n dardáin, indecl.
Thursday
from *etar-dá-óin
between two fasts, i.e. between cét-áin and áin diden; hence it never, like cét-áin (g
s. cétáine, cétáin), forms
a g
s. in -áine, dia dardáin being the constant form from the earliest occurrences up to the present day. The accent falls on the ultimate, comp. Bodl. ACC,
RC xx 164.1
: teged Colomb cundáil cáin: i teg a ríg cech dardáin.
Though dardáin does not seem to occur in Old-Ir. MSS,
its appearance in such old texts as the ACC and the Brehon
Laws is sufficient proof of its Old-Ir. origin. The e of the
unaccented `etar' would naturally assimilate itself to a
preceding dé or dia, possibly as early as the early 8th century
when dia was still dé.
(a) dé dardáin, dia dardáin on Thursday
:
de dardain
táinic gan mairg: Mongan co carruic Eolairg,
Imr. Brain i
87. 8
. cóiced laithe lígaide: dia dardain...ticfet toirne
díglaidi on the fifth day, on Thursday
SR 8150
.
ib. 7699
.
dia dardaoin ruccad Fiontan...as dia dardaoin atbath,
TFrag.
10. 13
(A.D. 610 in a poem ascribed to Colmán mac
Fergusa).
ronfuabair dia dardain duind,
MR ii 221
. dia
dardáin doteigdis luirg: for mag mBreg rais breccda bairdd
IT iii 17. 3
.
isin chethramad amsir in domain tancatur
Gaedil i nHérinn...dia dardain arái lathe sechtmaine,
LL
14 b 50
(
Three Hom. 100. 25
).
dia dardáin cablaide,
ZCP viii
206. 11
. 'Maunday Thursday'
ZCP x 373
.
ní loingedh acht dia doṁnaigh ┐ dia dardaoin
namá,
AFM i 304. 10
.
a écc dia dardaoin,
ib. iii 420. 15
.
RC xiii 429. 7
f.b.
dia dh.¤
,
BB 33 a 49
.
Lism. L. 1437
.
dia dardóin cennla on Maundy-Thursday
:
do uṁalóit
dia dhardáin cennla dona senóirib,
Lism. L. 1437
.
LB
159 a 64
.
(b) indep. of `dia' as an indecl. subst. fem. cédaín is
dardaín do saeraib oen diden ┐ satharnd do [f]richnaṁ,
Laws iv 216. 5
;
ib. 7. 9
;
218. 7
,
5
,
3
,
1 f.b.
; in verse,
ib.
216. 10 f.b.
;
218. 1
,
7
. isin
dardoen ria fél Petair,
Mar. Sc.
Zeuss 609 n.
MacCarthy 15. 5
.
féil Brénainn innocht
fri dardain,
ib. 609
. teged a spirut for nem cech dardain
(dardáin LU), Bodl. ACC,
RC xx 162. 19
;
ib. § 45
.
KMMisc. 255. 6
.
dardain Chongalaich na ttriath,
AFM ii
658. 16
.
onóir ┐ cádus don dardain...úair isin dhardain
rochuir Dia a chorp hi nglanrúin bargeni ┐ fína for tús,
PH
327
.
fail...mórfeisser cecha dardáin ┐ .xii. cacha sathairn
duit a pianaib,
116. 12
.
cecha dardáin,
Three Hom. 36.
2
.
for d.¤
,
ALC A.D. 1288
.
ZCP viii 111. 3
.
dardóin
mandál (or mbandála) Maundy Thursday, through popular
etymology usually written d.¤ mbandála (Meyer). Cf.
an ṁandáil the Maundy
Maund. § 28
.
gacha dardáin
mandáil,
ZCP ix 248. 4
.
d.¤ mbandal aniu,
LB 238 c
.
ag urnaigthi dardain manndála, R.I.A. H 3.18, 557
.
dardaoin fresgabhála
Ascension Thursday
ALC i 136.
8
; cf. diardaoin deasgabhála id.
Donlevy 64. 10
.