íarn
Cite this: eDIL s.v.
íarn
or dil.ie/27041Last Revised:
2013
Forms:
iarn, ïarn, íarn, íarann, īarnn, híairn, iairn, iarn, eirnd, iurn, iurn, iarnd, erna, herna, iarna, íarnda, iarnu, n-íarnd, t-iaronn, híarann, iarind, d'iarund, iarand, iaronn, íarann, iearnn, iarnn, ioarn, Iarnnboidbh, Iarunngléo
n
o, m. Earlier n.:
iarn
nderg,
Anecd. ii 58.13
. Orig.
ïarn
,
later
íarn
, monosyllabic, and íarann. n
s.
īarnn,
Corm. Y
739.
g
s. iairn (disyll),
LL i 4984
.
híairn,
Thes. ii 249.6
.
iairn,
TBC-LL¹ 4245.
BDD²
532.
IGT Decl. ex. 373.
iarn
,
AU i 492.20
.
Rawl. 117c49
.
eirnd,
O'Mulc. 420.
iairnd,
LU 7744
. d
s.
asind iurn
,
LB 236b48
.
o iurn
,
PH 1276.
ó iarnd
,
PH 2024.
a
p.
erna,
Laws v 390.23
.
fri herna
,
Críth G. 191.
iarna,
LL 15a26
. na íarnda
(v.l. iarnu),
Trip.² 2594.
g
p.
ar n-íarnd
,
2592
. Also
n
s.
in t-iaronn
,
Laws i 140.22 Comm.
a
s.
le híarann nderg,
Maund. § 158.
g
s.
iarind,
LU 8655
(FB).
íaraind,
LU 1444
. d
s.
d'iarund,
Laws v 16.z Comm.
do iarand
,
Acall. 1718 n
.
ar an earand,
Celtica ii 70.24
. g
p.
iaronn,
Lat. Lives 57.6
. See
IGT Decl. 54.9
: íarann iearnn (v.ll.
iarnn ioarn). See O'Rahilly,
Ériu xiii 119 ff
.
I
iron:
i.¤ nderg n-ernbasach,
Anecd. ii 58.13
.
huma
no iarann,
Laws v 384.3
.
seichida ocus iarann ocus saland,
iii 426.23 Comm.
īarnn .i. iarth i[n] nortmanica ling[u]a
,
Corm. Y 739.
ara se[c]dacht amal iarunn `on account of
its hardness like iron,'
Auraic. 1314.
co sústaib iarind,
LU
8655.
co feithnib iairn with bands of iron,
BDD² 532.
cēin
mbis iarnd i tinid,
O'Mulc. 475.
a ḟuathbróic ... do iurn
athlegtha,
TBC-LL¹ 3729.
as bhar ngeimlechaib ... glas-iaraind,
MR 178.4
. méin iairn iron ore,
ZCP xi 85 § 39b
. na saergeimlech sen-iaraind `noble fetters of old iron,'
MR 178.1
.
amal bid iarnn derg candens ferrum,
Lat. Lives 96.1
.
comrair luadi chumdachtu o iurn,
PH 1276.
ni ro-helned ó
iarnd `was unstained by iron,'
2024
. a mbeirt fhúarfhoirfe iairn `in a chilly suit of complete steel,'
Studies 1921,
418 § 8
.
ar Sléib an Iairn,
IGT Decl. ex. 424.
II
(a) a weapon or implement of iron:
nis gaibtís acht
iarna nemide,
LL 15a26
. ar fuilib híairn `against bleedings
caused by iron,'
Thes. ii 249.6
.
iurnn imfaebair .i. ... in
t-iarunn ara mbi in dá faebhar,
O'Dav. 1135.
áilgius imberta a n-iaraind `the craving to wield their weapons,'
CCath.
621.
aithigud ar n-iaronn `ferramenta acuere,'
Lat. Lives
57.6
. dod laim na do iarund with a weapon,
Aen. 1268.
bla iarand airlech .i. slan don ti berius in tiarunn d'airlech
na marti `the exemption as regards iron in slaughtering,'
Laws iii 286.5
-
6
.
bendachais Pátraic na íarnda comdar
soimmbertu de,
Trip.² 2594.
i.¤ cach gníma,
Críth G. 405.
erna arathair ocus erna trebtha,
Laws v 390.23
. benaid
an t-iarand asan crand `take the coulter out of the beam,'
BCC 62.32
.
ní bentar an t-iarann air | don chrann re
headh an earraigh,
L. Cl. A. B., 106.145
.
iarann bhar
n-each,
DDána 68 § 20.
níor barradh faoi ar iarnaibh each
`steeds have not been shod,'
TD 17 § 64.
do bhádhas ceangailte, ní lé hiarann comhaightheach `ligatus sum non
ferro alieno,'
TSh. 7538.
the iron blade of a weapon:
cnarr .i.
ga ... da dornn .x. etar a hiarann ┐ ... a hurlann,
O'Dav.
495.
i.¤ na scene `the blade of the knife,'
Laws i 132.23
Comm.
(b)
armour:
Gaill ... etir i.¤ ┐ cen i.¤
,
AU ii 230.17
.
Compds.
¤bás
death caused by a weapon of iron: ar cech
nernbās (.i. ar cech niarnbas) `against every iron-death,'
Thes. ii 352.4
. See ernbas and ernbasach.
¤blaith of
smooth iron:
ro imreadar ... na cloidme iarannblaithi,
CF 628.
ro nochtadar ... a cloidhme altgorma iarannblaithi,
880
.
¤bodb npr.
m.
loscoth Iarnnboidbh mic Gartnaith,
AU i 106.6
.
¤chrúaid
iron-hard:
la Heochaid n-iūil,
n-iarann-chrūaidh,
ITS xli 2044
.
¤gait
robbery with
violence?: luid Odras 'na hiarn-gait (v.l. hiarnaidh, hiarraidh) `Odras came to despoil her by arms,'
Metr. Dinds. iv
198.37
.
¤gléo npr.
m.:
Iarunngléo Fáthach,
Cóir Anm. § 95.
Iaraindgleo du gabail rige,
Todd Lect. iii 300.28
.
¤gua : noī mīss cen iarngua ro-reth | a hiarmhua Labusardech 'for nine months without stern falsehood ran his grandson Labosordacus'
Études Celt. vii 24.295
.
¤lestar
an iron vessel:
tucad chucu a n-ena ┐ a ndabcha ┐ a n-iarnlestair,
TBC-LL¹ 64.
sleagh ┐ cloidem ┐ iarnleastar,
Acall.
3543.