n
o, n. and m.
IGT Decl. § 96
.
(a)
board, plank
:
c.¤ ndara
iter cach dí chóemdai,
Críth G. 102
. cláraib cainib . . . /
do fidrud saindil Secheim (of the ark),
SR 4221
.
cethri
clair . . . / o[c] coṅgbáil na sanctare,
4257
. co nār f[h]āguib
in ghaoth aca clār gan crithnugad (of ships),
ML² 703
. ’nar gcairbh síos ’gá gcur lé cláir 'are being put down into our ships with gangplanks'
CMCS xxxiv 34 § 9
.
ba
h-é rian a thocht-ch.¤ (sic leg.) thoir / triall tré chorp-lár an
chobhluigh,
Miscell. Celt. Soc. 344.19
.
na clara tirma,
PH
1257
. gur shín an Rí a chorp red chláraibh (to the Cross),
Dán Dé iii 9
. Fig. an dara c.¤ tar éis an luingbhristi (of
sacrament of repentance),
Mac Aingil 29
.
(b) Of a variety of specific flat articles normally made of
wood:
(i)
breastwork of a chariot: dofil in carpat afrithisi ┐
dorala c.¤ clé frinn (a challenge to combat),
LU 5668
(TBC).
tossoísom iarom c.¤ clé a carpait fri hEmain,
5194
(TBC).
c.¤ a charpait re broind, ar ná tuitted a ḟobach ┐ a inathar ass,
TBC-LL¹ 4430
.
carpat . . . co tarbc[h]lāraib umaidib,
TBC-I¹ 2549
.
(ii)
stave (of a vat or cask):
in chetna dabach . . . ro díscáil
da cláraib ┐ da circlaib,
TBC-LL¹ 1366
. mar théid c.¤ a taoibh
thunna `as a plank goes out of the side of a cask',
Studies
1924, 89 § 30
.
(iii)
wooden cover
:
clar fodluta,
Dinds. 79
(`a floodgate(?)').
corb écen clár dia dlúthad / ós a lár dia
lánmúchad,
Metr. Dinds. iii 456.83
(`a sluice'). c.¤ casta a
wine-press (gl. torcular),
Ir. Gl. 1043
. cláir ṡaltrach duinde
ní dúin does not close the covers of the brown psalter,
IGT Decl.
ex. 2088
.
c.¤ ar ṡaltair lé leigthir,
Aithd. D. 11.27
. Fig.
do
theilg sé a ch.¤ dá chroidhe,
DDána 23.24
. beanaidh sé c.¤
dhom chumhoigh `lets my tears flow unchecked',
O'Hara 3870
.
an mheadh as lán dom lochtaibh / bean a c.¤ dod chumhochtaibh,
Dán Dé xxii 12
.
(iv)
gaming-board:
clar n-argit ┐
fir óir,
LU 10807
.
adrethsat na firu óir ┐ argait tarsin c.¤
crédumae,
5444
(TBC).
ar rop é in síthbe óir dar in c.¤
findruini síl Aeda . . . dar Bregmag,
4269
.
pa meitigthir clar
fichille cech det,
IT i 271.26
.
fir chorra ar chláraibh ar sean
/ do chnámhaibh loma Laighean,
Miscell. Celt. Soc. 160.7
.
béim chláir ar fhoirinn óir,
Aithd. D. 17.15
.
na cláir brannaimh,
DDána 106.37
.
c.¤ nocha bí gan bhranán,
Studies
1924, 243 § 15
.
c.¤ na himeartha,
Mac Aingil 147
.
(v)
table
:
biad berbtha ┐ clāir lāna,
Corp. Gen. 87.29
.
clār a nomine
clarna i.e. mensa
,
Corm. Y 359
.
scian co cnaim eilipaínt for
clar i na comair,
BB 497a30
.
ni bíd mias nā clar occu,
LB
155b53
. os cionn chláir `seated at table',
Duan. F. lxii 40
.
do shéan-roinn chláir an chomhóil,
Keat. Poems 1016
.
mírín aráin eorna áin / is í mo chuid-se don ch.¤
,
Keat. iii
771
. ceann ar c.¤
(of one who is senseless from drink),
Párl. na mB. 3229
. 'na seasamh a náirde ar chlár na mionn
witness table,
ZCP v 209.152
(Midn. Court). Fig.
clār na
cléire entertainer of the poets,
Butler Poems 48
.
c.¤ tiomna na
trócaire,
DDána 21a.12
(vi)
writing tablet
(under influence of Lat. tabula, Deutsche, Kelten und Iren 99
),
inscribed tablet:
hi claraib gl. in caereis,
BCr. 41a1
. c.¤
gl. tabula,
Ir. Gl. 67
.
in clar i scribad,
Lat. Lives 50.5
.
na haithneda do-fhácsam
ac Moysi . . . iter da claraib,
PH 7298
.
clar ciartha . . . ┐ se
scribtha,
Lism. L. 3698
=
in tabhuill ciartha,
3704
.
clar
aircdidi ┐ ainm Magnuis Cam 'arna scribhadh . . . fair,
Marco P. 66
.
cláir an chonnartha,
Heb. ix 4
. Fig. hi claar
cridi gl. in tabulis cordis,
Wb. 15a11
.
