha,
TTebe 2774
.
elta do enaib gach ceniuil ein,
Aen. 1470
.
táinig . . . / ar chaorchaibh a cheineoil `returned to its fellows',
Dán Dé xii 18
. ar enirte gacha ceneóil cethra `of all kinds of
cattle',
Hugh Roe² 92.7
.
(e) In general sense of kind, sort, type:
hi cach ceniul fis
┐ ecni,
Sg. 2a2
. hisin cethramad ceniul na sulbaire romanta
`in the fourth kind of Roman rhetoric',
Hib. Min. 13.440
.
cis lir cenēla airechta dochusin la Fēne?,
ZCP xii 359.11
.
secht cinela aire,
Laws v 228.25
.
cech cenel galair,
PH 3824
.
don chinel c[h]ēdna of the same kind,
ML² 1473
.
cenel
flatha dligtigh eisein `he is a kind of lawful chief',
Laws ii
202.13 Comm.
cenel m-bíd.
MR 16.6
. a cheinél ni fhuair
gach aoinfher `the like of it',
Rel. Celt. ii 220.27
.
ar an dara
cinéal peacaidh,
TSh. 1493
. an cinél pearsan sin class (of
nouns),
IGT Decl. § 11 (55.18)
.
With cach:
do chenel gacha dighi,
Aen. 375
.
mergi . . .
do cenel cacha datha,
Cog. 156.4
.
mor . . . ┐ do cheniul cecha
lenna somilis,
MacCarthy 42.6
. In Auraic. in classification:
in gne no in cenel in fidh? Is cenel . . . fid inn ogaim, in gne
no in cenel? Is cenel . . . ar techtaid gne,
853
. See
3735
ff.
and gné.
With abstract genitive in sense of a sort of, a certain
amount of:
rongab cenel aithrechuis ┐ imnáire he,
LB 114b23
.
rosgab tespach mór ┐ híttu ┐ cénel occaruis,
141b24
.
tria
cenel n-airceseacht,
ZCP xxx 119.36
(Alex.).
(f) Gramm.
gender: atrobair cach cenel
`every gender can
say it',
Sg. 190b4
.
imchloud cenéiuil,
31b12
.
da c.¤
,
61a14
.
do chenelaib . . . ar is écsamil a c.¤
,
211a14
. ceneiuil (g
s.),
16
. Note also: don chinéal bhanda `to the female sex',
Corp. Astron. 74.15
.
(g)
kindness, friendship, affection
(see
Celtica i 367
): ta
cairdine ┐ cenel etraind `there is friendship and relationship
between us',
Aen. 1852
.
nā faghuim focal ciníl,
O'R. Poems
2849
.
an dream roinneas cinéal riú, go roinnfidhear cinéal
riú-san,
TSh. 4942
. nar dhearmuid a chinéul don bheó =
kindness,
Ruth ii 20
.
do dhearbha chinéil bhur ngrádhasa,
2 Cor. viii 8
. do ghéabha cinéal = shall obtain favour,
Proverbs
viii 35 (1827)
. fiafruighis C. dhi cia da ndéineadh cinéal an
uisce an lachta ┐ na luachra `for whom she was making the
special selection of . . .',
Keat. ii 4719
. See
Dinneen
and cf.
cineolta.
Compd.
is argain . . . cenélchlainni in talman,
LL 31276
(
TTr. 458
).