éices
Cite this: eDIL s.v.
éices
or dil.ie/19717
Forms:
éces, éice, t-eigess, écis, éicis, ecis, eiciss, eceis, eceis, ecis, egsi, éigse, éicsiu, ecsiu, éicse, éicseo, éigse, heicsiu, hexe, hexi, heicsi, hécseo, éces, eges, éigeas, eicsi, écsib, eixibh, éigsibh
n
o, m. n
s. éces,
éice,
Corm. Bodl. s. lethech
.
in t-eigess
,
Corm. Y p. 90.25
. g
s.
ind écis
,
Metr. Dinds.
i 50.67
.
ind éicis
,
Corm. Bodl. s. lethech
. n
p.
ind ecis
,
Corm. Y, p. 91.7
.
ind eiciss
,
p. ix 27
. and
eceis,
p. x 22
.
an
eceis
,
Dinds. 64
(v.l. in ecis
BB. in egsi
, Lec.). éigse
TD 8.16
(but this may be collect.; cf. éicse). v
p.
a éicsiu
hÉrenn,
Ériu vii 220.10
.
a ecsiu Fail,
ZCP viii 105 y
.
a éicse Banbha,
Metr. Dinds. iv 316.19
. a éicseo (: so)
316 z
.
a éigse
,
Keat. ii 1641
. a
p.
inna heicsiu
,
Corm. Y
p. 93.2
(=
inna hexe
,
p. x 14
.
na hexi
,
p. xv 27
, inna heicsi
,
Bodl.).
lasna hécseo
,
Metr. Dinds. iii 146.12
. g
p. éces
LL 128a1
=
MacCarthy 166
.
eges,
Corm. Y p. 91.3
(=
écces,
p. viii z
).
éigeas,
TD 3.10
. d
p.
eicsi,
Auraic.
2120
.
écsib,
Metr. Dinds. iii 104.9
.
eixibh,
ZCP viii
109.23
.
éigsibh,
TD 11.15
.
The word may be cognate with (do)-écci, and the original
meaning is probably seer (see éicse), but though this would
suit the context in many exx. it is commonest in the general
sense of
scholar, learned man, sage, poet
; often used as an
equivalent of fili
, but the latter is (in Middle and later Irish,
at least) a more specialized term:
eces .i. ecmacht-ces .i.
ecmacht a ches d[o] airiuc i cetheora rannaib fis filidechta,
Corm. Y 538
.
fofuair clocenn ind oirci ┐ dobert hi ceist
dond filid...tethnæ iarum in t-éces tre tenm laido conepert
cáin, etc. cend moga heime inso,
Corm. Bodl. s. Mugeme
.
eraicept na n-eiges (.i. na n-ai gan ches .i. na bfiled),
Auraic. 2260
-
3
.
la heigius .i. filid,
2794
.
drecht d'écsib...
cardáis tractad cech cetail,
Metr. Dinds. iii 104.9
.
laidh...
is dir...d'éicsib ocus d'ḟileadaibh d'aisneis,
MR 92.4
.
éices ocus filid in rig .i. Dub Diad Drai a ainmside,
MR 46.5
.
écess óenmná `a sibyl'
Ériu iv 100
.
an t-eigeas,
ML 22.13
=
an draoi,
20.23
. an t-ord éigius `the bardic order'
Ériu
ix 164 § 14
.
Sitzungsb. Pr. Akad. 1919, 92 § 5
.
Studies
1925, 403
.
is iomdha leabhar sgríobhtha síos ag éigsibh
ar éachtaibh Ḟinn...,
Oss. iv 272
.
Of a member of a bardic retinue:
in t-eigess di
muinthir Senchain,
Corm. Y p. 90.25
s. prull (= intecsine,
Bodl.).
coíca écces a líon cenmotha eixíni,
Corm. Y
viii z
.
ni ruc (Senchán) co Guaire acht tri chaegad éceas
agus tri chaegad eicsín,
Oss. v 38.6
.
As title after npr.:
Senc[h]an eices hErenn uili,
Corm. Y
p. x 16
(=
eges,
p. 93.3
).
Seanc[h]an eiceas, file agus
primhollamh Con[n]acht,
Oss. v 32.9
.
Torna éces,
LU
38a22
.
YBL 188b8
.
do réir Thorna Éigeas,
Keat. ii 5462
.
COMPDS. (a)
éices-mac:
in t-éigess-mac | dá ngoirthí
Daighre Dúanach,
Duan. F. p. 10 x
. (b) éicsfili: budh
iomdha...éigsḟilidh dá riar, Ó Héodhusa,
Ir. Monthly 1920,
651
.