(vii) Of some part of a
`cruit', the sounding-board(?):
onmhuin an bas do bheanadh
/ an clar tana taoib-leabar,
Manners and Customs iii 273 n.
an
saoi le seinntear an chruit / . . . / tré ghoradh guith-bhinn
a cláir,
Keat. Poems 247
.
(viii) Other applications:
re
denam . . . clar sadall de,
Laws i 134.30 Comm.
(`saddle
trees'). lín . . . mad for a cois beth . . . mad innarta . . . o do
choi o clar
(implement used in scutching flax),
ii 374.6
Comm.
=
fo c.¤
,
O'D. 930
(
H 3.17, 658b
);
for c.¤
,
303
(
237
).
(c) By extension applied to other materials. strip or plate
(of metal), pane (of glass, crystal):
clar di argut,
SR 4289
.
clar nderccoir,
Blathm. 435
.
c.¤ nglainidi,
LU 1796
. lene
cona clar argait immi
border
,
IT ii 177.93
(
YBL 115b10
).
c.¤
gemnide do lííc logmair,
LL 24905
. ba do claruibh óir
aithleaghtha ros-dín `plates' (of halls and rooms),
Marco P.
147
.
mar théid tré ch.¤ ngloine an ghrian,
Dán Dé xxvi 23
.
feilm chathardha 'n-a dá c.¤
a martial helmet split into two
(metal) plates (?),
DDána 91.49
.
(d) Used of various flat parts of the body:
tulch.¤ ind étain,
LU 4908
(TBC).
conici clar a dá imdai,
Ir. MSS. Ser. 176.23
.
moṅg . . . órbuidi . . . fair co c.¤ a dá leas `to the level of his
thighs',
Ériu iv 138.x
. tugais . . . /
fuil croidhe is c.¤ ndearnainne palm of the hand,
Dán Dé
xxviii 29
.
i gc.¤ do bhrollaigh,
Keat. Poems 39
. See also óenchlár s.v. óen.
(e)
level expanse, plain; surface
:
clar cosmoil an domhan
`a level expanse',
Blathm. 951
.
am heolach cláir thalman
tinn,
ACC 45 Comm.
(
RC xx 178
).
dia taethsad neam
anūas for clār an talman,
BColm. 54.29
.
a c.¤ findglan . . . /
a thír ferach,
LU 4122
.
Magh Raighni . . . / clar lethan
lanḟota,
IT iii 95 § 147
. cach caille c.¤
`every spreading wood',
Ériu xvii 91 § 10
.
bātar cadain for clār chlīu / clār ṅdess
gēisse for suidiu,
Corp. Gen. 281. 12
-
13
.
fo c.¤
nimhe gloin,
Ériu iv 238 § 15
. C.¤ Cormaic, C.¤ Cobhthuigh
(poetical names of Ireland),
Mart. Don. xxxix 5
,
6
. ? Also
du Chlár Chonairi,
Ériu xxi 137 § 3
.
da mbeith
an talamh na clar comtrom,
Ir. Astr. Tr. 20.x
. tri dha poll
a da clar
`of its two surfaces' (of an astrolabe),
132.27
. ar ch.¤ gach conaire `along every path',
LBranach 3268
. c.¤
oighridh ice-flag,
Dán Dé xxxi 11
.
c.¤ na mara do sgaipeadh
le sgála,
ZCP v 223
(
Midnight court 742
). 'na c.¤ choimhréidh
chrábhaidh (of the soul),
TSh. 10526
. Cf. ar ch.¤ do chroidhe
`on the table of thy heart',
Proverbs iii 3
. ?
clar, bas, a spoke,
Eg. Gl. 522
. See also óenchlár s.v. óen.
(f)
table of contents, index
(infl. of Lat. tabula
JCL ix 44
, Deutsche, Kelten und Iren 99
):
clar . . .
iar n-urd aibghidre an alphabetical index,
MS. Mat. 541.35
.
in dara capidil don dara c.¤
, cited
O'Don. Gram. p. 377
fr. Med.
MS.
ataid x. cclair orra sin an .c. clar dibh neach labrus do
na siroipibh,
Mackinnon Cat. 301.11
. c.¤ chaibidlech `table of
contents',
RSClára f. 160b
.
c.¤ an leabhair,
Donlevy xlvi 1
.
Obscure:
colla c.¤ cannoe nad léit Lugthiach,
LL 287a22
.
atait tri tedmanna faillsigthe condad comdire fri bas bet,
clar neinech ┐c.¤
,
O'Curry 2142
(
Eg. 88, f. 2(3)b
).
dichor Cairpri
do chlar fiss,
CRR 56
.
