n gender and decl. doubtful. The form desca
which occurs in nom. is probably pl., or at least originally
pl. (< descthu). n
s.
descad
,
Wb. 9b13
,
Ml. 94c16
,
Sg. 24b4
.
?
descud,
Corm. Y 471
.
deascaidh,
O'Cl.
a
s.
descaid,
PH 5076
.
O'Mulc. 42
.
Corm. Y 468
. g
s.
desgadha,
C IV 2, 42rb17
(cf.
O'Gr. Cat. 180.8
). d
s.
deasguidh,
23 K 42, 276
. n
p.
descaid,
Corm. Y 468
.
23 O 23, 39a15
.
desca,
ZCP x 53
(cf.
ix 172.z
).
deasga,
Dán Dé xvii 14
,
A. Ó Dálaigh xl 1
. a
p.
descthu,
Ml.
139b4
,
Laws ii 242
,
Cáin Ad. 18
(desctdu).
deasga,
Content. x
9
. g
p.
descad
,
CRR § 8
.
deasgadh,
RC xiv 26 § 1
.
IGT Decl.
ex. 390
. d
p.
deasguibh,
BNnÉ 27.37
. deasgaidh (desca, v.l.),
IGT Decl. § 180
(in list of nouns declined in pl. only).
(a)
dregs, lees, sediment:
deascaidh .i. deireadh,
O'Cl.
gl.
faex,
Ml. 94c16
.
Sg. 24b4
. co descthu ad faeces,
Ml. 139b4
.
amail in descaid bīs fo olae faex olei
,
O'Mulc. 42
.
ind laith
ebur co ndesctdu (leg. co descthu?),
Cáin Ad. 18
.
fín gan
deóir ndesgadh na diaigh,
IGT Decl. ex. 391
. tartarum
.i.
deasgaidh an fín . . . is tarbach iad i n-aigid na n-eslainte fuar
doniter ona lennaib reamra,
23 O 23, 39a15
.
do deasgaib in
ḟīna,
39a8
.
iarna scagad ┐ iarna deliugad re descuid,
24 B 3,
79
. ō deasguidh fola derga (ex faece sanguinis),
23 K 42, 276
.
desga fína,
3 C 19, 26 ra3
.
maille re desguibh sen-ola,
27ra17
.
pudur desgadha fina,
C IV 2, 42rb17
, cf.
O'Gr. Cat. 180
(deasgaid). Fig.
ō so amach deasga an domhain, | a sgath feasda
fuarobhair,
Dán Dé xvii 14
.
tréig feasda an saoghal sonna |
baoghal deasga a dhíoghluma,
A. Ó Dálaigh xl 1
.
deasga do
dhighe, a dhomhnáin,
DDána 53.27
. the lowest, vilest:
na
gairbh do cepadh re desgaib gach daoirchéirde,
O'Gr. Cat. 551
=
Ó Bruad. iii 14
. the utmost, very depths: tusa . . . ag triall
ar iocht éineathair . . . do dheasgaibh olc na hÉireann that
thou art going . . . is one of Ireland's deepest ills,
Studies 1921 76.23
. ná loc deasga do dhíchill do your worst,
Content. x 9
.
?
ná freasdail do thoil a thruaigh | smuain a bhfoil dá dheasgaidh dhaoibh,
Dán Dé xxiii 33
. Cf. mod. Ir. de dheasgaibh
on
account of
.
(b)
ferment, leaven, barm, yeast: d.¤ fo bairgin gl. fermentum,
Wb. 9b13
. focul for braich lis, riasiu do-cae for descthu before
it has fermented,
ZCP xiv 348.13
.
ri rolad for descdu . . .
choirm,
Rawl. B 512, 33c8
(
Irish Texts i 10.3
).
for descthu,
7 § 23
.
cona ro ermaisetar . . . descaid do chumasc ar in mein,
PH 5076
.
caega dabhach robháttar forna deasguibh i ttigh
na fleidhe,
BNnÉ 27
.
miach bracha re frithealamh ndeasgadh,
RC xiv 26
. Fig.
in fer grāid ibes an digh | don linn mesca cidh
maith leis (sic) | is iad sin desca in dīmais,
ZCP x 53
.
mairg
fer risnach ceisd | an deoch ibhess don linn mheisg | in deoch
sin ge milis leis | is hí desgaidh an dīmais,
ix 172
. cach lind
somesctha is descaid dermait Dé ferment of neglect of God,
Alex. 869
.
Anecd. v 3
.
otā do nádúir aige [sc. in t-olc-sa i.e.
drúis] a dhescaid (sic leg. ? desc, MS.) do thecht dona dáinib
nā dénann hē,
PH 7448
. Transf. fermented liquor (?):
ba
gléire d.¤ ┐ ba aíbbgetus a hóla,
CRR § 8
.
(c)
sign, symptom:
descaid trebaire tuae, descaid ētrebaire
rolabra,
Anecd. iii 15
. descaid serce sīrsilliud, ib. and
TE
6 LU (= airdhenu sercci, Eg.),
IT i 121
.