Compds. With noun. in gach cláradba wooden dwelling
(of ships),
Leb. Gab.(i) 210.24
(
LL 258
). lingid bric is eignedha
/ do chlar-bharr gacha tuinne
smooth top
,
KMMisc. 313.28
.
in da bla dec frisi cuindrighter crich . . . Clarbla, ailbla . . .
`a flat mark, a stone mark',
Laws iv 142.9 Comm.
;
clar bla
[.i.] crich annsin nad n-incoisceadsiach comarda, ┐ na
cuinnridter seancaid which is not distinguished by any landmark,
12 Comm.
clár-bhórd taoibhe loinge
plank
,
Hard. ii
224.3
. ina clarcolbadaibh gorma `
board-pillars
',
CCath. 4424
.
da clárchiste mora
wooden chests
,
LU 179.183
. clārc[h]oilér
cressa `a stout corslet
',
Fianaig. 84.29
. clarcraithe coimhlethna
capcainn-reamra for gach mūl `
blinkers
',
Fl. Earls 252.25
.
clarchris `
board-baldric
',
CCath. 5227
. ro scaoilseat clárdroicheat Cille Dalua plank bridge,
AFM ii 1178.13
.
lethanchlais
. . . ┐ clárdhroicheat comhdhluta fuirre,
vi 1896.7
. mó a
clárḟíacail (sic leg.) . . . / iná fían-chlár fidchille
front-tooth,
incisor
,
Metr. Dinds. iv 138.77
-
8
(
LL 29910
).
dothuit an fer
mór . . . ┐ aghaidh ar Coinchulainn, go ttarla cláirfiacail
an ḟir mhóir a mullach a ghualann,
RC xxix 130 § 41
.
lan
eneclann isin da clar fiacail anuas . . . leth eneclann isin da
clar fiacail anis,
Laws v 354.8
,
9 Comm.
a clarfhiacla
uachtair ┐ a culfiacla ichtair,
LB 154a52
. clarland cummaide
credhumha `flat plate(?)',
CCath. 5229
. in clair-leibind
level expanse,
Metr. Dinds. iii 356.22
.
da thir as uaisli a
nEirind / da cúigead in clairleibind,
BB 62a39
. etir na
clarlestraib út wooden containers,
LU 181
. clármachaire in
Choruinn level plain,
Acall. 1504
.
fail ann . . . / mor cet
cetach clármaige,
SR 508
.
dognitis clarmhuige coimreidhe
dona slebtibh roardaib,
CCath. 3930
. clarmíasa bíadhmhara
an tighi co mbíadhaibh examhla wooden dishes,
Ériu iii
156.32
. -mruig:
ro thidnacht dō tír Caim / ┐ clárbruigi
Cannáin,
SR 2794
. cláirneamh `Heaven's land',
Magauran
1215
.
coraib . . . / ríu i clárnimh ar comdál!,
Gorm. Apr. 14
.
din carpat itir cret ┐ cuing ┐ clár-rothaibh,
TBC St. 667
.
¤sceimelta (1 sceimled)
wooden coverings
:
clar-sceimelta cengailti
. . . cath-sciath,
MR 224.4
(`breastworks').
do chlarscíathaibh
aladaib,
CCath. 4983
.
¤ṡnaide:
inneamh póirghine gach cnó
dá clárshnoighe,
DDána 83.16
. téada . . . / ar clarṡoileach
`a willow harp',
Manners and Customs iii 271n.
With adj. an fPailís . . . chlárchorcra `red-timbered',
Studies
1920, 262 § 5
. ferais tromṡnechta . . . corbo chlarḟind uili
coiceda Herend don tṡnechtu
white-surfaced
,
LL 9026
(TBC).
a cúirte clárghorma,
Studies 1920, 568 § 21
.
ó Chodhal
chláirleabhar,
Aithd. D. 4.7
.
tulcha cláirmhíne Caisil,
DDána 74.45
. soitheach cláirniamhdha cloichdhearg `of
shining expanse',
Celtica ii 165 § 35
.
nemh fuair an tanmchara adcidh | ar a thír clár tana coemh,
AFM ii 886.x
.
an t-all cláirthe cuaisleacach `hot-flagged',
Magauran 2347
.
idir shleasaibh do choim chláirthigh,
DDána 122.13
.
With adj. derived from noun. mic Connil Cláiringnig
flat-nailed
,
IT ii2 111.38
.
do glaic Congail Chláringnig,
LL 15112
. cumhdaighthi clarthairrngeacha `made of boards
nailed together' (Gloss.),
Hugh Roe² 108.28
.
Niall on Challaind
chlartholgaig,
LL 15366
.
With past participle:
cathbarr ciarrach clardedaighthi,
ZCP x 299.10
. do chubachlaibh claruaighte na cceledh nDé
made of planks joined together,
Hugh Roe² 32.28
.